مفاهیم باید فراتر از قالب تعریفی خود راهی به حقیقت داشته باشند؛ تا قابلیت ارزیابی و سنجش بیابند. در غیر این صورت چنان کلی خواهند ماند که هر کسی خود را مصداق آن مفهوم دانسته ولی برای مخاطبان نه امکان تایید خواهد بود و نه امکان تردید. از همین رو هر مفهومی به‌ویژه مفاهیم اجتماعی باید با شاخصه‌های روشن تعریف گردد؛ تا بتوان صحت انتساب افراد بدان را مورد ارزیابی قرار داد. مثلا بعضی از جریانات انقلابی در فضای سیاسی تاکید می‌کنند که کاندیدای هماهنگ و هم‌نظر با ولایت و دلسوز مردم معرفی خواهیم کرد؛ اما این مفهوم یعنی کاندیدای ولایی دقیقا به چه معناست؟ برای فهم این معنا هیچ روشی معتبرتر از اتکاء به منبع معتبری چون سخنان مقام عظمای ولایت یعنی مقام معظم رهبری نیست.
رهبر انقلاب در سخنرانی نوروزی خطاب به ملت ایران، ۸ خصوصیت رئیس جمهور مطلوب کشور در انتخابات ۱۴۰۰ را برشمردند و فرمودند: «خصوصیات یک رئیس جمهوری را که به نظر می‌رسد، رئیس جمهور مردم باید دارای این خصوصیات باشد، این‌ها را من می‌گویم. شما نگاه کنید، ببینید واقعاً همین‌جور هست یا نه. یعنی این نظر شخص من نیست، به نظر می‌رسد که هر کسی که به دنبال سعادت کشور است، یک چنین رئیس جمهوری می‌خواهد».
از این‌رو رییس جمهور مطلوب از منظر رهبری باید:
۱. دارای مدیریت و کفایت باشد. مدیریت از دید کارکردی شامل وظایفی همچون برنامه‌ریزی، تصمیم‌گیری، سازماندهی، نوآوری، هماهنگی، ارتباطات، رهبری، انگیزش و کنترل است. ریاست جمهوری بالاترین سطح مدیریت اجرایی در کشور است؛ لذا باید بتواند حداعلای مدیریت را در سطح راهبردی اعمال نماید. فقدان توان مدیریت به نابسامانی در زیرمجموعه و در سطح ریاست جمهوری به آشفتگی در وضع کشور می‌انجامد.
۲. با ایمان باشد. ایمان هسته مرکزی یک باور و محوری است که همه آموزه‌های دین یا باور حول آن جمع می‌شود. با ایمان بودن به عنوان شاخص در کاندیدا موجب استحکام رای و قدرت در عمل و نیز پاکیزگی اندیشه و عمل از آلودگی‌های نفسانی می‌شود. شاید در میان خصوصیات کاندیداها در نظام‌های موجود در جهان، نظام اسلامی مومن بودن رییس جمهور را به عنوان شاخص ویژه و ممیزه خود می‌داند. البته شاید گمان شود که ایمان، شاخصی قابل ارزیابی عینی نباشد اما قرآن کریم شاخص عینی ایمان را به صورت «عمل صالح» به ما معرفی می‌نماید.
۳. عدالتخواه و ضدفساد باشد. دادگری و عدالت‌طلبی از عالی‌ترین صفات یک مومن است. رییس جمهور نظام اسلامی نمی‌تواند و نباید فاقد این فضیلت باشد. ضدفساد بودن از روشن‌ترین جلوه‌های عدالت‌طلبی است. عدالت صرفا یک مفهوم نیست بلکه در تشیع عالی‌ترین جلوه یک مکتب است که فقدان آن قطعا جامعه و فرد را در نهایت به مسیر انحراف می‌راند.
۴. دارای عملکرد انقلابی و جهادی باشد. عمدتا تصویری که از صفت جهادی بودن به ذهن متبادر می‌شود؛ تصویر رفتارهای سخت‌افزاری یا نبرد و جنگ است در حالی که رسول‌الله (ص) با برتر دانستن جهاد نفس عملا بر برتری ماهیت نرم‌افزاری آن تاکید نمودند. جهادی بودن یعنی شکستن قالب‌های بوروکراتیسم منفی و به نتیجه رساندن پروژه‌ها فراتر از محدودیت‌های زمان و مکان. انقلابی بودن هم معنای مدرن همان تفکر جهادی است که بعضا بیش‌تر از آن رویکرد سیاسی را ادراک می‌کنند.
۵. معتقد به توانمندی‌های داخل باشد. رییس جمهور باید باورمندترین فرد به توانایی‌ها و ظرفیت‌های داخلی باشد. طبعا بدون این باور، استقلال در همه حوزه‌هایش رنگ خواهد باخت. در پرتو این باور است که می‌توان استقلال را معنا بخشید.
۶. معتقد به جوانان باشد. یکی از آفات انقلاب‌ها و اساسا هر نظام و ساختاری، پیرشدگی است. پیرشدگی فقط مسئله سن و سال نیست؛ بلکه از میان رفتن نشاط و نوآوری و روحیه ابتکار است. هر نظام و انقلابی که دچار پیرشدگی گردد؛ در گذشته اسیر مانده و قدرت خود را برای تحول و مواجهه با تغییرات آینده از دست خواهد داد. هراس از نوگرایی، موجب ستیز با نیروی جوان می‌شود. رییس جمهوری که خون تازه متخصصان جوان را به پیکره مدیریت خود تزریق کند؛ طبعا قادر خواهد بود تغییرات را مدیریت کند؛ نه آن که در برابر آن تسلیم گردد.
۷. مردمی باشد. مردمی بودن به معنای ژست‌های سلبریتی‌گونه برای جلب نظر (و نه خدمت برای مردم) نیست. مردمی بودن یک منش رفتاری است که به‌ویژه از مسئولان پسندیده و برای آنان بایسته است. مقام معظم رهبری در تعریف مردمی بودن فرموده‌اند: با مردم، با زندگیِ مردم کنار بیاییم، مثل مردم زندگی کنیم، با طبقات مختلف مردم انس بگیریم. این، معنای مردمی بودن است.
۸. امیدوار باشد. مقام معظم رهبری در جایی دیگر فرموده‌اند: یک شرط اساسی برای پیشرفت عبارت است از امید.(۱۳۹۸/۰۳/۰۸) این نکته از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یاس جامعه را دچار خمودگی کرده و امکان رشد را از آن می‌گیرد. اگر مدیر جامعه‌ای دچار یاس باشد خود با دست خود در حال تزریق سم مهلک یاس به پیکره جامعه است. اما امید ضمن آن که باب رحمات الهی را می‌گشاید؛ راه را برای ابتکار و پیشرفت نیز خواهد گشود. از این‌رو رییس جمهور باید با اهرم امید، راه را برای نواندیشی و گره‌گشایی کار مردم باز نماید.

^{نویسنده: امیر نورایی}