نشست سران گروه۲۰ در حالی در هامبورگ آلمان به پایان رسید که تیلرسون وزیر امور خارجه آمریکا از همانجا به اوکراین و سپس به ترکیه سفر کرد. «رجب طیب اردوغان» رئیسجمهور ترکیه ساعات پایانی روز یکشنبه با رکس تیلرسون دیدار و گفتوگو کرد. حال این سوال مطرح میشود که هدف از این سفر چه بوده و چه اهدافی در ورای آن پیگیری شده است؟
پیش از هرچیز این سفر را برگرفته از سفر تیلرسون به اوکراین و نیز اقدامات ترامپ رئیسجمهور آمریکا در نشست گروه ۲۰ در آلمان بویژه دیدار وی با پوتین همتای روسش میتوان دانست. معادلات غرب آسیا بویژه مسئله عراق و سوریه و نیز تنشهای اخیر میان سعودی و قطر نیز از دیگر مسائل تاثیرگذار در این سفر است.
مواضع ترامپ در هامبورگ و پس از دیدارش با پوتین نشان داد که آمریکا هر چند که رویکرد نظامی در سوریه را همچنان دنبال میکند اما به دلیل نداشتن شرایط مناسب و بویژه دستاوردهای اخیر ارتش سوریه و عراق و متحدانشان علیه تروریسم، گزینهای جز رویکرد به راهکار سیاسی ندارد که بخشی از آن تن دادن به نتایج مذاکرات آستانه و از سوی دیگر پذیرش آتشبس در برخی مناطق سوریه به عنوان مراکز امن است.
البته آمریکاییها همچنان رویکرد دخالت نظامی در سوریه را دارند که تسلیح برخی جریانهای کردی در مناطقی همچون رقه نموده است. اعلام نظر آمریکا در باب تحولات سوریه و نیز عراق پس از آزادسازی موصل توسط ارتش و نیروهای مردمی عراق از محورهای سفر تیلرسون به ترکیه میتواند باشد بویژه اینکه آنکارا بارها اعلام کرده است مخالف سیاستها و اقدامات آمریکا در قبال کردهای سوریه و عراق است.
مسئله قطر و تحرکات سعودی علیه این متحد ترکیه را باید از دیگر مولفههای این سفر دانست. ترکیه که قطر را از شرکای منطقهای خود از جمله در حمایت از اخوانالمسلمین و تحرکات نظامی خود در منطقه میداند، ادعاهای سعودی و شرکایش علیه قطر را مغایر با منافع ملی خود میداند از سوی دیگر آمریکا نیز هر چند که استمرار بحران در منطقه را مولفهای مهم برای اهدافش میداند اما تمایلی به درگیری میان دو مهره خود یعنی قطر و سعودی ندارد و سعی دارد در کنار سرکیسه کردن دو کشور، بحران را از طریق نسبتا مسالمتآمیز حل نماید.
بر این اساس رسیدن به راهحلی میانه برای رفع تنش سعودی و قطر از چارچوبهای مذاکرات مقامات ترکیه و آمریکاست. در کنار این مسال نباید تاثیر تحولات اوکراین را بر این سفر نادیده گرفت. آمریکا در حالی ادعای حمایت از دولت غربگرای اوکراین را سر میدهد که تلاش دارد تا از ظرفیتهای ترکیه در کریمه که تحت نظارت روسیه درآمده بهره گیرد.
مجموع این اهداف و دهها هدف دیگر در حالی از محورهای سفر تیلرسون است که همچنان دلخوری ترکیه از رفتارهای منطقهای آمریکا و نیز عدم همراهی آمریکا در پرونده گولن ابهاماتی را در تحقق این اهداف ایجاد کرده است هر چند که در ظاهر بر توسعه مناسبات تاکید کردهاند.