روز جمعه خبري مبني بر دعوت رسمي وزير ارشاد از رهبر انقلاب براي حضور در نمايشگاه بيست و هشتم كتاب منتشر شد.
اقدام وزارت ارشاد در اين خصوص علامت سوالهايي را در ذهن مخاطب ايجاد ميكند. اينكه آيا اساسا حضور رهبر فرزانه انقلاب (در نمايشگاه كتاب) به عنوان يكي از مدافعان كتاب و مبلغ كتابخواني نياز به دعوت رسمي دارد؟ آيا سال قبل كه ايشان در نمايشگاه حضور نيافتند هم از معظمله دعوتي به عمل آمده بود؟ آيا در سنوات گذشته (منهاي دوران اصلاحات و موارد معدود به دليل سفر به برخي استانهاي كشور) كه ايشان همواره يكي از ميهمانان ويژه نمايشگاه كتاب بودند، از ايشان دعوت رسمي به عمل ميآمد؟
پاسخ مثبت يا منفي به اين سوالات از سوي وزير محترم و همكارانشان، قطعا سوالات ديگري را در ذهن ايجاد ميكند. چراكه قطعا همه علاقهمندان به حوزه نشر و كتاب به خوبي ميدانند كه مقام معظم رهبري يك كتابخوان حرفهاي و مطلع در اين حوزه است. كمترين شاهد مثال اين امر را هم ميتوان به مرور بازديدهاي سنوات گذشته ايشان از نمايشگاه دانست. در نظر گرفتن زمان نسبتا طولاني بازديد، گفتوگو با ناشران و مولفان و خريد كتاب برنامهاي بوده كه در اغلب سالهاي برپايي نمايشگاه، از سوي ايشان مشاهده شده است.
به نظر ميرسد، مشاوران وزير محترم، پيشنهاد خوبي را به وي ارائه ندادهاند. شايد در نگاه اول، ارسال دعوتنامه رسمي و رسانهاي كردن آن بتواند فشارها درخصوص شايعات سال گذشته را كم كند، اما اگر اين اتفاق امسال هم رقم نخورد، آنوقت چه بايد كرد؟
اگر گمانهزنيهاي سال گذشته درست بود و رهبر انقلاب (به بهانه مشغله فراوان) باز هم عليرغم ميل باطني، عطاي حضور در باغ و بهار كتاب را زدند چه؟ آنوقت مشاوران وزير محترم چه خواهند كرد؟
عدم حضور رهبر انقلاب در نمايشگاه كتاب، اول بار در سال دومِ دولت اول اصلاحات رقم خورد و تا چهار دوره پس از آن هم ادامه يافت. موضوعي كه با قراردادن سخنان رهبري در زمينه مشكلات فرهنگي (در آن سالها) به يك جواب واضح و روشن ميرسيد: عدم رضايت.
هرچند در همان سال اول عدم حضور ايشان، وزير فرهنگ و ارشاد وقت، با حركتي جبراني نمايشگاه كوچكي را در محل بيت رهبري برگزار كرد، اما سخنان مقام معظم رهبري در جمع همان ناشران هم كدهايي را براي اهالي فرهنگ و ارشاد مخابره كرد.
ايشان در اين ديدار سختي كار نشر را مانند يك پزشك دانستند و فرمودند: «اگر در تجویز و ارائه دارو، بیتوجّهی کنید و چیزی را در اختیار مشتری کتاب بگذارید که برای او زیانبار است، شما هم ضرر معنوی بزرگی کردهاید»
ايشان در همان ديدار به تبيين «کار فرهنگی منفی» پرداختند و يكي از همين خطرات را «جزئی از چارچوب یک طرح براندازی» دانستند و فرمودند: «دشمن وقتی که میخواهد با ابزار فرهنگی به کشور و جامعه و نظامی حمله کند، چیزهایی را هدف میگیرد، که به نظر من امروز در کشور ما چنین چیزهایی هست. هم در عالم کتاب هست، هم در عالم مطبوعات هست، هم در عالم هنر هست. البته وقتی ما میگوییم که این فکر غلط، یا این طرح غلط، یا این سخن نادرست، در چارچوب یک طرح امنیتی و براندازی قرار دارد، ممکن است صاحب آن اندیشه، مطلقاً نداند که چه کار میکند! این به معنای آن نیست که خود او هم در آن طرح براندازی یا خرابکاری شریک است؛ نه، گاهی اصلاً او هیچ سهمی ندارد، اما دشمن از او استفاده میکند.»
ايشان به يك نكته مهم ديگر هم در آن ديدار اشاره داشتند: «خطاست اگر کسی گمان کند، ما که نسبت به مسأله مطبوعات و کتاب و نوشتن و نشر در جامعه حسّاسیت بهخرج میدهیم، با تفکّر آزاد، با فکر آزاد و با مباحثه آزاد مخالفیم؛ نه. ما کسانی هستیم که اوّلین شعارهای این مسائل را دادهایم و الحمدللَّه تا الان هم دنبالش بودهایم؛ اما با آزادی گناه و آزادی ویرانگری مخالفیم. نمیشود اجازه داد که نسل جوان یک کشور که به اعتماد ما میآید کتاب را از شما میخرد و میگوید اینها متدیّنین و در رأس کار هستند، از این طریق گمراه یا فاسد شود؛ یا از این طریق دشمن بخواهد کاری انجام دهد.»
عدم حضور ايشان طي چند دوره بعد از اين سخنراني، نمايانگر اين موضوع بود كه خواستههاي ايشان در حوزه فرهنگ و به خصوص كتاب و نشر اجرايي نشده است.
انشاءالله كه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي دولت تدبير و اميد، چنين اتفاقي رقم نخورد. اميدواريم از ماه رمضان سال گذشته كه رهبر انقلاب در انتها و حاشيه ديدار با شاعران خطاب به آقاي جنتي فرمودند: «با آقای وزیر حرف زیاد داریم، در عرصه فرهنگ اشکال جدی داریم» اتفاقات خوب و مثبتي رقم خورده باشد كه ديگر نيازي به دعوت رسمي يارِ مهربانِ كتاب، به نمايشگاه كتاب تهران نباشد. اميدواريم، وزير فرهنگ و ارشاد دولت تدبير كه پس از آويختن دوباره عكس وزير فرهنگ اول اصلاحات به ديوار اتاق جلسات دفترش معتقد بود وي «حوزه کتاب و مسائل فرهنگی را خوب میشناخت» كمي در سياستها و نظراتش دقت نظر بيشتري داشته باشد و خاطرات تلخ آن سالها را نه تنها تكرار نكند كه از كام دل علاقهمندان به فرهنگ ايراني - اسلامي پاك كند.