برخی ناظران سیاسی ضمن تاکید بر اینکه آمریکا از برجام خارج نخواهد شد و حتی آن را لغو نمیکند؛ معتقدند با همه فشارهای جبهه غربی - عربی - عبری علیه جمهوری اسلامی در منطقه و عرصه بینالملل اگر ملت ایران مقاومت کند رژیم استکباری آمریکا مجبور به عقبنشینی از همه مواضعش خواهد بود.
بعد از آخرین مواضع ترامپ درخصوص برجام و پذیرش شروط ۴ گانه در فرصت ۱۲۰ روزه از جانب ایران، کاخ سفید تحرکات دیپلماتیک معناداری را در همراه کردن جامعه جهانی و به خصوص اروپاییها با خود، شروع کرده است که در برخی از موارد هم به نتایجی هم دست یافتهاند و نمونه بارز آن تشکیل کمیته اصلاح برجام است؛ اگر چه وزارت امور خارجه و شخص سخنگو از تشکیل چنین کمیتهای اعلام بیاطلاعی کرده است.
احمد بخشایش اردستانی در گفتوگو با دیپلماسی ایرانی درخصوص مجموعه اقدامات کاخ سفید علیه برجام و توان موشکی کشور گفت: باید دو نکته را درخصوص برجام یادآور شد. قبل از اینکه برجام به نفع ایران باشد به نفع اروپا و به خصوص آمریکا بوده است؛ چراکه ایران همواره تمایل به افزایش توان هستهای خود دارد، اما به دلیل فتوای مقام معظم رهبری درخصوص تحریم کشور از داشتن سلاح هستهای و مشروع نبودن داشتن چنین سلاحهایی، کشور به سمت این توان حرکت نمیکند و آن را خط قرمز خود قلمداد میکند.
وی افزود: اما اروپا و آمریکا بر این باورند این برجام بوده که مانع از رسیدن ایران به توان هستهای است؛ از این جهت برجام برای غرب بسیار حائز اهمیت است و تا کنون هم برای حفظ منافع آنان مفید بوده است.
به باور این استاد دانشگاه؛ در فاصله زمان بیش از دو سالی که از انعقاد برجام میگذرد تاکنون توافق هستهای به گروگان آمریکا درآمده است؛ به گونهای که امروز کشور درخصوص تبادل ارزی، انتقال درآمدهای نفتی از طریق کانالهای بانکی و نیز تهاتر کالایی تفاوت چندانی با دولتهای نهم و دهم ندارد. پس به جای این که ایران هم به اندازه اروپا و آمریکا از برجام سهم ببرد، این آمریکا است که تقریبا کل توافق هستهای را در زیر چتر کنترلی خود دارد.
نماینده سابق مجلس شورای اسلامی بیان داشت: درخصوص ارزیابی این مدت هم باید گفت که از یک سو تهران در این فاصله زمانی مدام اصرار دارد که اعلام کند برجام توافق هستهای بینالمللی میان ایران با ۶ کشور جهانی است که به تضمین قطعنامه شورای امنیت رسیده و آمریکا توان خروج از آن را ندارد و اگر هم که خارج شود به انزوای خود کمک کرده است.
بخشایش اردستانی تصریح کرد: اما عملا این مواضع تاکنون کمکی به پیش برد اهداف و مواضع ایران نکرده است، از آن طرف هم آمریکا در تضاد با این دست از اظهار نظرهای ایران سعی دارد برجام را به صورت کامل در اختیار بگیرد و با این کار عملا توافق هستهای را برای ایران بیاثر کند، اگر چه که آن را عملا لغو نکرده و یا از آن خارج نشده است.
وی گفت: با این اقدامات، آمریکا جامعه جهانی را درخصوص اصلاح برجام و فشار بر ایران با خود همراه کرده است. از سوی دیگر هم سه کشور اروپایی حاضر در ۱+۵ (فرانسه، آلمان و انگلستان) بعد از ۱۲ ژانویه و در راستای فشار آمریکا و شخص ترامپ اگر چه که اعلام کردهاند هم چنان به برجام متعهد خواهند بود و حتی اصرار دارند که آمریکا هم به تعهدات خود در توافق هستهای پایبند باشد، اما به موازاتش اروپاییها و به خصوص فرانسه و شخص ماکرون هم این قول و اطمینان را به آمریکا دادهاند که تهران را درخصوص محدوده مسائل موشکی و توان دفاعی ایران و نیز انجام شروط ۴ گانه ترامپ مجاب کند.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی معتقد است؛ اکنون اروپا هم در حال افزایش فشارهای خود بر ایران برای پذیرش برخی از تعهدات جدید به خصوص در حوزه موشکی و توان دفاعی کشور است؛ در این میان نکته جالب اینجا است که مواضع امورخارجه هم قدری جالب است، اگر چه دستگاه سیاست خارجی کشور بارها از عدم انجام هرگونه مذاکره و گفتوگویی با طرفهای اروپایی درخصوص مسائل موشکی کشور سخن گفتهاند، اما به نظر میآید که سیاستهای عملی با سیاستهای اعلامی و اعلانیشان کمی متفاوت بوده است.
وی در پاسخ به اینکه این تناقض رفتاری وزارت امور خارجه را چگونه ارزیابی میکنید، اساسا این تضاد در سیاست خارجی ایران نشانه چیست، چرا اگر چه عراقچی به طور ضمنی انجام برخی گفتو گوهای غیر رسمی درخصوص موشکی را تایید کردهاند، اما از آن به عنوان مذاکره یاد نکرده است؟ اظهارداشت: این سخنان و اظهارات امورخارجه و شخص عراقچی را توجیه اعمال و اقدامات آنان میدانم. مذاکره است، با بازی کردن با الفاظ نمیتوان مسائل را منحرف کرد.
این استاد دانشگاه بیان داشت: بر این باورم آمریکا به هیچ وجه از برجام خارج نمیشود و آن را هم لغو نخواهد کرد. مشکل ترامپ با برجام این است که توافق هستهای باید کل انتظارات آمریکا را درخصوص محدودیت ایران برآورده کند، هرچند تاکنون بیشتر انتظارات کاخ سفید درخصوص محدویت ایران در سایه توافق هستهای صورت پذیرفته است؛ لذا در این راستا اروپا و آمریکا هم دست به القای بیشتر و پررنگتر این نگرانی در داخل ایران میزنند.
وی با تاکید بر اینکه آمریکا درخصوص نقش مخرب ایران در خاورمیانه به دنبال کاهش نقش، نفوذ و قدرت ایران در خاورمیانه است، تصریح کرد: ایرانی که اکنون با رهبری جریان مقاومت در منطقه، نقش و نفوذ خود را به بیشترین حد ممکن رسانده است اما، این مساله مطلوب آمریکا واسرائیل نیست. در زمان رژیم پهلوی ایران هم ژاندارم منطقه بود اما در آن زمان به دلیل همراهی با منافع آمریکا نه تنها نقش ایران از دید آمریکا مخرب نبود که تهران را نقطه ثقل خاورمیانه میدانست اما، بعد از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی و پیشرفت توان نظامی و دفاعی کشور ایران هنوز هم در جایگاه قدرت اول منطقه است، اما ایران این نقش و جایگاه را نه برای حفظ منافع آمریکا که برای پیش برد اهداف جبهه مقاومت در نظر دارد.
وی خاطرنشان کرد: زمانی که ترامپ از نقش مخرب ایران در خاورمیانه سخن میگوید به این دلیل است که تهران در تضاد با منافع آمریکا، اسرائیل و عربستان سعودی در منطقه گام بر میدارد. پس به نظر میآید که در چند ماه آینده جامعه جهانی و به ویژه اروپا و آمریکا فشارهای روانی خود را در قالب القای نگرانیهای جدی درخصوص برجام و توان دفاعی کشور به موازات فشارهای سیاسی - اقتصادی به نحو چشمگیری افزایش خواهند داد؛ اگر کشور بتواند در این مدت از خود مقاومت نشان دهد، یقینا آمریکا از مواضع خود عقبنشینی خواهد کرد.