رونمایی و معرفی وزرای پیشنهادی کابینه دوازدهم به مجلس به مذاق اصلاحطلبان چندان خوش نیامده و آنان که تا دیروز سهمخواهی آشکار خود را از کابینه پنهان میکردند حالا امروز برای منفعتطلبی پیشنهاداتی میدهند که حتی رنگ و بوی تهدید علیه دولت دوازدهم را میدهد.
در چند هفته گذشته کافی بود تا با بررسی رسانههای این جریان فهمید که رئیسجمهور از سوی اصلاحطلبانی که خود را حامیان تمام قد وی در انتخابات مینامیدند برای انتخاب وزرا تحت فشار قرار گرفته و حالا با اعلام وزرای پیشنهادی دولت اصلاحطلبان از اینکه روحانی سهم آنان را به طور کامل ادا نکرده، ناراحتند. از منظر اصلاحطلبان کابینه معرفی شده از سوی روحانی برای دولت دوازدهم کمتر از حد انتظار کسانی است که از ظن خود دل به دولت ۲۴ میلیونی خوش کردهاند.
حالا اصلاحطلبان که از پیش سعی کردند تا با القای این موضوع که فهرست اسامی وزرای پیشنهادی روحانی به محضر رهبر انقلاب ارسال شده و به تأیید ایشان هم رسیده است میخواهند بگویند که وی از خود هیچ اختیاری ندارند و آنها باید روش بازی خود را با دولت تدبیر و امید تغییر دهند.
نگاهی به ترکیب کابینه نشان میدهد که روحانی از وزرایی استفاده کرده که خیلی از آنها شناسنامه سیاسی اصلاحطلبی یا اصولگرایی ندارند و آ نطور که برخی چهرههای سرشناس اصلاحطلب انتظار داشتند در این دولت مهرههای اصلاحطلب به بازی گرفته نشدهاند.
اعتراض اصلاحطلبان به این است که چرا برخی کرسیهای حساس مانند وزارت کشور و یا وزارت ارشاد که به طور معمول اصلاحطلبان حساسیت بالایی نسبت به آن دارند، به وزرایی اصلاحطلب سپرده نشده است و نیز چرا روحانی به مطالبه زنان برای تعیین وزیر زن پاسخی نداده است.
تیکهپرانی اصلاحطلبان
در این میان رسانههای این جریان سیاسی با کنایههای مختلف ناراحتی خود از ترکیب کابینه جدید روحانی را نشان دادند.
روزنامههای این جریان سیاسی با تیترهای خود مخالفت خود را به وزرای پیشنهادی نشان دادند و نمایندگان فراکسیون امید نیز نسبت به عدم اقبال این فراکسیون به برخی از وزرای پیشنهادی حرفهای جالب توجهی زدند و برخی از وزرا را ضعیف خواندند. همچنین بسیاری از اصلاحطلبان نیز با بیاعتمادی نسبت به اعضای کابینه واکنشهای مختلفی را ابراز کردند.
از جمله صادق زیباکلام از تئوریسینهای جریان درخصوص نقاط قوت و ضعف کابینه پیشنهادی روحانی گفت: من هیچ نقطه قوتی در کابینه نمیبینم، اما در عین حال نمیشد خیلی هم انتظار داشته باشیم که حسن روحانی کابینهای غیر این معرفی کند. به هر حال میدانیم که حسن روحانی، حسن روحانی است. روحانی نه خاتمی است، نه هاشمیرفسنجانی است، نه نلسون ماندلا، نه مهندس مهدی بازرگان است، روحانی روحانی است و بنابراین باید سطح انتظارات و توقعاتمان از او به همان میزانی باشد که این کابینه را معرفی کرده است.
وی افزود: تاسفآور است که یک زن در این کابینه نیست، با توجه به اینکه نیمی از این ۲۴ میلیونی که به ایشان رای دادهاند، زنان بودهاند؛ تاسفآور است که یک کرد، یک اهلسنت در این کابینه نیست. اما اگر روحانی کسی بود که کرد و اهلسنت و زنان را وارد کابینه میکرد، آن موقع اسمش حسن روحانی نمیشد، اسمش میشد محمد مصدق. بنابراین باید بپذیریم روحانی همین است.
زیباکلام خاطر نشان کرد: حقوق شهروندی فقط یک دکور و مشتی از کلمات زیبا نیست که خانم دکتر امینزاده بیاید و بنویسد روحانی در مدرسه بخواند. ما باید اینها را بگوییم، شما باید اینها را بنویسید که روحانیهای بعدی نتوانند هرکاری دلشان خواست انجام دهند.
از سوی دیگر عبدالواحد موسویلاری نایب رئیس شورای سیاستگذاری اصلاحطلبان و وزیر کشور دولت اصلاحات گفت: با کلیت این حرف موافقم که برخی از وزرای پیشنهادی فعلی ضعیف هستند.
محمدرضا عارف رئیس فراکسیون امید مجلس در واکنش به کابینه معرفی شده از سوی روحانی، گفت: انتظار ما حضور حداقل یک خانم در جمع وزرای پیشنهادی بود. وی با بیان اینکه زنان نیمی از جمعیت کشور را تشکیل میدهند و حضور یک یا دونفر از نخبگان این بخش از جامعه در کابینه، انتظار بالایی نیست، افزود: به هر حال انتظار ما برای حضور وزیر زن در کابینه فعلا تامین نشده و بنده هم درباره علت اینکه هیچ وزیر زنی به مجلس معرفی نشده، شخصا دلیل خاصی را نمیدانم، اما امیدواریم در بقیه انتصابها و در سپردن سایر مدیریتهای کلان در دولت، به زنان توجه شود.
سهیلا جلودارزاده، نماینده تهران نیز درباره علت نارضایتی اصلاحطلبان گفت: علیرغم آرزوهایی که همه ما اصلاحطلبان پیش از این به کابینه دولت دوازدهم داشتهایم باید بگویم که این کابینه، اصلاحطلب نیست.
محمدعلی وکیلی نماینده تهران و عضو فراکسیون امید نیز مسیر حرکتی کابینه دوازدهم را دو قدم به جلو تشریح کرد و گفت: البته شرایط مطلوب حرکت چند قدمی به جلو بود.
وی گفت: ما در حال حاضر شاهد تغییر ۵۰ درصدی در کابینه دوازدهم هستیم اما سوال این است که این تغییرات تا چه میزان میتواند مسیر دولت را هموار کند و این تغییرات تا چه اندازه پاسخگوی مطالبات مردم خواهد بود؟ وکیلی افزود: ما علاقمند بودیم زنان سهمی بیشتر در کابینه دوازدهم داشته باشند چراکه اگر این تغییرات ناظر به سه اصل آمایش قومی، فکر و جنسیتی باشد خروجی برون داد آن قابل توجه و مطلوبتر خواهد بود.
عضو فراکسیون امید خاطر نشان کرد: وزرا در جلسات کمیسیونها پاسخگوی شبهات خواهند بود. وی درباره سن کابینه نیز گفت: به لحاظ سمبلیک سن افراد رعایت شده اما از نظر رویکردی هنوز نمیتوان نظر داد اما با همین تغییرات میانگین سن نسبت به مبدا در مقایسه با کابینه یازدهم جوانتر نیست بلکه یک سال هم پیرتر شده است.
وکیلی افزود: برای وزارت آموزش و پرورش به دلیل سطح مطالبات فرهنگیان و دو ناکامی در دولت یازدهم احتمالا با چالش مواجه خواهیم بود چون حساسیت فرهنگیان بالاتر رفته است.
پروانه سلحشوری نیز با انتقاد از عدم معرفی وزرای زن به مجلس از نگاه مردسالارانه دولت انتقاد کرد. رئیس فراکسیون زنان مجلس با انتقاد از عملکرد دولت در عدم معرفی وزرای زن به مجلس گفت: از دولت انتظار نداشتیم که اینگونه زنان را نادیده بگیرد. دولت کار بسیار بدی کرد، آیا واقعا در میان این همه زنان فعال در عرصه سیاسی یک زن توانمند وجود نداشت؟ وی گفت: ما باید به عنوان نمایندگان زن توانمندی خود را به دولت ثابت کنیم تا بدانند زنان آنگونه که فکر میکنند ناتوان نیستند.
رای اعتماد نمیدهیم
در همین حال اصلاحطلبان میگویند که رای اعتماد ابزار اصلاحطلبان برای تغییر کابینه است.
اخباری از درون مجلس به گوش میرسد که نشان از ایجاد مشکل بر سر راه رأی اعتماد به وزرای دولت دوازدهم از سوی طیف اصلاحطلبان دارد که از فهرست وزرای پیشنهادی روحانی راضی نیستند.
جلال میرزایی عضو شورای مرکزی فراکسیون امید مجلس از احتمال بازنگری در برخی وزرای پیشنهادی از سوی روحانی خبر داد و گفت: رایاعتماد ابزار اصلاحطلبان برای تغییر کابینه است.
وی با اشاره به برخی انتقادها از سوی اعضای فراکسیون امید و برخی چهرههای اصلاحطلب و حامی دولت بهدلیل عدم تناسب میان وزرای معرفی شده و مطالبات جامعه مدنی گفت: کاندیداها با وعدههای موردنظر مردم رای میآورند و بعد از پیروزی بهسراغ دوستانشان میروند
وی با اشاره به اینکه انتخاب افراد خنثی که مواضع شفافی ندارند، ظلم به چهرههای متعهد است درخصوص عدم تطابق گزینههای وزارت کشور، آموزش و پرورش، علوم و همچنین ارتباطات با مطالبات ۲۴ میلیون رای گفتمانی روحانی اعلام کرد: ما فردی که مواضع مشخص و شفاف دارد را رها کرده و به سراغ افراد خنثی میرویم که نگاه و رویکرد سیاسیشان مشخص نیست. این رویکرد ظلمی در حق افراد متعهد و تشکیلاتی و آسیب جدی برای مردمسالاری دینی است که در جریان انتخابات در ستادها فعالیت میکنند اما پس از پیروزی نادیده گرفته میشوند.
میرزایی اعلام کرد: طبیعتاً رایزنی خواهیم کرد که گزینههای بهتری معرفی شوند که متاسفانه درصورت عدم توفیق، کمی سرخورده میشویم اما باید توجه داشته باشیم که در هر حال اهرم نظارت در اختیار ما قرار دارد و فارغ از آن، در رایاعتمادها نیز نقشآفرینی خواهیم کرد و اگر بررسی کنیم، میتوانیم وزرای پیشنهادی که ضعیفتر هستند، اهل تغییر و تحول نبوده و با رویکرد محافظهکارانه بهدنبال حفظ وضع موجود هستند و نیز کسانی که نگاه عمیقی ندارند را نپذیرفته و به آنها رایاعتماد نخواهیم داد.
میرزایی درباره اینکه آیا هنوز امکان تغییر در ترکیب کابینه وجود دارد، گفت: امیدواریم که رئیسجمهوری با درنظر گرفتن مجموع بازخوردها درباره آنچه تاکنون بهعنوان گزینههای احتمالی مطرح شده، در برخی بخشها بازنگری کند.
از سوی دیگر قاسم میرزایینیکو عضو شورای مرکزی فراکسیون امید گفت: در بررسیهای اولیه لااقل در مورد برخی از وزرای پیشنهادی انقلتهای اساسی مطرح شده و نکات قابلتوجهی ازسوی نمایندگان مطرح شده است.
نماینده اصلاحطلب مردم دماوند به برخی از این وزرا اشاره کرد و گفت: ازجمله کسانی که نمایندگان در بررسیهای اولیه انقلتهایی دربارهشان مطرح کردند، وزرای پیشنهادی مخابرات، آموزش و پرورش و علوم بود و بهطور کل درباره چهرههایی که کمتر شناخته شدهاند و یکی از آنها نیز بسیار جوان است، بحثهایی مطرح شده که در نهایت قرار شد اطلاعات بیشتری دربارهشان جمعآوری کنیم و درمجموع نیز با تصمیم فراکسیونی در این رابطه اقدام کنیم.
وی یادآور شد: به نظرم نباید صرفاً بهدنبال انتخاب میان بد و بدتر باشیم و حتی اگر وزیری برخلاف نظر فراکسیون رای بیاورد هم باز لازم است نظر خودمان را اعلام کنیم. فراکسیون امید موظف است در راستای مطالبات و خواستههای مردم اقدام و حداقل به مردم اعلام کند که به فلان گزینه که با مطالبات فاصله داشت، رای ندادیم.
او تصریح کرد: به هر حال از هماکنون مشخص است که مردم نسبت به معرفی کدام افراد ناراضیاند. کسی نمیگوید آقای ظریف نباشد اما بهعنوان نمونه درباره آقایان زرافشان، خاکیصدیق یا آذری جهرمی مسائلی مطرح شده و ما نیز باید اولویتها را درنظر بگیریم. چراکه نمیتوان با ۱۰ نفر از گزینههای پیشنهادی مخالفت کرد.
عضو کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس درباره انتخاب وزیر کشور گفت: مجموعه صحبتها و پالسهای مختلفی که از گروهها و جریانات مختلف به گوش میرسد، نشان میدهد رضایتی وجود ندارد. وی افزود: بنظرم وقتی یک وزیر کشور در میان ۳۱ استاندار حتی یک نیروی معتدل هم جذب نکرده و در فرمانداریها و بخشداریها حتی ۲ چهره اصلاحطلب جذب نشدهاند، نمیتوان از عملکرد اصلاحطلبانه صحبت کرد. ضمن اینکه این افراد حتی با مشی خود دولت هم هماهنگ نبودند و این مسئلهای روشن و بَیّن است.
اینکه اصلاحطلبان از رئیسِجمهوری که مدعی حمایت از وی هستند اینگونه در اولین و مهمترین گام در دولت دوازدهم ناراضی هستند بسیار معنادار است و باید دید که در ادامه آیا این انشقاق به کجا خواهد انجامید؛ بهویژه اینکه این انشقاق در موضوع مهمی چون ترکیب کابینه دولت جدید پدیدار شده و در ادامه ممکن است در حوزههای مختلف انتشار یابد.
باید در نظر داشت که اصلاحطلبان تلاش میکنند تا هر چه بیشتر بتوانند خود را احیاء کنند و برای انتخابات سال ۱۴۰۰خیز بردارند. آنها سودای قدرت دارند. تجربه نشان داده که اصلاحطلبان زمانی که هم مجلس ششم شورای اسلامی و هم دولت را در دست داشتند، به جای کار و خدمت برای کشور، مردم و انقلاب، به جدالهای سیاسی و دامن زدن به اختلافات و ایجاد آشوب و فتنه بیشتر علاقه نشان دادند و بعید نیست که این طرز فکر خود را دنبال کنند و به عبارتی چوب لای چرخ روحانی بگذارند.
احتمال این که نمایندگان اصلاحطلب هنگام رأی اعتماد به وزرا با دولت همکاری نکنند بسیار زیاد است و چنین فشاری برای تعیین وزرای مورد نظر اصلاحات در کابینه روحانی است.
اگر اصطکاکی که میان روحانی و اصلاحطلبان بر سر وزرای پیشنهادی ایجاد شده ادامه داشته باشد و سهمخواهی آنها از او با فشارهای بیشتری همراه شود، احتمال این که روابط میان این دو شکرآب شود بسیار زیاد است. اصلاحطلبان ادامه حیات سیاسی خود بعد از روحانی را ارزشمندتر از وفای سیاسی به وی میدانند و نشان دادند که برای رسیدن به قدرت هر کاری را میکنند.