روابط میان ترکیه و اتحادیه اروپا یکی از مباحث مطرح در صحنه بینالملل است که در طول چند دهه اخیر ادامه داشته است. نکته قابل توجه در این عرصه مجموع اختلافات ایجاد شده میان طرفین در هفتههای اخیر است بگونهای که حتی سران ترکیه ادعا کردهاند که دیگر رویکردی به اتحادیه اروپا ندارند.
حال این سوال مطرح است که چرا سران ترکیه پس از چند سال تلاش برای عضویت در اتحادیه اروپا به سمت نفی این تمایلات پیش میروند؟ برخی ناظران سیاسی بر این عقیدهاند که سران ترکیه با محوریت اردوغان در شرایط کنونی بیش از هر چیز چشم به تحولات داخلی ترکیه دارند که محور آن را نیز سوق دادن جامعه پذیرش تغییر ساختار سیاسی از پارلمانی به ریاستی و تحقق رویای اردوغان برای ریاست جمهوری مادامالعمر است.
اردوغان با فضای روانی و بحران زده در نهایت توانست رای مردم برای همهپرسی تغییر قانون اساسی را کسب نماید. با این وجود وی نیاز دارد تا این روند ادامه داشته باشد که بازگشت وی به ریاست حزب عدالت و توسعه بعد از ۲ سال گام نخست این عرصه بوده که خواست نهایی آن رضایت مردم برای پذیرش دو دوره دیگر ریاست جمهوری وی براساس قوانین جدید است. در این میان یک اصل مهم وجود دارد و آن اینکه اردوغان همچنان به دنبال سرکوب و حذف مخالفان از صحنه است. در حالی که ادعای کودتا بخشی از این طراحی است. وی تلاش دارد تا با نام حذف حامیان وابستگی به اروپا این سیاست را محقق سازد.
نکته تکمیلی این راهبرد نیز سفرهای اخیر اردوغان به هند و روسیه است. وی چنان وانمود میسازد که توان ایجاد زنجیرهای از تعاملات جهانی برای جایگزینسازی به جای اروپا را دارد تا رضایت مردمی را از ادامه سیاستهایش کسب کند. مسئله مهم دیگر آنکه اردوغان در اجرای سیاستهای منطقهای بویژه در عراق و سوریه با ناکامی همراه شده که این امر به تزلزل موقعیت داخلی وی میتواند منجر شود. در این شرایط اردوغان با ایجاد بحرانی به نام تنش با اروپا به دنبال پنهانسازی این وضعیت بحرانی است.
در این میانه باید به یک نکته توجه داشت و آن اینکه اکنون اروپا با وضعیت بحرانی گستردهای مواجه است که از خروج انگلیس از این اتحادیه گرفته تا اختلافات درونی و بحران اقتصادی از آن جمله است. در این شرایط اروپا اصلا توان پذیرش عضو جدید را ندارد.
ترکیه این بحران را درک کرده لذا سعی دارد تا با دست پیش گرفتن در قبال اروپا از عدم عضویت در اتحادیه مذکور برای رسیدن به اهداف داخلی بهرهبرداری کند. البته اردوغان به رغم تمام این طراحیها با چالشهای بسیاری مواجه است که ادامه مخالفتهای جریانهای سیاسی و نیز رویکرد منفی جهانی به سیاستهای ترکیه بخشی از این وضعیت نابسامان است و میتواند زمینهساز ناکامی طراحی وی در قبال اروپا و سایر معادلات داخلی و بیرونی ترکیه شود.