لیبی سرزمینی که با مردان بزرگی همچون عمر مختار مبارز کننده با استعمار ایتالیا شناخته میشد سالهاست که غرق در بحران و جنگ است. از سال ۲۰۱۱ که ناتو قذافی را سرنگون کرد فضایی از هرج و مرج بر این کشور حاکم شده که نتیجه آن فعالتر شدن تروریستها و نیز دخالت بی حد و اندازه خارجی در بعد نظامی در امور این کشور است. نکته قابل توجه در تحولات این کشور تنشهای ایجاد شده میان ترکیه و مصر در قبال لیبی است. در اقدامی قابل تامل رجب طیب اردوغان رئیسجمهور ترکیه در نشست استانداران وابسته به حزب عدالت و توسعه، با بیان اینکه «لیبی امانت عثمانی و مصطفی کمال آتاتورک است»؛ گفت که ترکیه در حال حاضر در پی یافتن مکانی مناسب برای استقرار نیروهای خود در لیبی است.اردوغان افزود: «از ما درباره اعزام نیرو به لیبی سؤال میکنند... ما به جایی که دعوت بشویم، میرویم. این ادعای اردوغان در حالی مطرح شده که دیدهبان سوریه خبر داد که ترکیه برای بار دوم طی چند روز اخیر افراد مسلح را از سوریه به لیبی منتقل میکند. در این میان نیز وزیر کشور دولت وفاق ملی به ریاست فائز السراج رئیس دولت وفاق، اعلام کرد که در صورت تشدید اوضاع در این کشور، از ترکیه درخواست خواهند کرد. اما نکته مهم آن است که همزمان مصر نیز تحرکات گستردهای را در برابر ترکیه آغاز کرده است چنانکه عبدالفتح السیسی رئیس جمهوری مصر، در تماس تلفنی با «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا، به حمایت از ژنرال «خلیفه حفتر»، فرمانده نیروهای موسوم به ارتش ملی لیبی پرداخت و او را فردی ضدتروریسم خواند. السیسی خواستار ممانعت از مداخلات خارجی غیرقانونی یا همان مداخله ترکیه در امور لیبی شد. حال این سوال مطرح است که ریشه تحرکات مصر و ترکیه علیه یکدیگر در لیبی چیست؟
نگاهی بر مناسبات ترکیه و مصر در دوران اردوغان و السیسی نشان میدهد که روابط دو کشور قالب روابط دو جانبه و نیز ترکیهای و عربی با چالش مواجه است. ترکیه از حامیان اخوان المسلمین و مرسی رئیس جمهور سرنگون شده مصر بوده و به دنبال گسترش جریان در شمالآفریقا نیز بوده است چنانکه زمانی اوغلو نخست وزیر ترکیه از خاورمیانه و شمال آفریقا پیشرفته با مدل ترکیه ای سخن گفته بود. بر این اساس تنش میان طرفین در قبال لیبی را میتوان ادامه تنشها بر سر جریان اخوان دانست. مصر پا گرفتن اخوان در لیبی را تهدیدی برای آینده خود با احیای اخوان مصر میداند. بخش دیگر این اختلافات ناشی از اختلافات عربی با ترکیه است. روابط میان کشورهای عربی با محوریت عربستان، مصر، امارات با ترکیه بر سر تحولات منطقه و بویژه عدم همراهی با تحریم قطر چالش برانگیز است لذا تنشهای کنونی مصر و ترکیه را در همین چارچوب میتوان تعریف کرد.
نویسنده: علی تتماج