یک روز منشور حقوق شهروندی را قول می‌دهند و چهار سال بعد چند ماه قبل از انتخابات رونمایی می‌گیرند! البته اینها ربطی به انتخابات نداشت اتفاقی مقارن شد. پناه می‌برند به خدا از بستن دهان منتقد و منتقدی را به داخل حوزه استحفاظی‌شان راه نمی‌دهند. روزی به منتقدان می‌گویند بی‌شناسنامه و حالا در صدد شناسنامه‌دار کردن یا حذف آنها بر آمده‌اند. چند روزی است که تدوین دولتی نظام جامع رسانه‌ای سر و صدای زیادی به پا کرده است و هرکس تلاش دارد این موضوع را از رویه خودش ببیند و نقد کند. البته این موضوع سه روز است که با اعلام وزیر ارشاد در هیات دولت متوقف شده است.
توقف بررسی لایحه نظام رسانه‌ای در هیات دولت
هر چند که سه روز پیش وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به برخی انتقادات مطرح شده درباره وجود نگاه دولتی در لایحه نظام رسانه‌ای، اظهار کرد: چنانچه در این لایحه رگه‌هایی از نگاه دولتی وجود دارد حتما در گام‌های بعدی این نگاه تعدیل خواهد شد. و اظهار کرد: لایحه نظام رسانه‌ای نگاه اصلی‌اش بر این است که اهالی صنف رسانه مسائل خود را متکفل و آنها را حل و فصل کنند. اما فعلا این نظام در دولت متوقف شده است.
با وجود این اظهارات هنوز بحث چگونگی سامان‌دهی نظام جامع رسانه‌ای مطرح است. اما بعد از اینکه صحبت‌های سخنگوی دولت درباره هدف از تشکیل سازمان رسانه‌ای را انسجام بخشی به این نهاد عنوان کرد و گفت: نگاه همه وزیران تقویت جایگاه سازمان رسانه‌ای است و از همه اصحاب رسانه می‌خواهیم پیشنهادهای تکمیلی خود را برای ارتقای این سازمان ارائه دهند. و محمدباقر نوبخت در پاسخ به این که انتقاداتی نسبت به تشکیل سازمان رسانه‌ای مطرح است، تصمیم دولت در این زمینه چیست، اظهار کرد: دولت در چارچوب منشور حقوق شهروندی همه تلاش خود را برای اجرایی کردن آن به کار بسته و در احکامی که برای وزیران صادر شد، در پیوست‌های آن از اولویت‌های عمومی و تخصصی تعریف شده است. یکی از آن نهادها برای اجرایی کردن حقوق شهروندی و هدایت مجموعه دست‌اندرکاران اجرایی موضوع رسانه‌ها است که اقدام دولت برای انسجام‌بخشی به این نهاد است. نگاه همه وزیران نیز تقویت جایگاه سازمان رسانه‌ای است و از همه اصحاب رسانه می‌خواهیم پیشنهادهای تکمیل خود را برای ارتقای این سازمان منعکس کنند و ما از آن استقبال خواهیم کرد.
این سوالات مطرح شد که اگر قرار است نظام رسانه‌ای در چارچوب حمایت از اصحاب رسانه تدوین شود چرا باید دولت برای اصحاب رسانه تعیین تکلیف کند؟! اصلا مگر خبرنگار باید دولتی باشد؟! اگر واقعا قصد حمایت از حقوق خبرنگاران است چرا متولی این کار باید دولت باشد که ذی‌نفع است؟!
قوچانی: متن نظام جامع رسانه‌ای از سوی معاون مطبوعاتی دولت پیشنهاد شد
محمد قوچانی مشاور رسانه‌ای دولت شده است اما تاکید می کند که با عنوان یک فعال رسانه‌ای نظرش را درباره لایحه نظام جامع رسانه‌ای بیان خواهد کرد و بعد با اشاره به اینکه شما که اصولگرا هستید باید با نظام جامع رسانه‌ای موافق باشید اینطور به سیاست روز میگوید: شما که باید حامی نظام رسانه‌ای باشد قاعدتا اصولگرایان موافق نظام رسانه‌ای هستند.
ما هم در پاسخ اینطور گفتیم که همین که فکر می‌کنید درباره موارد مطروحه نظر حزبی را به جای منافع ملی دخیل می‌کنیم نشان میدهد که خیلی وقت است سیاست روز نخوانده‌اید.
او اما در پاسخ به اینکه با توجه به طرح نظام جامع رسانه‌ای بعد از حکم گرفتن شما در دولت روحانی، اینطور حس می‌شود که در این اقدام مشاوره داده و دخیل بوده‌اید، آیا واقعا اینطور بوده؟ در نخستین واکنش ادامه میدهد: همین سوال شما گویای این است که هدف‌تان چیست و می‌خواهید به چه جوابی برسید... .
بعد که به قوچانی می‌گوییم که می‌خواهیم اصل ماجرا را بدانیم و قضاوت نخواهیم کرد، ادامه میدهد: نه من دخیل نبودم من حوزه دیگری در دفتر رئیس‌جمهوری را پوشش می‌دهم و از آن حوزه نمی‌توانم مصاحبه کنم و از منظر فعال رسانه‌ای به ماجرا ورود می‌کنم
او ادامه میدهد: آن چیزی که اکنون مورد نظر است از سوی وزارت ارشاد آمده و زیرمجموعه وزارت ارشاد یعنی معاونت مطبوعاتی ارشاد این را تنظیم کرده است.
مشاور رسانه‌ای رئیس‌جمهور در ادامه درباره اینکه چقدر موافق طرح است نیز میگوید: حال آن چیزی که وجود دارد این است که نظام رسانه‌ای ظرفیتی برای مطبوعات است. نظرات تکمیلی‌تری نیز در این‌باره دارم که در روزنامه سازندگی می‌نویسم.
او درباره اینکه می‌تواند همین فرآیند پاسخگوی رسانه‌های کشور باشد؟ میگوید: همین فرآیند که ارشاد در نظر گرفته و وزیر محترم ارشاد عنوان کردند که این متن را به کمیسیون فرهنگی دولت می‌دهند تا مشورت‌های لازم با اساتید روزنامه‌نگاری گرفته شود، موضع خوبی است و ترجیح می‌دهم نظرات را در رسانه خودم بگویم.
از قوچانی می‌خواهیم درباره اینکه دولت چقدر می‌تواند با این نظام کلان عادلانه رفتار کرده بگوید؛ با توجه به اینکه دولت سابقه طولانی در برخورد با منتقدان داشته و گاهی آنها را به جهنم حواله داده و گاهی از آنها شناسنامه خواسته، که او پاسخ میدهد: دولت روحانی جزو آزادی‌خواه‌ترین دولت‌ها در مطبوعات است.
وقتی برای او نحوه تقسیم یارانه‌ها را مثال زده و سوالمان را تکرار می‌کنیم دوباره قوچانی میگوید: قطعا اگر قرار باشد دولتی این کار را کند؛ آن دولت دولت روحانی است و اصلاح‌طلب‌ها می‌توانند آن را تنظیم کنند.
روغنی‌ها: در کشورهای پیشرفته دولت در این کارها دخالتی ندارد
دکتر محمدتقی روغنی‌ها سرپرست سابق روزنامه ایران و مدرس دانشگاه نفر بعدی است که توانستیم با او هم‌کلام شویم. او به سیاست روز
درباره قاعده تدوین نظام جامع رسانه‌ای گفت: قاعده این است در این نوع کارها از دو سری افراد نظر خواسته شود، یکی افرادی که سال‌ها در رسانه کار کردند یا مدیران رسانه‌ای هستند و سری دوم مدرس رسانه هستند و اساتید دانشگاه که به روز بوده و در این زمینه‌ها مطالعه دارند.
وی افزود: قاعدتا باید پیش‌نویس نظام جامع رسانه‌ای در اختیار اینها قرار داده بشود و دیدگاه‌ها تلطیف شود و بعد بخشی نوشته شود، صرفا اگر بخواهد یک نگاه در نگارش متن وجود داشته باشد، فرقی نمی‌کند نگاه یکطرفه دولتی یا خصوصی باشد کار پیش نمی‌رود.
روغنی‌ها در ادامه گفت: برخورد با تدوین این نوع قوانین در جوامع مختلف متفاوت است و همه کشورها حتی اگر مکتوب نظام جامع مشخصی هم وجود نداشته باشد شفاهی و سنتی قراردادهای وجود دارد و روش‌هایی هم برای پایبندی است. حتی در کشور توسعه یافته هم این وجود دارد. مثلا در انگلیس دیدم مجموعه‌ای از قواعد و مقررات رسانه‌ای وجود دارد.
وی گفت: اساسا مهم نیست چیزی روی کاغذ باشد مهم این است که قاعده و قواعی باشد که مورد تایید وجدان عمومی خبرنگار قرار گیرد که اگر اینطوری با وجود اینکه قانون نوشتاری وجود یابد رعایت نخواهد شد چراکه مورد تایید وجدان عمومی قرار نمی‌گیرد.
او درباره اینکه در انگلستان نظام جامع رسانه‌ای را چه کسانی تدوین کرده‌اند نیز گفت: عمدتا رسانه‌ها و کانون‌های رسانه‌ای این کار را کرده‌اند، قاعده این است که در کشورهای توسعه یافته دولت در این موارد دخالت نمی‌کند.
مقدم: مسیر تدوین قانون درست است جزئیات را باید اصلاح کرد
بیژن مقدم مدیرمسئول سایت الف نیز درباره نحوه فعلی تدوین نظام جامع رسانه‌ای به سیاست روز
گفت: به نظر من مسیری که به تدوین قانون ختم بشود یا از طریق لوایحی است که دولت می‌نویسد و یا از طریق طرح است که نمایندگان باید پیشنهاد دهند و مسیر دیگری برای تدوین متن به قانون نداریم. بنابراین از این جهت ورود دولت برای تدوین قانون نظام جامع رسانه‌ای کار درستی بوده است.
وی افزود: دولت راه را کوتاه کرده و این درخواستی که سال‌هاست بین انجمن‌های رسانه‌ای و کارشناسان و اساتید دانشگاهی برای تدوین نظام جامع وجود داشته را دولت جمع‌بندی کرده و به عنوان لایحه در آستانه ارائه به مجلس قرار داده است. ما مسیر دیگری غیر از این مسیر نداریم اگر خود روزنامه‌نگاران می‌نشستند به طریق مستقل از دولت هم به متنی می‌رسیدند یا باید متن را به مجلس می‌دادند و یا دولت تا قانونی شود.
مقدم درباره اینکه برخی معترض هستند که چرا دولت از رسانه‌ها نظرخواهی نکرده است میگوید: کدام تشکیل صنفی فعالی داریم که چنین توانی را داشته باشد که لایحه بنویسد؟! تشکیلات وجود دارد اما قابلیت نوشتن لایحه وجود ندارد به همین دلیل خود رسانه‌ای‌ها به دولت فشار می‌آوردند تا او میدان داری کند. دولت هم افرادی را دعوت کردند و این کار را انجام دادند.
وی ادامه داد: دولت پیش‌نویسی را تدوین کرد و حتما نقدهایی بر آن هست و اشکالاتی دارد اما ما تشکل دیگری نداریم که لایحه را بنویسد، ضمن آنکه نمی‌توان نظر همه رسانه‌ای‌ها را گرفت، گاهی وقت‌ها افراد طوری برخورد می‌کنند که نظر شخص آنها گرفته نشده است.
وی در پاسخ به این پرسش که معتقدید دولت در تدوین لایحه مذکور نظر رسانه‌ها را اخذ کرده گفت: می‌توانسته از تشکل سیستمی و غیرسیستماتیک نظرات را اخذ کند دولت تعدادی را دعوت کرده و نظر گرفته است. اما باید توجه داشت که مهم‌ترین اتفاقی که الان افتاده این است که ما با پیش‌نویسی مواجه هستیم که می‌توانیم درباه آن حرف بزنیم و از اینجا به بعد هرکسی نظر دارد و اصلاحاتی را می‌خواهد می‌تواند ارائه دهد این کار بزرگی است.
مقدم در پاسخ به اینکه وقتی دولت در کارهای قبلی خود مانند یارانه‌ها توجه به عدالت نداشته حالا می‌تواند کار کلان تدوین نظام جامع رسانه‌ای را عادلانه پی بگیرد، گفت: سوال شما یک طوری است که جوابش را باید گفت نه... دولت نمی‌تواند بیتوجه باشد ما نمی‌گوییم بیتوجه باشد و می‌گوییم توجه کند به نقدها و آنها را بررسی کند و همین آدم‌های فکور حوزه را دعوت کند و نظر را اخذ کند، توجه کنید که این کار تازه در مرحله پیش‌نویس است الان راحت‌تر می‌توان درباره آن نظر داد. قبلا می‌گفتیم کاش ما نظام جامع رسانه داشتیم و الان پیش‌نویس را داریم. افراد نقدها را بگویند و دولت تعجیل نکند و نقدها را در آن موثر واقع کند.
مقدم درباره اینکه آیا از او به عنوان فعال رسانه‌ای درباره نظام جامع رسانه‌ای نظر خواستند یا خیر، گفت: سابقه نظام جامع رسانه‌ای موجود به چند دولت می‌رسد در اما من در همین دولت دعوت شدم ولی برای کمیته نتوانستم شرکت کنم در این دولت، اما بله من نظراتم را دادم و قبلا هم همینطور بوده است. ۱۵، ۲۰ ساله این کار مطرح بوده خدا رحمت کند مرحوم معتمدنژاد هم می‌آمدند و نظرات را می‌گفتند این روند همیشه بوده اینکه من می‌گویم کار خوبی است برای این است که الان با متن مواجهیم که یک امضا پای آن است که آن دولت است و این خیلی خوب است.
وی افزود: نکته دوم این است که یک متولی و مدافع دارد و آن دولت است و خیلی خوب است و الان دولت و معاون مطبوعاتی باید بشنوند و مسئولیت دارد نقدها را اصلاح کند و بگوید کجا را قبول دارد و حتی اگر نپذیرفت بعدا می‌توان منتقدان به نمایندگان مجلس مراجعه کنند و نظراتشان را بگویند.
مقدم با اشاره به اینکه وارد بررسی جزئیات پیش‌نویس نظام جامع رسانه‌ای نمی‌شود، خاطرنشان کرد: درباره اعتراض کلی به فضای موجود نقد دارم، الان برخی یک طوری صحبت می‌کنند که انگار باید عطای نظام جامع رسانه‌ای را به لقایش ببخشیم اما این خسارت است. الان بعضا حمله به کلیات است مثلا شبکه بی‌بی‌سی میگوید اصل طرح برای سعید امامی است.
وی در پاسخ به این بخش که قطعا این خوب نیست اما نباید به این دلیل که بی‌بی‌سی اینطور نقد کرده کامل از پیش نویس بدون توجه به جزئیات دفاع کرد، گفت: بله اینطور است اما اکنون نمی‌خواهم وارد بررسی جزئی بشوم. فعلا باید کلیات را پذیرفت.
کسانی که نبودند و نخواستند
با حسام‌الدین آشنا، مصطفی کواکبیان، کاظم انبارلویی و.. هم تماس گرفتیم تا نظراتشان را بشنویم اما تلفن خود را پاسخ ندادند، در کنار آن الیاس حضرتی مدیرمسئول اعتماد به سیاست روز گفت: هفته بعد در این‌باره اظهارنظر می‌کنم.
مهدی عرفاتی سردبیر جام‌جم و محمد کریمی سردبیر تسنیم هم در تماس سیاست روز با آنها ترجیح دادند که فعلا چیزی نگویند و وعده آینده را دادند.
اینکه گفته می‌شود همین که پیش‌نویس نظام جامع رسانه‌ای تدوین شده اقدام موثر و خوبی است نکته‌ای است که نمی‌توان انکارش کرد اما اینکه به خاطر داشتن پیش‌نویس اصول را زیر پا گذاشته و به هر اقدامی تن دهیم اقدامی است که نباید مورد موافقت رسانه قرار گیرد.
واقعیت این است که روزنامه‌نگار باید مصالح ملی را براساس رعایت اصل قانون اساسی و حکومتی در نظر بگیرد نه خوشایند دولت‌ها، مثلا اینکه کرسنت فراموش شود و یا درباره دکل گمشده نفتی ننویسیم تا به دولت‌ها برنخورد خوب نیست، رسانه باید هم به وجود حقوق‌های نجومی واکنش نشان دهد و هم به وجود املاک نجومی، هم درباره حضور خانم‌ها در ورزشگاه در دولت احمدی‌نژاد اولویت‌های این حوزه را درنظر بگیرد و هم در دولت روحانی رویکرد ملی داشته باشد و نظراتش با تغییر رئیس دولت و انتظارات دولتی تغییر نکند. برای همین است که معتقدیم نظام جامع رسانه‌ای اقدام خوبی است اما نباید دولتی تدوین شود و براساس سلیقه دولت پیش برد چراکه خبرنگار فرادولتی است و باید فرادولتی و فراجناحی موضوعات را رصد کند و به منافع ملی حساس باشد نه منافع دولت بنفش، قرمز، سبز و... .
اما شاید این سوال پیش بیاید که دولت با توجه به رفتارهایی که با منتقدانش داشته و آنها را یکبار به جهنم وعده داده و بار دیگر آنها را بی‌شناسنامه خوانده آیا برای شناسنامه‌دار کردن و به جهنم فرستادن برخی می‌خواهد وارد تدوین نظام جامع رسانه‌ای شود یا قصد خیر دارد؟ این سوالی است که پاسخ آن بعدتر‌ها بیشتر روشن خواهد شد.
نویسنده: مائده شیرپور
دریافت صفحه با کد QR