یکی از مسائل حقوق بشر،سلامت زنان باردار است. مرگ یک زن در دوران بارداری نه تنها مسئلهی بهداشتیست،بلکه از آن مهمتر بیانگر بیعدالتی اجتماعی نیز هست. از اینرو دولتها موظفند برای زنان خدمات بهداشتی و دیگر لوازم لازم برای ایجاد خانواده را فراهم کنند.
به گزارش وبسایت انجمن مدافعان حقوق بشر در هر یک دقیقه،در گوشهای از دنیا زنی بر اثر مشکلات ناشی از دوران بارداری و زایمان جان خود را از دست میدهد و این در حالی است که اکثریت این مرگها قابل پیشگیری است.
حق زیستن یک حق اساسی بشر به شمار میآید که نه تنها به مفهوم محافظت در برابر اعدام های خودسرانه بلکه بدین معنی نیز است که دولتها وظیفه دارند شرایط لازم را برای زیست و بقا مهیا سازند. و چون حقوق بشر جنبه جهانی دارد ، بایستی بدون هیچگونه تبعیضی از جمله تبعیض به خاطر جنسیت به کار گرفته شوند.
این حقوق در مورد زنان شامل حق برخورداری از خدماتی میشود که بارداری و زایمان ایمن را برای آنها تضمین میکند.از شروع دههی ۱۹۴۰ میلادی مرگومیر مادران در کشورهای پیشرفته بهطور فزایندهای کاهش پیدا کرده است.اما همین مطلب در مورد کشورهای در حال توسعه مصداق پیدا نمیکند.تداوم مرگومیر بالای مادران، بیانگر بیتوجهی به اساسیترین حقوق انسانی زنان در این کشورها است.عواقب این بیتوجهی در درجهی اول متوجه فقرا،محرومان و مستضعفان است.
برای بیش از نیم میلیون از زنان،مرگ آخرین قسمت از داستان طولانی درد و رنج میباشد.علاوه بر این،میلیونها زن دیگر دچار آسیبدیدگی و معلولیت میشوند که در بسیاری از آنان این حالات تا پایان عمر باقی میماند. تأثیرات این رنج و محنت اغلب از مرزهای فیزیکی پا فراتر گذارده و بر توانایی زنان برای قبول مسئولیتهای اجتماعی و اقتصادی و سهیم شدن در رشد و تکامل جوامع خویش تأثیر منفی میگذارد. مرگومیر مادران برای تکتک زنان،برای خانوادهها و برای جوامع آنان یک تراژدی است.
میزان بالای مرگومیر مادران تنها یک مشکل مختص به زنان نیست چراکه پایین بودن سطح بهداشت و سلامت مادران که بیشک به دنبال خود پایین بودن سطح بهداشت و سلامت نوزادان و کودکان را دارد،همگان را تحت تأثیر قرار میدهد.
زنان ستونهای اصلی خانواده،آموزگاران اول و اصلی کودکان،تأمینکنندگان بهداشت و سلامت و مراقبتکنندگان از جوانان و سالمندان میباشند و به همان ترتیب زنان شاغل به عنوان کمک خرج خانواده نیز محسوب می شوند.جامعهای که از مساعدتهای زنان محروم باشد،دچار رکود اقتصادی، اجتماعی،فقر فرهنگی و محدودیت در قابلیتهای رشد و توسعه خواهد گشت.در سال ۱۹۸۷ اولین کنفرانس بین المللی ایمنی مادران در کشور نایروبی برگزار شد.هدف از برگزاری این همایش کاهش میزان مرگومیر مادران به میزان ۵۰ درصد تا سال ۲۰۰۰ نسبت به میزان سال ۱۹۹۰ بود.
این هدف بعدها توسط حکومتهای ملی و دیگر کنفرانسهای بین المللی ذیل دنبال گردید.
الف:کنفرانس سران جهان در مورد کودکان در شهر نیویورک در سال ۱۹۹۰.
ب:کنفرانس بین المللی در مورد جمعیت و توسعه در شهر قاهره در سال ۱۹۹۴.
ج:کنفرانس چهارم جهانی در مورد زنان در شهر پکن در سال ۱۹۹۵.
لذا شاهد آن هستیم که دانش ما نسبت به ۱۰ سال گذشته در خصوص مداخلههای مؤثر،موانع موجود بر سر راه مراقبت از زنان،محدودیتهای موجود در اجرای برنامهها و تأمین عناصر خاص برای مراقبت از زنان افزایش یافته است.در اکتبر سال ۱۹۹۷ به مناسبت دهمین سالگرد ابتکار ایمنی مادران،همایشی به نام مشاورهی فنی بین المللی برگزار شد.در این همایش تجربیات گذشته بهطور گسترده مورد بحث قرار گرفتند.
در طی رایزنیهای صورت گرفته در این همایش، عوامل سازمان ملل متحد که از نزدیک در ارائه و بهبود برنامههای بهداشتی نقش داشتند در مورد نوع و هزینه اقدامات کارآمد و چگونگی اجرای موثر برنامهها به یک توافق نهایی دست یافتند.بیانیه پایانی آنها منعکس کننده این توافق بوده و در مقابل هرکسی که به نحوی در رابطه با سلامت زنان باردار است،راه روشنی را قرار میدهد.
حال که هفته سلامت بهانه ای شده تا نگاهی نو به مقوله حقوق سلامت داشته باشیم شایسته است در باب سلامت بارداری نیز فکری اندیشه شود .چراکه به گفته سيماساجدينژاد در نخستين نشست آموزشي توسعه هزاره ،ويژه فرهنگيان که در سازمان دفاع از قربانيان خشونت برگزار شد: بر اساس هدف پنج توسعه هزاره، بهبود سلامت مادران در چارچوب بهداشت باروري صورت مي پذيرد.لذا در اين راستا شاخص نسبت زايمان هاي انجام شده توسط افراد آموزش ديده و ماهر، دسترسي همگاني به بهداشت و باروري تا سال ۲۰۱۵ و پوشش مراقبت هاي بارداري "حداقل يک بار و حداقل چهار بار مراقبت" از ديگر شاخص هاي هدف پنج توسعه هزاره برشمرده مي شود.
بر اساس گزارشهاي موجود در کشورهاي در حال توسعه ۲۵ تا ۳۳ درصد از مرگ زنان در سن باروري اتفاق می افتد لذا ميانگين مرگ مادران در کشورهاي در حال توسعه ۲۰۰ و در کشورهاي توسعه يافته ۲۰ در هر يکصد هزار تولد زنده است.
ساجدي نژاد به دومين شاخص هدف پنجم توسعه هزاره که ارتقاي نسبت زايمانسهاي انجام شده در حضور افراد آموزش ديده است، اشاره کرد و گفت: بر پايه داده هاي پايش و ارزشيابي خدمات بهداشت باروري در سال ۱۳۸۴، زايمان هايي که زير نظر افرادي غير از افراد آموزش ديده صورت مي گيرد در کل کشور از ۳۰ درصد در سال ۱۳۶۷ به حدود ۴درصد در سال ۱۳۷۹ و ۷.۲درصد در سال ۱۳۸۴ رسيده است.
منا مولوی