چندی پیش رئیس کل بانک مرکزی از راننده‌محور شدن بیمه شخص‌ثالث خبرداد و انتشار این خبر و ابهامات پیش روی آن منجر به آن شد تا هجمه وسیعی درخصوص اجرایی شدن این طرح صورت گیرد. هرچند حجم قابل توجهی از این اخبار منفی نشات گرفته از نامعلوم بودن ابعاد طرح بود اما در کنار این موارد کارشناسان و تحلیلگران صنعت بیمه به این نکته اشاره دارند که شرایط کنونی زمان مناسبی برای اجرای این ایده هرچند هم که ایده خوبی باشد نیست و جا دارد که متولیان صنعت بیمه اولویت‌های دیگری را برای اجرا درنظر بگیرند.

ابعاد نامعلوم
رئیس پژوهشکده بیمه درخصوص عملیاتی شدن طرح راننده محور شدن بیمه‌ها گفت: نگاه کلی به این طرح نشان می‌دهد که هنوز ابعاد آن به شکل روشنی نمایان نیست و با چنین وضعیتی این طرح امکان اجرا شدن ندارد.
نادر مظلومی با بیان اینکه این طرح جوان است و هنوز ابعاد شفافی ندارد تصریح کرد: بی‌شک اجرایی کردن یک طرح خوب در زمان بد نمیتواند پیامد خوبی به همراه داشته باشد و هرچند ایده اجرای آن ایده درستی است و اساسا از ابتدای امر باید به چنین شکلی کار دنبال می‌شد اما از آنجایی که شرکت‌های بیمه نقشی در تعیین حق بیمه ندارند شرایط متفاوت خواهد بود. وی افزود: در تعیین حق بیمه شرکت‌های بیمه عملا هیچ کاره هستند و به نظر این زمان زمان خوبی برای اجرای چنین طرحی نیست.
مظلومی با بیان اینکه از نظر صنعت بیمه و ریسک در شرایط کنونی به نظر می‌رسد که این صنعت روی بشکه باروت قرار دارد گفت: بروز شرایط تحریم و مشکلاتی از این دست منجر به آن شده تا اگر خدایی ناکرده اتفاقی برای هریک از پروژه‌های بزرگ کشور رخ دهد امکان هیچگونه جایگزینی وجود ندارد و چنین اتفاقی عملا یک خسارت ملی است.
درحال حاضر بیش از هر چیزی به نظر می‌رسد که ترویج مبحث مدیریت ریسک جلب توجه مدیران صنایع و نحوه اداره ریسک در این نهادها بیش از هر طرح دیگری اولویت دارد و باید نگرانی اصلی صنعت بیمه اجرای چنین طرح‌هایی باشد و بیمه مرکزی برای پررنگ‌تر شدن نقش اجتماعی خود هم که شده باید اجرای آن را در اولویت قرار دهد.

ریسک رانندگی بیمه شود
کارشناس صنعت بیمه با بیان اینکه بیمه براساس ریسک بنا شده است گفت:ریسک یعنی احتمال وقوع خطر و براساس احتمال وقوع خطر حق بیمه تعیین می‌شود و در نهایت شرکت‌های بیمه برمبنای حق بیمه تعیین شده حق بیمه را دریافت می‌کنند.
سلوکی با بیان اینکه در کشور ما برخلاف سایر کشورهای دنیا تعیین حق بیمه شخص‌ثالث بر مبنای ریسک بنا نهاده نشده است افزود: بروز یک حادثه بر ۳ فاکتور انسان، جاده و خودرو استوار است و به این ترتیب براساس مشخصلت فنی خودرو، ساختار جاده و در نهایت ریسک راننده بر مبنای تجربه؛ تحصیلات و سایر مشخصات فرد راننده می‌توان نسبت به تعیین حق بیمه اقدام کرد.
این کارشناس صنعت بیمه با اشاره به صحبت‌های رئیس کل بیمه مرکزی مبنی بر راننده محور شدن بیمه شخص‌ثالث گفت: این طرح تا پیش از این نیز مطرح بوده و در قانون جدید بیمه شخص‌ثالث نیز به آن پرداخته شده است و اینکه بنا باشد تا بیمه براساس مشخصات راننده محاسبه شود تا حدی به مبانی بیمه نزدیکتر است اما مساله قابل توجه آن است که صنعت بیمه در تعیین حق بیمه نقش کمی دارند به این ترتیب که میزان حق بیمه به پیشنهاد بیمه مرکزی و تصویب هیات وزیران و براساس قدرت موتور خودرو تعیین می‌شود و میزان خسارت جانی نیز (دیه) را قوه قضاییه تعیین می‌کند.
سلوکی با بیان اینکه نگرانی مردم در مورد راننده محور شدن بیمه‌ها تا حدی صحیح است و این تصور به وجود آمده که شرکت‌های بیمه حق بیمه بیشتری از بیمه‌گذاران بگیرند، تصریح کرد: به عنوان مثال مردم براین باورند که راننده‌محور شدن بیمه به آن معناست که اگر یک خانواده ۵ نفری از یک خودرو استفاده می‌کنند باید معادل ۵ فقره بیمه داشته باشند و حق بیمه بیشتری به شرکت هیا بیمه پرداخت کنند که با توجه به مقررات فعلی و اظهار رئیس کل بیمه مرکزی این امر اتفاق نخواهد افتاد بلکه حتی با توجه به تاثیر وضعیت دارنده خودرو از لحاظ رعایت مقررات راهنمایی و رانندگی ممکن است نسبت به حق بیمه قبلی مبلغ کمتری پرداخت کنند.
این کارشناس صنعت بیمه خاطرنشان کرد: در کشورهای پیشرفته تعیین حق بیمه بر مبنای ریسک و یا ریسک‌ها انجام می‌شود، اصولا هر شخصی برای رانندگی باید ریسک ناشی از رانندگی خود را بیمه کند و ازآنجایی که نوع رانندگی‌ها متفاوت است لذا حق بیمه‌های متفاوت پرداخت می‌شود برای مثال عبور از چراغ قرمز برای یکبار حتی می‌تواند شخص راننده را برای دو سال از بیمه شدن محروم کند و بدون بیمه‌نامه نیز هیچ فردی حق رانندگی ندارد.
سلوکی افزود: اقدام درست آن است که وقتی شما دارنده گواهینامه رانندگی هستید مسئولیت خود را در هر شرایطی بیمه کنید و به تبع این موضوع بازار بیمه‌نامه شخص‌ثالث حجم بیشتری پیدا می‌کند پس می‌باید میزان حق بیمه کاهش پیدا کرده تا موجب نارضایتی بیمه‌گذاران فراهم نشود.
وی افزود: به عنوان مثال فردی که همه روزهای سال را رانندگی می‌کند ریسک بالاتری دارد و تبعا باید حق بیمه بیشتری پرداخت کند و در مقابل شخص دارای گواهینامه که روزهای کمتری از خودرو استفاده می‌کند دارای ریسک کمتر خواهد بود. به عنوان مثال اگر حق بیمه یک خودرو پراید یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان است و ۵ نفر از اعضای خانواده از آن استفاده کنند؛ رقم بیمه پرداختی توسط مجموع افراداین خانواده باید کمتر از رقم یک میلیون و ۲۰۰هزار تومان حق بیمه باشد به طوریکه پدر خانواده که سابقه ۳۰ ساله در رانندگی دارد باید فرضا ۲۰۰ هزار تومان و فرزند پسرش که تازه گواهینامه گرفته باید فرضا ۳۰۰ هزار تومان پرداخت کند اما در کل رقم حق بیمه پرداختی کل خانوداه از رقم کلی حق بیمه کنونی کمتر باشد.
این کارشناس ارشد صنعت بیمه با بیان اینکه در طرح راننده‌محور بودن بیمه قرار است تا یکسری ویژگی‌ها در محاسبه حق بیمه لحاظ شود گفت: به عنوان مثال با بررسی سوابق رانندگی از طریق دسترسی بع بانک اطلاعاتی راهنمایی رانندگی میزان رعایت مقررات فرد سنجیده شده و به عنوان یک شاخص در حق بیمه تاثیر خواهد گذاشت.
وی افزود: در حال حاضر ضریب خسارت شرکت‌های بیمه حدودا ۱۲۰ درصد است یعنی به ازا ۱۰۰ ریال حق بیمه‌ای که دریافت می‌کنند ۱۲۰ ریال خسارت پرداخت می‌کنند و این مساله به خوبی نشان می‌دهد که تعادلی بین دریافت حق بیمه و پرداخت خسارت در بیمه شخص‌ثالث وجود ندارد.
این کارشناس صنعت بیمه معتقد است که در محاسبات فنی این نوع حق بیمه نباید وضعیت به گونه‌ای باشد که افراد دارای ریسک پایین همانند افراد دارای ریسک بالا حق بیمهپرداخت کنند.
سلوکی با اشاره به برخی از روش‌های معمول در سایر کشورهای دنیا گفت: در برخی از کشورها درصدی از مبلغ بنزین به عنوان حق بیمه در صندوق دولت واریز می‌شود که با این سیاست کسانی که بیشتر رانندگی می‌کند بنزین بیشتری مصرف می‌کند پس حق بیمه بیشتری می‌پردازند. این سیاست تا حد قابل قبولی به مبنای ریسک نسبت به کشور ما نزدیکتر است.

^{نویسنده: سارا علیاری}