اعلام نتیجه بررسي صلاحيت داوطلبان رياست جمهوری توسط شوراي نگهبان در انتخابات ۱۴۰۰ موجب حرفوحدیثهای فراواني شد. انتشار فايل سخنان اظهارات حیدر مصلحی، وزير سابق اطلاعات درباره چگونگي رد صلاحیت آیت الله هاشمی رفسنجانی در انتخابات سال ۱۳۹۲ نيز موجب واكنشهاي فراواني شده است. اگر چه روايت مصلحي از سوي عباسعلي كدخدايي، سخنگوي شوراي نگهبان تكذيب شد اما اين گونه حاشيهها از گذشته نيز وجود داشته است. از سوي ديگر با وجود گذشت چند هفته از اعلام اسامي نامزدهاي انتخابات ۱۴۰۰ و برگزاري انتخابات در چهار روز آينده، موضعگیری درباره نامزدهاي عدم احراز صلاحيت شده هنوز ادامه دارد.
اين مسئله بهویژه درباره علي لاريجاني صدق میکند كه روز شنبه بيست و سوم خردادماه در بیانیهای از شورای نگهبان درخواست کرد دلایل عدم احراز صلاحیتش اعلام شود. در بخشی از بیانیه لاریجانی خطاب به شورای نگهبان آمده است «با توجه به اثبات کذب بودن گزارشهای دادهشده به آن شورا در رابطه با بنده و خانوادهام در جریان بررسی احراز صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری، کلیه دلایل عدم احراز صلاحیت اینجانب را بدون هرگونه پردهپوشی بهصورت رسمی و عمومی اعلام فرمایید. حداقل به اجرای سیاست کلی مصوب رهبری معظم انقلاب در باب پاسخگویی آن شورا عمل نمایید.»
اشاره لاريجاني به سياست كلي انتخابات مصوب ۲۴/۷/۱۳۹۵ ابلاغي رهبر انقلاب اسلامي است كه در بند ۲ - ۱۱ بر «پاسخگویی مکتوب در خصوص دلایل ابطال انتخابات و رد صلاحیت داوطلبان در صورت درخواست آنان» تأکید دارد.
قانون لزوم رسیدگی دقیق به شکایات داوطلبین رد صلاحیت شده در انتخابات مختلف مصوب ۱۳۷۸ نیز بيان میدارد «کلیه مراجع رسیدگیکننده صلاحیت داوطلبان در انتخابات مختلف (بهاستثناء انتخابات خبرگان رهبری که مطابق اصل یکصد و هشتم (۱۰۸) قانون اساسی خواهد بود) موظفند صرفاً بر اساس مواد قانونی و بر اساس دلایل و مدارک معتبر که توسط مراکز مسئول قانونی به مراجع اجرائی و نظارتی ارسالشده است، به بررسی صلاحیت داوطلبان بپردازند و چنانچه صلاحیت داوطلبی را رد کردند باید علت رد صلاحیت را... با ذکر مواد قانونی مورد استناد و دلایل مربوط به داوطلب ابلاغ نمایند».
بعد از بیانیه لاریجانی، عباسعلی کدخدایی، سخنگوی شورای نگهبان در توييتر نوشت: «احراز و عدم احراز صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری بر اساس اسناد و مدارک کافی و قابلاعتماد انجام پذیرفته و برای اعتراض به عدم احراز صلاحیت و انتشار عمومی دلایل آن در قانون انتخابات ریاست جمهوری حکمی پیشبینینشده است».
اگرچه سخنگوی شورای نگهبان بر نبود حکمی درباره انتشار عمومی دلایل عدم احراز صلاحیت تأکید دارد اما بر اساس بیانیه علی لاریجانی به نظر میآید به خود وی نیز دلایل اعلامنشده است.
بعد از پاسخگویی سخنگوی شورا، علی لاریجانی در بیانیه دوم خود که همان روز انتشار یافت بر اینکه قبلاً در انتخابات متعددی صلاحیتش تائید شده تأکید کرد و خواستار این شد که اسناد و مدارک کافی و قابلاعتماد دلایل رد صلاحیتش منتشر شود.
البته مسئله مهم درباره موضوع احراز صلاحیتهای نامزدهای ریاست جمهوری این است که نباید از گفتوگو و بحث کارشناسی درباره نقاط ضعف قانون انتخابات ریاست جمهوری و چگونگی بهبود فرایند بررسی صلاحیتها توسط شورای نگهبان ترس و واهمه داشت. در غیر این صورت نباید انتظار داشت ایرادات و اشکالات قانون طی زمان برطرف شود. این امر زمانی حائز اهمیت مضاعف میگردد که باید گفت مهمترین انتخابات در نظام جمهوری اسلامی ایران، انتخابات ریاست جمهوری است و ضرورت دارد بهمثابه یک رویداد ملی که با مشارکت حداکثری مردم برگزار شود بدون هیچ شائبه و حرفوحدیثی با شفافیت کامل برگزار شود. بنابراین چنین مباحثی هرگز به معنای تضعیف شورای نگهبان نیست بلکه آنها نیز چنانکه مبتنی بر قوانین بر این اعتقادند که در انتخابات رياست جمهوري بحث رد صلاحيت وجود ندارد و مسئله عدم احراز صلاحيت براي تصدي رياست جمهوري است.
ازاینرو مباحثه و گفتوگوی کارشناسی میتواند موجب شناسایی و آگاهی نسبت به نواقص، ابهامات و تعارضات قوانین و سیاستهای انتخابات شود که لازم است تدبیری برای اصلاح و تکمیل آنها در نظر گرفته شود.