۲۶ مرداد دوباره فرا میرسد روزی که میهن عطراگین از مقدمشان شده است آنانی که به شوق وطن سالها اسارت در زندانهای دشمن بعثی را با مقاومتی مثال زدنی پشت سر گذاشتند چنانکه در سنگرهای جبههها در برابر دشمن سینه سپر کرده بودند.
روز ۲۶ مرداد سال ۱۳۶۹، میهن اسلامی شاهد حضور آزادگان سرافرازی بود که پس از سال ها اسارت در زندان ها و اسارتگاههای مخوف رژیم بعث عراق، قدم به خاک پاک میهن اسلامی خود گذاشتند.«آزادگان» آمدند همان طور که رفته بودند؛ دلیر و مقاوم، مردان قبیله غیرت که گنجینههای ارزشمندی هستند که در درون آنها فرهنگ انسان ساز، صبوری و مقاومت دوره اسارت نهفته است.
آزادگان، با ایمان راسخ خود در برابر همه فشارهای جسمی و روحی دشمنان ایستادند و روابط اجتماعی جامعه کوچک اردوگاهی خود را بر پایه اخلاق حسنه بنا نهادند و از شکنجههای مزدوران بعث، هراسی به خود راه ندادند. آزادگان، صبورتر از سنگ صبور و راضیترین کسان به قضای الهی بودند. اینان سینههایی فراختر از اقیانوس داشتند که از همهجا و همه کس بریده و به خدا پیوسته بودند؛ آزاده نامیده شدند چون از قید نفس و نفسیات رهایی یافته بودند و به راستی که چنیناند. و امروز یادآور بازگشت غرورآفرین مردان و زنان آزادهای است که پس از تحمل سالها شکنجه و دوری از عزیزان خویش، به وطن بازگشتند و به انتظار میلیونها ایرانی پایان دادند. در این روز، شکیبایی مادران، پدران، همسران و فرزندان این آزادمردان به بار نشست و سالهای نگرانی و شوق دیدار به پایان رسید و وعده الهی تحقق یافت: «و بشّر الصّابرین». نهتنها استقامت آزادگان در اردوگاههای دژخیمانه رژیم بعث، بلکه صبر و پایداری خانوادههای این عزیزان ستودنی است. عرصه پربرکت دفاع مقدس، صحنه حضور مردان و زنان باایمانی بود که توانستند حماسهای بهیادماندنی و جاودان از خود به یادگار بگذارند. اینان بر عهد خویش با خون شهیدان پایبند ماندند و با الهام از مکتب انسانساز اسلام توانستند دوران دشوار اسارت را پشت سر نهند و شکوه مقاومت و سرافرازی بر صحیفه درخشان ایران اسلامی ثبت کنند.
سال ۱۳۶۹ سالی پر تلاطمی برای مردم ایران بود، در گرماگرم تابستان، روز ۲۶ مرداد سال ۱۳۶۹ بالاخره جمهوری اسلامی ایران با سربلندی توانست رزمندگانی را که مجاهدانه از دین و شرف و خاک کشور دفاع کرده بودند و در دست دشمن اسیر شده بودند ، به وطن بازگرداند.
روز ۲۶ مرداد سال ۱۳۶۹، میهن اسلامی شاهد حضور اولین گروه آزادگان سرافرازی بود که پس از سال ها اسارت در زندان ها و اسارتگاه های رژیم بعث عراق، قدم به خاک پاک میهن اسلامی خود گذاشتند. ستاد رسیدگی به امور آزادگان که در ۲۲ مرداد ۶۹ تشکیل شده بود، تبادل حدود ۵۰ هزار آزاده را با همین تعداد اسیر عراقی و با هماهنگی دستگاههای دیگر برعهده گرفت. با این تفاوت که اسرا آنها نظامی بودند و اسرای ما بیشتر بسیجی و غیرنظامی.
اسراى سرافراز ایرانى از چند نقطه مرزى با تشریفات وارد کشور شدند و نخستین واکنش آنان، بوسه بر خاک ایران و ریختن اشک شوق بود. زیارت مرقد مطهر حضرت امام خمینى(ره) و همچنین بیعت با جانشین خلف وى حضرت آیت الله خامنه اى، از نخستین برنامه ها و اقدامات مشترک آزادگان سرافراز ایرانى بود.
آزادگان، گنجینه هاى ارزشمندى هستند که در درون آن، فرهنگ انسان ساز دوران اسارت نهفته است. ثبت وقایع اسارت، پلى است براى انتقال فرهنگ اسارت از درون اردوگاهها به شهرهاى میهن اسلامى مان، ایران.
بر حاملان این فرهنگ است که ضمن حفظ آن، چاره اى نیز براى ترویج آن بیندیشند. در زمینه بیان این فرهنگ، از سه ابزار خط، تصویر و انتقال بهصورت سینه به سینه مىتوان بهره گرفت، امّا مهم این است که بیان فرهنگ اسارت، امرى حیاتى و کارى بس سترگ براى جامعه جوان ماست. بنابراین، نظام اسلامى باید از همه امکانات موجود در این حرکت ارزشى فرهنگى بهرهبردارى کند، تا اثر مجاهدت و مقاومت وصفناپذیر این رسولان انقلاب، بهصورت فرهنگ مصوّر و مکتوب و بهمثابه کلید راه هدایت براى نسل آینده و همه بیداردلان و آزادگان جهان محفوظ بماند.
چند روزی از حمله عراق به خاک کویت می گذشت که جنب و جوش نگهبان های داخل اردوگاه نشان از شکل گیری اتفاقی جدید می داد هنوز یکی دو ساعتی از پایان یافتن آمار غروب و رفتن به داخل اتاق هایمان نگذشته بود که جمعی از نگهبان های عراقی وارد قسمت ما شده و با باز کردن درب اتاق ها از ما خواستند با برداشتن وسایل خود به سمت قسمت دیگری از اردوگاه حرکت نمائیم. دقایقی بعد در تاریکی شب به قسمت یک منتقل شدیم بدون آنکه دلیل آن را بدانیم تا اینکه فردای آن روز متوجه شدیم برخی از اسرای کویتی را به اردوگاه ما انتقال دادند. چند روزی از این واقعه گذشت تا این که یک روز نگهبان های عراقی با خوشحالی اعلان کرده بودند که امروز صدام سخنرانی مهمی خواهد داشت آن ها حتی موج بلندگوی داخل محوطه را بیشتر کرده تا پیام صدام پخش شود رادیوی عراق با پخش ترانه های عربی همراه با مارش نظامی پیام صدام را مبنی بر موافقت دولت عراق با خواسته ی به حق جمهوری اسلامی ایران در خصوص پذیرش قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر و همچنین تبادل اسرا اعلان نمود. در اولین اقدام قرار شد تا تبادل اسرا به مرحله اجرا درآید. از این رو بیست ششم مرداد ماه به عنوان روز تبادل اسرای ایران و عراق از سوی دو کشور انتخاب شد.
هنگامی که دشمن بعثی به اشاره و حمایت سردمداران استکبار جهانی به خیال خام خود برای ضربه زدن به نظام نوپای جمهوری اسلامی بخشهایی از سرزمین ما را مورد حمله قرارداد، خیل عظیمی از جوانان غیور برای دفاع از دین و ناموس و سرزمین خود راهی مناطق عملیاتی شدند تا مانع پیشروی دشمن پست و زبون شوند. جوانانی که هرچند سابقه نظامی نداشتند اما با ایمان و عزم راسخ توانستند حسرت دست اندازی به این آب و خاک را بر دل دشمن و حامیانش بگذارند.
سالهای آسمانی دفاع مقدس با رشادتها و جانبازیهای جوانان این مرز و بوم برای همیشه در دل تاریخ ثبت شد تا دیگر هیچ دشمنی به خود حتی جرأت فکر کردن به حمله نظامی به این سرزمین را ندهد.
هرچند در طول سالهای دفاع مقدس هزاران تن از بهترین جوانان این مرز و بوم خلعت شهادت پوشیدند و هزاران جوان دیگر مدال جانبازی و آزادگی در میدان نبرد حق و باطل کسب نمودند اما رشد و تعالی نهال انقلاب با آبیاری خون شهیدان و پاسداری رزمندگان دلاور امید را در دل مستضعفان جهان برای همیشه زنده نگه داشت و خواب را از چشم بدخواهان ربود.
در میان رشادتهای رزمندگان اسلام در سالهای دفاع مقدس ایستادگی و مقاومت عزتمندانه و بینظیر آزادگان سرافراز برگ زرین و درخشانی بود که حیرت جهانیان را به دنبال داشت. آزادگانی که در سختترین شرایط اردوگاههای دشمن بعثی در زیر شکنجههای وحشیانه خصم دون پایمردی کردند تا ثابت کنند در اسارت ظاهری نیز خود را رزمنده و مدافع نظام و انقلاب میدانند و الحق که این پایمردی آزادگان و سالها تحمل درد و رنج جانبازان کم از شهادت ندارد.
و چه زیبا این فرهنگ ناب مقاومت و ایستادگی در برابر کفر و ظلم امروز به بهترین وجه به نسل امروز جوانان این کشور به ارث رسیده است و اگر روزی آزادگان در برابر دشمن بعثی سر خم نکردند و برای همیشه ماندگار شدند و اگر روزی آزادهای همچون شهید شهسواری با دست بسته در دل دشمن مرگ بر صدام گفت، امروز جوان رعنایی چون شهید مدافع حرم محسن حججی در بند خبیثترین دشمنان با شکوه و ایستادگی درس آزادگی و عزت به عالم میدهد، و به تأسی از ارباب خود سر میدهد اما سر خم نمیکند.
یاد و خاطره همه شهدا، جانبازان، آزادگان و ایثارگرانی که برای حفظ و تعالی نظام جمهوری اسلامی همه سرمایه خود را خالصانه نثار کردند گرامی باد.
رهبر کبیر انقلاب درباره اسرا و آزادگان تعبیرات زیبایی دارند. ایشان اسرا را سرود آزادی دانسته و میگویند: «اسرا در چنگال دژخیمان خود سرود آزادیاند و احرار جهان آن را زمزمه میکنند. مفقودین عزیز، محور دریای بیکران خداوندیاند و فقرای ذاتی دنیای دون در حسرت مقام والایشان در حیرتند.» ایشان همچنین از مادران اسرا چنین یاد میکنند: «در اقدام شریف مادران بزرگواری که در دامنهای مطهر خود چنین فرزندانی را تربیت کردهاند، چه میتوان نثار کرد؟ و برای اسیرانی که در زندانهای مخوف دشمن، شجاعانه بر سر دشمنان بشریت فریاد میکشند، چگونه توان تعظم نمود؟»
مقام معظم رهبری درباره آزادگان چنین گفتهاند: «یکی از چیزهایی که شما را، دلهایتان را زنده نگه میداشت، پرامید نگه میداشت، یاد آن چهره و روحیه پرصلابت امام عزیزمان بود. آن بزرگوار هم خیلی به یاد اسرا بودند. حال پدری را که فرزندانش به این شکل از او دور شده باشند، راحت میشود فهمید... مساله اسارت طولانی فرزندان این ملت به نوبه خود امتحان دیگری بود که ملت ما با موفقیت آن را به انجام رسانده و اسرای ما همانند ملت ایران از خود آزادمردی نشان دادند و سرانجام با موفقیت و سرافرازی به وطن بازگشتند... شما در دوران اسارت شرایط سختی را گذراندید، اما در عین حال با حفظ دین و اعتقادات و دلبستگی خود به اسلام، امام و انقلاب موجب افتخار و آبرومندی ملت خود در برابر دشمن شدید.»