پیرو جدا شدن وزیر آموزش از کابینه دوازدهم که به قول سخنگوی جدید دولت، علت آن استعفا برای حضور در انتخابات مجلس است، در حالی این گمانهزنی شکل گرفته است که اگر فقط دو وزیر دیگر از کابینه جدا شوند دولت از حد نصاب میافتد که نص صریح قانون اساسی بیان دیگری دارد.
محمد بطحائی ششمین وزیر کابینه دوازدهم است که از وزارت کنار میرود؛ پیش از او مسعود کرباسیان وزیر امور اقتصاد و دارائی، سید حسن قاضیزاده هاشمی وزیر «بهداشت، درمان و آموزش پزشکی»، علی ربیعی وزیر «تعاون، کار و رفاه اجتماعی»، عباس آخوندی وزیر «راه و شهرسازی» و محمد شریعتمداری وزیر «صنعت، معدن و تجارت» یا با استضاح و یا با استعفا از قطار دولت دوازدهم پیاده یا جابجا شدهاند.
پیرو جداشدن وزیر آموزش از کابینه دوازدهم که به قول سخنگوی جدید دولت، علت آن استعفا برای حضور در انتخابات مجلس است، در حالی این گمانهزنی شکل گرفته است که اگر فقط دو وزیر دیگر از کابینه جدا شوند دولت از حد نصاب میافتد که نص صریح قانون اساسی بیان دیگری دارد.
طبق اصل ۱۳۶ قانون اساسی در صورتی که پس از ابراز اعتماد مجلس به دولت نیمی از هیئت وزیران تغییر نماید، رئیسجمهور باید مجدداً از مجلس شورای اسلامی برای هیئت وزیران تقاضای رأی اعتماد کند.
دولت دوازدهم با سه تغییر دیگر از حدنصاب میافتد
بر همین اساس، با توجه به اینکه کابینه متشکل از ۱۸ وزیر است، اگر سه وزیر دیگر دولت دوازدهم به هر دلیلی اعم از استعفا یا استیضاح، کنار بروند، در مجموع ۹ وزیر کابینه یعنی نیمی از اعضای هیئت وزیران، نسبت به ترکیب اولیه تغییر کردهاند؛ از این رو دولت اصطلاحا از حد نصاب میافتد؛ بنابراین رئیسجمهور مجددا باید برای دولتش از مجلس رأی اعتماد اخذ کند.
آییننامه داخلی مجلس چه میگوید؟
همچنین از مفاد مندرج در فصل دوم آییننامه داخلی مجلس که مختص نحوه بررسى و رأى اعتماد به هیئت وزیران است و مشخصا از ماده ۲۰۴ این آییننامه، چنین مستفاد میشود که نمایندگان مجلس پیش از بررسی برنامهها و صلاحیت هر یک از وزیران، به برنامه کلی دولت و ترکیب کلی هیئت وزیران رأی خواهند داد؛ بنابراین به نظر میرسد با استعفای سه عضو دیگر از کابینه دوازدهم، رأی اولیه نمایندگان مجلس به کلیت هیئت وزیران مخدوش میشود و مجددا رئیسجمهور باید برای دولتش از مجلس رأی اعتماد بگیرد.
در همین رابطه غلامرضا کاتب رئیس کمیسیون تدوین آییننامه داخلی مجلس گفت: طبق اصول آئیننامه داخلی مجلس زمانی که اعضای کابینه از حد نصاب بیفتد، این کابینه مجددا نیازمند رای اعتماد است. اگر بالای ۵۰ درصد کابینه تغییر کند این کابینه نیازمند رای اعتماد مجدد از مجلس است. وی تاکید کرد: این موارد ناظر بر اصل ۲۰۴ آئین نامه داخلی مجلس است.
ماده ۲۰۴ قانون آییننامه داخلی مجلس شورای اسلامی تصریح دارد قبل از تشکیل اولین جلسه بررسى برنامه هاى دولت و أخذ رأى اعتماد هیئت وزیران، نمایندگان مخالف و موافق برنامه، خط مشى و اصول کلى و ترکیب هیئت وزیران و نیز نمایندگان مخالف و موافق هریک از وزیران به تفکیک برنامه و هر وزیر در برگههاى جداگانه یا دستگاه الکترونیک ثبت نام مى کنند. هریک از نمایندگان حق دارند تمام یا قسمتى از وقت خود را دراختیار نماینده دیگر قرار دهد. در شروع بحث در مورد هیئت وزیران، رئیسجمهور برنامه دولت را تشریح و ضمن معرفى وزیران از ترکیب هیئت وزیران دفاع خواهد کرد. پس از آن مجلس، بررسى برنامه دولت و ترکیب هیئت وزیران را با اظهارات پنج نفر از نمایندگان مخالف و پنج نفر از نمایندگان موافق با حفظ ترتیب یک نفر مخالف و یک نفر موافق و هر کدام براى مدت پانزده دقیقه انجام خواهد داد...
تبصره ۱- در موارد معرفى یک یا چند وزیر (کمتر از نصف مجموع وزرا) پس از نطق اولیه رئیسجمهور به مدت یک ساعت بدون بحث در کلیات برنامه ها و ترکیب هیئت وزیران تنها در مورد برنامهها و صلاحیت وزیران پیشنهادى بهترتیب فوقالذکر اقدام خواهد شد.
تبصره ۲- چنانچه مجلس به یک یا چند وزیر رأى اعتماد نداد و یا وزارتخانهای به هردلیل وزیر نداشته باشد رئیسجمهور موظف است با رعایت اصل یکصد و سى و پنجم (۱۳۵) قانون اساسى حداکثر قبل از سه ماه فرد یا افراد دیگرى را براى أخذ رأى به مجلس معرفى نماید.