پرونده سی و ششمین جشنواره فیلم فجر، شب گذشته با معرفی سیمرغداران این دوره بسته شد. صرفنظر از اینکه چهکسانی موفق شدند، روی سن قرار بگیرند و قطعا با خوشحالی تمام از جایزهای که گرفتهاند ابراز خرسندی کنند و پشت میکروفون بایستند از حسشان بگویند، باید درباره آنچه هیئت داوران انتخاب کردند و به عنوان کاندیداهای بخشهای مختلف معرفی کردند، سخن گفت.
انتخاب برنده سیمرغ بلورین طبیعتا مهم است، اما مهمتر نامزدهایی هستند که میتوان درباره انتخاب آنها و انتخاب نشدن دیگران حرف زد و نقد کرد.
در زیر نگاهی به آنچه «رسول صدرعاملی»، «فرشته طائرپور»، «محمدرضا فروتن»، «خسرو دهقان»، «حسن خجسته»، «کمال تبریزی» و «بهرام بدخشانی» انتخاب کردند و آنچه معلوم نیست بنا به چه دلایلی انتخاب نکردند میپردازیم:
نامزدهای بهترین جلوههای بصری: بمب (محمد لطفعلی)، به وقت شام (سیدهادی اسلامی)، تنگه ابوقریب (حسن ایزدی، جواد مطوری، محمد برادران، محسن خیرآبادی)، چهارراه استانبول (فرید ناصرفصیحی)، سرو زیر آب (محمد خاکزاد) و لاتاری و ماهورا (سینا قویدل) نامزدهای بهترین جلوههای بصری شدند.
جایی که تکنیکهای کامپیوتری نقش اول را بازی میکردند. اما به راستی وقتی قرار است این تکنیک را بررسی کنیم، نمیشود حواسمان به «امپراطور جهنم» صرفنظر از کیفیت پایین فیلم توجه کرد؟
نامزدهای بهترین جلوههای ویژه میدانی: بمب (عباس شوقی)، به وقت شام (محسن روزبهانی)، تنگه ابوقریب (محسن روزبهانی)، سرو زیر آب (محسن روزبهانی)، ماهورا (حمید رسولیان) نامزد شدند.
اما چرا کسی نمیگوید وقتی تنگه ابوقریب، به وقت شام و حتی ماهورا هستند، حضور بمب با کدامین جلوه ویژه در این فهرست قرار میگیرد؟
نامزدهای بهترین چهرهپردازی: تنگه ابوقریب (سعید ملکان)، چهارراه استانبول (عباس عباسی)، دارکوب (فاطمه کمالی، زهرا کمالی)، شعلهور (مهرداد میرکیانی) و کامیون (بابک اسکندری).
همه لایق حضور در بین کاندیداها بودند. چهرهپردازیهایی که بهخصوص در تنگه ابوقریب و دارکوب جای بحثی باقی نمیگذارد.
نامزدهای بهترین طراحی لباس: بمب (سارا خالدیزاده)، خجالت نکش (رعنا امینی)، سوءتفاهم (سارا سمیعی)، شعلهور (سوسن نوروزی)، مغزهای کوچک زنگزده (مارال جیرانی).
و باز هم بمب که کار عجیبی نکرده است. فیلمی که اگر مخاطب با دقت آن را تماشا کند، پی میبرد که لباس بازیگرها نه اینکه بد باشد، اما کار شاق و عجیب و غریبی هم نبوده است. در مورد خجالت نکش هم همه آنچه درباره بمب گفتیم صدق میکند.
نامزدهای بهترین طراحی صحنه: بمب (محسن شاهابراهیمی)، تنگه ابوقریب (محمدرضا شجاعی)، دارکوب (آیدین ظریف)، سرو زیر آب (عباس بلوندی) و سوءتفاهم (کیوان مقدم).
انتخابها در این بخش تقریبا درست است. هرچند درباره بمب همچنان این سوال مطرح است که چهمیزان دقت و کار در لوکیشنهای محدود به کار رفته است؟
نامزدهای بهترین صدابردار: بمب (ایرج شهزادی)، به وقت شام (طاهر پیشوایی)، تنگه ابوقریب (رشید دانشمند)، سوءتفاهم (مهران ملکوتی) و مغزهای کوچک زنگزده (مهران ملکوتی)
نامزدهای بهترین صداگذار: امپراطور جهنم (بهمن بنیاردلان)، به وقت شام (علیرضا علویان)، تنگه ابوقریب (امیرحسین قاسمی)، شعلهور (امین شریفی، بابک شکیبا) و مغزهای کوچک زنگزده (علیرضا علویان).
دو بخش صدابرداری و صداگذاری احتمالا کمحاشیهترین بخش جشنواره باشد. کار همه منتخبین خوب بوده است و نمیشود حرف و حدیثی مطرح کرد.
نامزدهای بهترین موسیقی متن: به وقت شام (کارن همایونفر)، بمب (النی کاریندرو)، تنگه ابوقریب (حامد ثابت)، دارکوب (بهزاد عبدی)، شعلهور (سهراب پورناظری) و عرق سرد (کارن همایونفر).
کار همه این عزیزان خوب است. بعضیها عالی، اما موسیقی حسین علیزاده در «سرو زیر آب» چرا گم شد؟
نامزدهای بهترین تدوین: به وقت شام (مهرداد خوشبخت)، دارکوب (فرامرز هوتهم)، عرق سرد (بهرام دهقانی، محمد نجاریان)، کامیون (مصطفی خرقهپوش)، مغزهای کوچک زنگزده (مهدی سعدی).
شاید یکی از عجیبترین انتخابها «عرق سرد» باشد. فیلمی که اتفاقا و احتمالا به دلیل نوع تدوین، از ریتم اصلی خود میافتد. و عجیبتر نبودن «تنگه ابوقریب» است که... که نمیدانیم درباره انتخاب نشدنش چه بگوییم!
نامزدهای بهترین فیلمبرداری: بمب (محمود کلاری)، تنگه ابوقریب (حمید خضوعی ابیانه)، سرو زیر آب (علیرضا زریندست)، عرق سرد (فرشاد محمدی)، مغزهای کوچک زنگزده (پیمان شادمانفر).
باز هم «عرق سرد» در بین این فیلمها اشتباهی به نظر میرسد. فیلمی که احتمالا برای یکی دو سکانس کاندیدا شده است و جای فیلمهایی مثل «به وقت شام» را گرفته است.
نامزدهای بهترین نقش مکمل مرد: پژمان جمشیدی برای فیلم سوءتفاهم، جمشید هاشمپور برای فیلم دارکوب، سیامک انصاری برای فیلم بمب، فرهاد اصلانی برای فیلم مغزهای کوچک زنگزده، مسعود کرامتی برای فیلم چهارراه استانبول و نوید پورفرج برای فیلم مغزهای کوچک زنگزده.
با احترام به استاد جمشیدهاشمپور و خسته نباشید به پژمان جمشیدی و سیامک انصاری اما این بخش یکی از عجیبترین انتخابهای هیئت داوران را به رخ میکشد. راستی نقش جناب هاشمپور در چند دقیقه (کمتر از پنج دقیقه) از فیلم دارکوب اینقدر خیرهکننده بوده که مثلا بازی جواد عزتی در تنگه ابوقریب و از آن مهمتر در «لاتاری» به چشم نیامده است؟ پژمان جمشیدی و سیامک انصاری کدام بخش از وجوه بازیگری دستنخورده خود را نشان دادهاند که بازی هادی حجازیفر در «لاتاری» و «دارکوب» یا حبیب رضایی در «بمب» یا حمیدرضا آذرنگ در «تنگه ابوقریب» دیده نشده است؟
نامزدهای بهترین نقش مکمل زن: سحر دولتشاهی برای فیلمهای عرق سرد، چهارراه استانبول، لیلی رشیدی برای فیلم عرق سرد، نگار عابدی برای فیلم دارکوب، و هدی زینالعابدین برای فیلم عرق سرد.
کلا باید به «عرق سرد» چسبید. حتی اگر به قیمت ندیدن بازی باقی بازیگران زن مکمل تمام شود. توضیح بیشتر از این ضرورتی ندارد!
نامزدهای بهترین نقش اول مرد: امیر جدیدی برای فیلمهای تنگه ابوقریب و عرق سرد، امین حیایی برای فیلم شعلهور، بابک حمیدیان برای فیلم سرو زیر آب، رضا عطاران برای فیلم مصادره، سعید آقاخانی برای فیلم کامیون، نوید محمدزاده برای فیلم مغزهای کوچک زنگزده.
آیا واقعا بازی تکراری رضا عطاران در نهنگ عنبر ۳ (ببخشید مصادره) اینقدر عجیب و غریب بود؟ یا چطور میشود بابک حمیدیان برای «سرو زیر آب» کاندیدا میشود اما هنر اصلی او در «به وقت شام» به چشم نمیآید؟ راستی حضور امیر جدیدی و سعید آقاخانی جزو انتخابهای به شدت درست است. ساعد سهیلی هم که جرمش مشخص است. بازی در لاتاری!
نامزدهای بهترین نقش اول زن: باران کوثری برای فیلم عرق سرد، سارا بهرامی برای فیلم دارکوب، شبنم مقدمی برای فیلم خجالت نکش، ماهور الوند برای فیلم چهارراه استانبول، مهناز افشار برای فیلم دارکوب، هانیه توسلی برای فیلم سوءتفاهم.
واقعا باران کوثری؟ چرا؟ چون برای این فیلم وزنش را کم کرد؟ خب جلوی دوربین چه کرد؟ وقتی سارا بهرامی، شبنم مقدمی و هانیه توسلی هستند، به نظر باقی نامها فقط برای پر کردن لیست بوده است! وزن بازی این سه خانم قابل مقایسه با باقی نفرات نیست. به هیچوجه.
نامزدهای بهترین فیلمنامه: بمب (پیمان معادی)، سرو زیر آب (محمدعلی باشه آهنگر، حامد باشه آهنگر)، شعلهور (هادی مقدمدوست، حمید نعمتاله)، کامیون (کامبوزیا پرتوی)، مغزهای کوچک زنگزده (هومن سیدی).
کامیون هست و خیلیها نیستند. همین. راجع به بقیه انتخابها مخالفتی ندارم.
نامزدهای بهترین کارگردانی: به وقت شام به کارگردانی ابراهیم حاتمیکیا، تنگه ابوقریب به کارگردانی بهرام توکلی، دارکوب به کارگردانی بهروز شعیبی، سرو زیر آب به کارگردانی محمدعلی باشهآهنگر، کامیون به کارگردانی کامبوزیا پرتوی، مغزهای کوچک زنگزده به کارگردانی هومن سیدی.
وقتی حاتمیکیا، توکلی و سیدی هستند، باقی نمیتوانند ابراز و اظهار قدرتی داشته باشند. اینرو خود فیلمها میگویند.
نامزدهای بهترین فیلم: بمب به تهیهکنندگی پیمان معادی و احسان رسولاف، به وقت شام به تهیهکنندگی محمد خزاعی، تنگه ابوقریب به تهیهکنندگی سعید ملکان، دارکوب به تهیهکنندگی سیدمحمود رضوی، سرو زیر آب به تهیهکنندگی سیدحامد حسینی، کامیون به تهیهکنندگی کامبوزیا پرتوی، مغزهای کوچک زنگزده به تهیهکنندگی سعید سعدی.
کار انتخاب به جز «کامیون» سخت نبوده است. کار انتخاب برنده سختتر بوده است.
پایان باز: جشنواره فجر تمام شد. اما آنچه از این دوره میتوان دریافت این است که داوران به شکل عجیبی برخی اتفاقات را ندیدند.
یا شاید قرار بوده با برخی فیلمها، فیلمسازها و تهیهکنندهها تسویهحسابهایی صورت بگیرد. تسویهحسابهایی که با فضاسازیهای ایام جشنواره، تصور میشد چندان سر و صدایی به پا نکند، اما برخی انتخاب نکردنها و برخی انتخاب کردنها آنقدر عجیب و محیرالعقول بوده است که نشود بیسر و صدا از کنار آنها گذشت. به هیئت داوران احترام میگذاریم، اما واقعا نمیتوان با برخی نظرات آنها کنار آمد. نمیتوان برخی ندیدنها را ندید!
نکته دیگر آنکه سال بعد، بعید است که با این فیلمها سال خیلی خوبی برای سینما باشد.
نویسنده: مهدی رجبی