درحالی از مدتها پیش زمزمه هایی از سوی تروئیکای اروپایی و دولت جدید آمریکا مبنی بر مذاکره مجدد درباره برجام و توافقی دیگر به گوش می رسد که آنها باید بدانند برجام مذاکره پذیر نیست و اروپا و آمریکا اگر می خواهند در توافق هسته ای بمانند؛ راهی جز اجرای تعهداتی که تاکنون حتی یک بند آن را اجرا نکردهاند ندارند، درغیر این صورت مصوبه قانونی مجلس شورای اسلامی اجرا خواهد شد و این همان چیزی است که ملت ایران میخواهند.
اروپایی ها می خواهند مذاکره مجدد را درباره برجام پیش ببرند؛ در صورتی که به هیچ یک از تعهداتشان در ذیل برجام عمل نکردهاند، حالا صحبت از پیش شرط و مذاکره مجدد در مورد برنامه جامع اقدام مشترک را مطرح می کنند؛ در خواستی که دو روز پیش نماینده دائم ایران در سازمان ملل متحد، تاکید کرد: هرگونه پیشنهاد برای اصلاح، مذاکره مجدد یا تمدید آن مغایر قطعنامه ۲۲۳۱ و مسلماً برای ایران پذیرفتنی نیست.
مجید تخت روانچی در متنی بیان داشت؛ تقریباً چهار ماه پس از اقدام شکست خورده آمریکا برای تخریب برجام، شورای امنیت مجدداً در حال بررسی اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ و برجام است. طبق قطعنامه ۲۲۳۱، برجام به عنوان یک راه حل جامع، درازمدت و مناسب برای موضوع هستهای ایران منعقد شد تا یک رابطه جدید با ایران را بنا نهد و همکاری و تعاملات عادی تجاری و اقتصادی با ایران را تسهیل و تقویت کند. انعقاد برجام نتیجه مذاکراتی طاقت فرسا، شامل بده بستانهای دشوار بود و هرگونه پیشنهاد برای اصلاح، مذاکره مجدد یا تمدید آن مغایر قطعنامه ۲۲۳۱ و مسلماً برای ایران غیرقابل پذیرش است.
بعد از خروج آمریکا از برجام در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷، آمریکا تمام تحریمهای هستهای خود را مجدداً اعمال کرد، هر چند تحریمی لغو نشده بود و از آن زمان، با اتخاذ سیاست خصمانهای نسبت به برجام و ایران، به آزار و اذیت پنهان و آشکار، مستمر و گسترده شرکای تجاری ایران روی آورده است. با این اقدامات، آمریکا با ارتکاب چندین «نقض فاحش» برجام، مرتکب نقض ماهوی، نظاممند و مستمر تعهدات حقوقیاش ذیل قطعنامه ۲۲۳۱، منشور ملل متحد و حقوق بین الملل گردیده است.
همچنین، با تهدید گستاخانه دیگر دولتها مبنی بر اینکه یا قطعنامه ۲۲۳۱ را نقض کنند یا مشمول مجازات میشوند، آمریکا نه تنها به تعهدات خود ذیل آن قطعنامه پایبند نماند، بلکه عملاً مانع اجرای تعهدات دیگر دولتهای عضو نیز شده است. آمریکا همچنین از اجرای قرار تأمین دیوان بینالمللی دادگستری که در ۱۱ مهر ۱۳۹۷ و به اتفاق آرای قضات آن صادر شده و این کشور را ملزم میسازد تا موانع تجارت اقلام بشردوستانه با ایران را رفع کند، سرپیچی کرده است.
با وجود این، به جای اتخاذ اقدامات جبرانی مجاز در برجام، ایران براساس درخواست سه کشور اروپایی، حداکثر خویشتنداری و صبر راهبردی را برای مدت یک سال در پیش گرفت. ولی خویشتنداری حداکثری ایران با به اصطلاح «فشار حداکثری» آمریکا و تحریمهای غیرقانونی روزافزونش و همچنین ناتوانی مطلق سه کشور اروپایی و اتحادیه اروپا در اجرای تعهداتشان مواجه گردید.
در چهار سال گذشته، آمریکا بیش از ۱۵۰۰ تحریم علیه ایران اعمال کرده و تمامی بخشهای اقتصاد ایران را هدف قرار داده و تقریباً تمامی عواید ایران از برجام را از بین برده است. چنین تحریمهایی که انتظار میرود تعداد آنها حتی تا آخرین دقایق حضور دولت کنونی آمریکا در قدرت نیز افزایش یابد، در واقع یک جنگ تمام عیار است که در آن، ابزار اقتصادی جایگزین سلاح شده است.
ضمناً، تحریمها فقط بخشی از رفتار و سیاستهای قلدرمآبانه و مخرب آمریکا علیه کشور ایران، شامل ایرانهراسی نظاممند، جنگ طلبی، ماجراجویی نظامی در خلیج فارس، دخالت در امور داخلی ایران و بسیاری اقدامات غیرقانونی و تحریک کننده دیگر میباشد.
البته در کنار ایران، روسیه و چین نیز خواستار بازگشت بدون شرط اروپایی ها به برجام شدند چنانچه وزارت امور خارجه روسیه طی بیانیهای از طرف سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه این کشور اعلام کرد که بازگشت آمریکا به برجام باید بدون پیششرط انجام شود.
وزارت خارجه روسیه افزوده است: ما و شرکایمان آمادهایم تا در این زمینه با یکدیگر همکاری و به آمریکاییها کمک کنیم که مسیر درست را در پیش بگیرند. این به نفع همه ماست. از سویی دیگر وزیر خارجه چین خروج آمریکا از برجام و اعمال حداکثری فشار بر ایران را دلیل اصلی انحراف مساله هستهای ایران از مسیر درست خوانده و گفت: بازگشت کامل آمریکا به برجام و اجرای مجدد تعهدات آن راه حل اساسی بحران کنونی است.
البته با وجود اینکه هیچ کدام از کشورهای اروپایی عضو برجام به تعهداتشان عمل نکردهاند باز هم در ادعایی به حفظ برجام تاکید کرده که خود این ادعا بسیار قابل تامل است، نمایندگان انگلیس، آلمان و فرانسه در سازمان ملل متحد، در نشست مجازی شورای امنیت مدعی شدند که دولتهای متبوعشان برای حفظ برجام بیوقفه تلاش کردهاند! و ایران نباید آنها را متهم به کوتاهی در انجام تعهداتشان کند! ناتالی برادهارست معاون نماینده دائم فرانسه در سازمان ملل متحد در اظهارات خود در نشست مجازی شورای امنیت درباره قطعنامه ۲۲۳۱ و منع اشاعه تسلیحات هستهای مدعی شد: دهمین گزارش دبیرکل سازمان ملل متحد درباره اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ نشاندهنده این است که وی نیز همچون فرانسه، انگلیس و آلمان بیوقفه برای حفظ برجام تلاش کرده است.
وی در ادامه با انتقاد از اظهارات مقامات جمهوری اسلامی ایران که بارها کشورهای اروپایی را به دلیل کوتاهی در اجرای تعهداتشان در برجام و رساندن این توافق به وضعیت نامطلوب کنونی سرزنش کردهاند، افزود: این توافق یک دستاورد چندجانبه مهم در حوزه دیپلماسی است و اهمیت حیاتی در ساختار منع اشاعه سلاحهای هستهای دارد. این دیپلمات ارشد فرانسوی اضافه کرد: ما در مورد برجام مذاکره کردیم زیرا بر این باوریم که برجام نقش تعیینکنندهای در تضمین مصلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران و صلح و امنیت بینالمللی است.
باربارا بودوارد نماینده دائم انگلیس در سازمان ملل متحد نیز در اظهاراتی مشابه ضمن ابراز تأسف از انتقادات مکرر ایران از عملکرد طرفهای اروپایی برجام ادعا کرد: از ماه مه سال ۲۰۱۸ [اردیبهشت ۹۷] ما بیوقفه برای حفظ برجام و اجرای تعهدات خود تلاش کردهایم. ما در راستای پیشگیری از گسترش سلاحهای هستهای، در پروژه نوسازی رآکتور اراک به عنوان مسئول مشترک پروژه ایفای نقش کردیم. وی در ادامه با اشاره به پروژه شکست خورده کانال مالی اروپاییها برای تسهیل روابط تجاری با ایران مدعی شد: ما اینستکس را توسعه دادیم که میتواند نقش مهمی در حمایت از تجارت قانونی با ایران ایفا کند.
کریستوف هاسگن نماینده دائم جمهوری فدرال آلمان در سازمان ملل متحد نیز در نشست امروز شورای امنیت ادعاهایی مشابه همکاران فرانسوی و انگلیسی خود را مطرح کرد. وی با اشاره به اینکه مواضع دولت متبوعش درباره برجام تغییری نکرده است، مدعی شد: «ما [تروئیکای اروپایی] تلاشهای خستگیناپذیری برای حفظ توافق هستهای داشتهایم.»
این سه دیپلمات ارشد اروپایی در اظهارات خود تنها به مطرح کردن ادعای مضحک تلاش بیوقفه و خستگیناپذیر برای حفظ برجام اکتفا نکردند و بار دیگر ایران را متهم به نقض تعهداتش ذیل برجام کرده و از ایران خواستند که به تعهدات هستهای پیشین خود بازگردد.
این در حالی است که کاهش تعهدات هستهای ایران که مطابق بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام صورت گرفته- اساساً واکنشی به خروج آمریکا از برجام و کوتاهی طرفهای اروپایی برجام در عمل به تعهدات و وعدههای خود بوده است. این ادعاها در حالی مطرح می شود که اروپایی ها درپی آن هستند یک اجماع و انسجام در میان اعضای برجام و شورای امنیت ایجاد کنند و از آن به عنوان اهرمی برای فشار به ایران در زمینه نیل به توافقی با محدودیت های بیشتر برای ایران استفاده کنند.
سوءسابقه اروپا و آمریکا به ما میآموزد که در وهله اول هیچگونه پای مذاکره مجدد ب اروپا و حتی دولت جدید آمریکا نرویم و حتی هیچ پیش شرطی را از آنها نپذیریم، چرا که آنها در مقام ناقض تعهدات بودهاند و از اگر بنای بر بازگشت به تعهدات است، اول آنها هستندکه باید خجلت و عبرتشان از گذشته را ثابت کنند.
مسئله دوم اینکه نباید به گونه ای باشد که ایران دوباره به تعهداتش برگردد، اما طرف مقابل دوباره «دبه» کند. لازم است که در این خصوص ضمانتی از طرف مقابل برای عدم تکرار خسارتهای جبران ناپذیر اخذ شود.