طرح صلح هرمز که از سوی رئیسجمهوری کشورمان در نشست اخیر سازمان ملل مطرح شد پیامهای سیاسی مثبتی در سطح بین الملل داشته است چناچنه در روزهای اخیر روسیه و عمان و قطر حمایت خود را از ائتلاف امید اعلام کردهاند.
رئیسجمهوری ایران در جریان سخنرانیاش در مجمع عمومی سازمان ملل، بر ایجاد ائتلاف صلح بین ایران و کشورهای همسایه در منطقه خلیجفارس به منظور تامین آزادی ناوبری در خلیجفارس تأکید کرد.
محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان در نشستی با خبرنگاران، ابتکار جمهوری اسلامی برای امنیت تنگه هرمز و خلیج فارس را تشریح و بر همکاری هشت کشور منطقه برای اجرایی کردن آن تاکید کرد.
وی گفت: تنگه هرمز نه تنها از لحاظ استراتژیک مهم است، ابتکار هرمز یا ایده ائتلاف برای امید را رئیس جمهوری ایران مطرح کرده که بسیار برای ما جدی است.
ظریف خاطر نشان کرد: برخی از کشورهای منطقه آنچنان بچه گانه رفتار میکنند که از کاربرد نام خلیج فارس خودداری میکنند.
در واقع طرح طرح ائتلاف امید، ابتکار صلح هرمز ایران حاوی چند محور کلیدی است: حل چالشهای امنیتی منطقه مستلزم شکل گیری ساختار بومی مشترک برای پیشگیری از شکل گیری بحرانهای امنیتی و رفع چالشهای احتمالی است.
آمریکاییها تاکنون با سوء استفاده از فقدان سازوکار بومی برای برقراری امنیت در منطقه با تمرکز بر ایجاد اختلاف میان کشورهای این حوزه و هراس افکنی ،حصور نظامی خود را با هزینه کشورهای منطقه به صورت روز افزون توسعه داده اند و با ایجاد بحرانهای تصنعی از شکل گیری امنیت و ثبات پایدار در حوزه خلیج فارس جلوگیری نموده اند. در حالی که طرح ایران ضامن امنیت همه کشورهای منطقه است.
جمهوری اسلامی ایران همواره از راهبرد ایجاد سازوکارهای امنیتی بومی با مشارکت مجموعه کشورهای منطقه که بتواند از منافع جمعی حراست نماید و مانعی برای حضور و اتش افروزی بیگانگان شود حمایت نموده است.
جامعه بین المللی بر اساس تجربه جنگ ۸ ساله میان ایران و عراق که مجموعه کشورهای منطقه را به صورت مستقیم و غیر مستقیم درگیر نمود، به این نتیجه رسید که ایجاد امنیت پایدار صرفا با بهره گیری از ظرفیتهای بومی و اجماع منطقهای قابل تحقق است. اماتاکنون و به دلایل مختلف این رویکرد در منطقه خلیج فارس به فعلیت نرسیده که مهمترین دلیل آن را باید درمغایرت آن با منافع وسلطه جویی برخی قدرتهای فرامنطقه ای و به ویژه آمریکا جستجو کرد.
دولت آمریکا بر اساس راهبرد تداوم حضور حداکثری و فروش سلاح به کشورهای منطقه در صدد ناامن جلوه دادن شرایط هوانوردی و کشتیرانی در ابراه خلیج فارس و ایجاد ائتلاف برای باصطلاح تامین امنیت در منطقه است.
بدون شک اصلی ترین عامل ناامنی در خلیج فارس، حضور پرتعداد و نامشروع ناوگان نظامی ایالات متحده آمریکا در منطقه بوده و بطور قطع با پایان یافتن آن و حضور فعال کشورهای حوزه خلیج فارس در فرایند تأمین امنیت همه جانبه نیازی به حضور سایر کشورها و شکلگیری ائتلافهای بیحاصل و پرهزینه نخواهد بود.
پیشنهاد و ابتکار ایران در سالروز دفاع مقدس بازخوانی تجربیات تلخ و خسارت بار گذشته و تاکید بر ضرورت جلوگیری از شکل گیری شرایط مشابه از طریق همکاری و مشارکت همه کشورهای منطقه است. این طرح ضمن ان که محملی قانونی و مورد اجماع بین المللی برای پایان دادن به شرارتهای مستمر کشورهای بیگانه و بویژه آمریکا در منطقه است آغازی برای رفع تنشها و سوء تفاهمهای موجود و استقرار امنیت و ثبات پایدار در خلیج فارس است.
به تازگی وزیر خارجه روسیه با اشاره به اینکه منطقه به یک میدان پرخطر تبدیل شده است تاکید کرد که طرح ایران درباره صلح و امید در خلیج فارس باید مورد توجه قرار بگیرد. سرگئی لاوروف گفت که آمریکا تمام تلاش خود را به کار گرفته است تا ایران را وادار به تسلیم کند.
لاوروف در بخش دیگری از صحبتهای خود احتمال دیدار حسن روحانی و دونالد ترامپ روسای جمهور ایران و آمریکا را رد نکرد و گفت که روسیه از آن استقبال میکند.
وی در ادامه درباره سوریه گفت: نشست سه جانبه آستانه هر کاری بتواند میکند تا خود سوریها را قادر کند بدون دخالتهای خارجی درباره قانون اساسی این کشور توافق کنند.
سخنگوی وزارت خارجه قطرنیز در واکنشی مثبت به طرح صلح هرمز که از سوی رئیسجمهوری ایران در مجمع عمومی سازمان ملل پیشنهاد شد، اعلام کرد که ما برای تسهیل هر فرایندی برای حضور طرفها در چنین روندی آمادگی داریم.
لولوه الخاطرگفت: درخصوص همین طرح، ما هم مانند شما از آن مطلع شدهایم و هنوز این طرح در مرحله ابتدایی صحبت درباره آن قرار دارد. با این حال، برداشت ما درباره طرح مذکور این است که طرف ایرانی به مشارکت در یک گفتوگوی سازنده تمایل دارد. در اینجا بهتر است که درباره آمریکا هم حرف بزنیم؛ چرا که به رغم تمامی اتفاقهایی که افتاده است ایالات متحده به طور کلی آماده مشارکت در مذاکرات با ایران است البته در صورتیکه تهران بخواهد.
اللولوه گفت: نه تنها برای قطر بلکه برای دیگر کشورها در منطقه که خواهان مشاهده یک درگیری نظامی نیستند باید بگویم که ما برای تسهیل هر فرایندی برای حضور طرفها در چنین روندی به منظور کاستن از تنشها در منطقه خلیجفارس آمادگی داریم.
راهبرد ایران در مقابل رقبا برای تامین حداکثری منافع ملی
دو روز پیش نیز نصرتالله تاجیک در گفتوگو با ایسنا در ارزیابی خود از ارائه ابتکار صلح هرمز توسط رئیس جمهور در اجلاس سازمان ملل اظهار کرد: ابتکار صلح هرمز که از سوی رئیس جمهور در هفتاد و چهارمین مجمع عمومی سازمان ملل مطرح شده را از مناظر مختلفی میتوان نگاه و تجزیه و تحلیل کرد. اما یک نکته را نباید فراموش کرد و آن عدم آلوده ساختن چنین ایدهها و یا طرحهایی به مطامع، اهداف و یا سیاست داخلی است، زیرا چنین امری زمینه مثبت تحقق آنها را میتواند از بین ببرد.
وی ابراز عقیده کرد: اگر بخواهیم به طور اجمالی نتایج حاصل از این پیشنهاد را بررسی کنیم، ضمن آنکه هنوز خیلی زود است تا بتوان تاثیر نتایج چنین پیشنهادی در سازمان ملل را در تحولات منطقه مشاهده کرد، ولی بیشک الان که گرد و خاک حضور هیات ایرانی در سازمان ملل خوابیده است به راحتی میتوان نگاهی نقادانه به این پیشنهاد به منظور درسآموزی دیپلماتیک برای سالهای آتی داشته باشیم. بر اساس دلایلی معتقدم این پیشنهاد نیز مانند پیشنهاد قبلی جهان عاری از خشونت فقط در سطح رسانهای برای همان دو سه روز عمر جریانات خبری باقی مانده و نه تنها به اندیشکدههای جهان راه پیدا نمیکند بلکه در داخل ایران نیز حسابی برای آن باز نخواهد شد؛ لذا با توجه به حجم مشکلات و تحولات منطقهای ظرف یکسال گذشته نسبت به ماندگاری این پیشنهاد و تبدیل آن به طرحهای اجرائی و عملیاتی که مشکلگشای چالشها و بحرانهای کنونی باشد خیلی خوش بین نیستم.
سفیر پیشین کشورمان در اردن بیان کرد: از سوی دیگر اینکه یک ایده تبدیل به یک پروژه یا طرح و عملیات شود زمان، تلاش، برنامه ریزی و سلسله اقداماتی از جمله لابی با طرفهای ذیربط و از جمله کشورهایی که به ما نزدیک هستند را نیاز دارد تا هم ایده جا بیافتد و هم نظرات تکمیلی آنها در آن ایده وارد شود. یعنی ما در این زمینه با توجه به حساسیتهای داخل و خارج منطقه نیاز به روندهای مشارکتی داریم. این طرح حداقل باید با مسئولین و یا دیپلماتهای تعدادی از کشورهای منطقه که با ما همراه هستند و یا در اجلاسی به همین منظور با حداقل دانشگاهیان آنان از قبل مطرح و بررسی میشد.
وی افزود: یکی از نقاط ضعف چنین طرحهایی عکسالعملی و یا انفعالی برخورد کردن با طرح یارگیری آمریکاییها برای ائتلاف امنیت کشتیرانی در خلیج فارس است که تا حدی نیز با همه قدرت و امکانات آمریکائیها توفیق چندانی در شکلگیری نداشته است. البته این واقعیت را نیز نباید فراموش کرد که چنین طرحهایی در صورت عدم موافقت و حضور ایران خیلی هم نباید روی آن حساب باز کرد. یعنی به طور کلی این طرح به جای اینکه پائین به بالا باشد بالا به پائین است. بنابراین طرح و برنامه طراحی شده که به تشکیل مجموعه و یا سازمان و نهادی منجر میشود مقدمات لازم به خود را دارد و یک روند طبیعی است. اما در یک مقطعی به جای این روند عکسالعملی نسبت به پدیدهای نشان داده میشود که چندان اصالت ندارد و مطلوب نیست. زیرا نه خیلی داخل منطقه و نه کشورهای خارج از منطقه قضیه را جدی نمیگیرند.
تاجیک خاطرنشان کرد: در یک جمعبندی نهایی میتوان گفت برخلاف برخی نظرات منفی نسبت به ابتکار صلح هرمز و یا انتقاداتی که به آن وارد است، این واقعیت نیز قابل چشم پوشی نیست که ایران در مقابل تلاشهای نافرجام آمریکا برای به راه انداختن ائتلاف دریایی در خلیجفارس، این طرح را ارائه کرد، تا نشان دهد با وجود اهداف سیاستهای خصمانه آمریکا علیه ایران، اعتماد به نفس و قاطعیت جمهوری اسلامی ایران دو چندان شده و تحولات یکی دو ماه گذشته در خلیج فارس هم به تقویت این احساس کمک کرده که کمترین دستاورد؛ سیاست مقاومت فعال ایران در مقطع کنونی، جدی و واقعی کردن صحنه تحولات سیاسی و دیپلماسی است و یقینا این راهبرد جمهوری اسلامی را از طریق استفاده از قدرت نرم و سخت و خالی نکردن صحنه برای رقبای خود در مسیر تأمین حداکثری منافع ملیاش قرار داده است، حتی اگر دارای نقایصی بوده و یا انتقاداتی به آن وارد باشد.