هشدار برجامی ایران در نامه وزیرخارجه کشورمان به مسئول سیاست خارجی اروپا در حالی صورت گرفته که انگلیس و فرانسه در واکنشی قابل تأمل به این نامه و البته در نهایت بی تعهدی به انجام تعهدات برجامی خود، ایران را مسئول به خطر انداختن برجام دانسته و مدعی اجرایی شدن تعهداتشان شده‌اند!
به احتمال زیاد دولتمردان انگلیس و فرانسه دچار توهم شده‌اند؛ چرا که همسویی آنها با سیاست‌های آمریکا سبب شده تا هیچ کدام از توافقات مندرج دربرنامه جامع اقدام مشترک قابلیت اجرایی پیدا نکند؛ حتی دقیقا خلاف برجام آمریکا و متحدانش تلاش می کنند تحریم تسلیحاتی ایران را به هر طریقی که شده است تمدید کنند و به بیان دیگر نگذارند از برجام برای ملت ایران آبی گرم شود.
سخنگوی وزارت امور خارجه انگلیس مدعی شد که کشورش همچنان به برجام پایبند است، اما عدم پایبندی ایران به برجام باعث به خطر افتادن این توافق شده است!
این مقام انگلیسی در اظهاراتی که بخشی از آن در پایگاه اطلاع‌رسانی دولت انگلیس منتشر شده، ادعا کرده: انگلیس همچنان به برجام پایبند است، اما این توافق به دلیل عدم رعایت سیستماتیک آن از سوی ایران، در معرض خطر قرار گرفته است.
وی افزود: اگر ایران می‌خواهد از برجام منتفع شود، باید تعامل سازنده‌ای با سه کشور اروپایی [انگلیس، آلمان و فرانسه] در فرآیند حل اختلاف داشته باشد و تعهداتش ذیل برجام را اجرا کند.
پس از آن‌که دولت آمریکا با اعلام خروج از برجام در اردیبهشت ماه ۹۷ تحریم‌های یکجانبه خود علیه ایران را بازگرداند و حتی اقدام به وضع تحریم‌های دیگری کرد، طرف‌های اروپایی برجام وعده دادند که با انجام اقداماتی پیامدهای منفی خروج آمریکا از برجام را جبران خواهند کرد.
اما با گذشت یک سال از خروج آمریکا از برجام، طرف‌های اروپایی برجام به هیچ‌یک از وعده‌ها و حتی تعهدات تصریح شده خود در برجام عمل نکردند و در نهایت شورای‌عالی امنیت ملی ایران روز چهارشنبه ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۸ در واکنش به کوتاهی کشورهای اروپایی در اجرای این وعده‌ها و تعهدات، در بیانیه‌ای اعلام کرد جمهوری اسلامی ایران در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی و حقوق تصریح‌شده خود مندرج در بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام، برخی اقدامات خود ذیل برجام را متوقف خواهد کرد.
پس از آن ایران طی ۵ مرحله با فواصل ۶۰روزه اقدام به کاهش تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام کرد و بین این مراحل به طرف‌های اروپایی اعلام کرد که اگر آنها به تعهدات خود ذیل برجام عمل کنند، ایران آمادگی دارد که برای بازگشت به تعهدات هسته‌ای خود ذیل برجام با آنها مذاکره کند.
در پی تداوم بی‌اعتنایی طرف‌های اروپایی برجام به تعهدات خود ذیل این توافق چندجانبه، جمهوری اسلامی ایران شامگاه یکشنبه ۱۵ دی‌ماه ۱۳۹۸ در بیانیه‌ای اعلام کرد که در گام پنجم کاهش تعهدات خود، آخرین مورد کلیدی از محدودیت‌های عملیاتی خود در برجام، یعنی «محدودیت در تعداد سانتریفیوژها» را کنار می‌گذارد، بدین ترتیب برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران دیگر با هیچ محدودیتی در حوزه عملیاتی (شامل ظرفیت غنی‌سازی، درصد غنی‌سازی، میزان مواد غنی‌شده، و تحقیق و توسعه) مواجه نیست و من‌بعد برنامه هسته‌ای ایران صرفاً بر اساس نیازهای فنی خود پیش خواهد رفت.
در این بیانیه نیز تأکید شد که که همکاری جمهوری اسلامی ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همچون گذشته ادامه خواهد یافت و در صورت رفع تحریم‌ها و منتفع شدن ایران از منافع برجام، جمهوری اسلامی ایران آماده بازگشت به تعهدات برجامی خود است.
طرف‌های اروپایی برجام در واکنش به گام‌های پیاپی ایران در کاهش تعهدات هسته‌ای خود به منظور ایجاد توازن در برجام، نه تنها به کوتاهی‌های خود در اجرای تعهداتشان ذیل برجام ادامه دادند، بلکه بارها در موقعیت‌های مختلف ایران را به عدم پایبندی به برجام متهم کرده و مدعی شده‌اند که ایران برجام را به خطر انداخته است.
دو روزپیش محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران طی نامه‌ای به جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده برجام، موارد عدم‌پایبندی کشورهای اروپایی را طبق بند ۳۶ برجام به کمیسیون مشترک جهت حل‌وفصل ارجاع داد.
متعاقباً مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بیانیه‌ای که در تارنمای رسمی این اتحادیه منتشر شد، اعلام کرد: نامه‌ای از وزیر خارجه ایران دریافت کردم که نگرانی‌های ایران درباره مسائل مربوط به اجرای برنامه جامع اقدام مشترک توسط فرانسه، آلمان و انگلیس را از طریق مکانیسم حل اختلاف به کمیسیون مشترک آن‌گونه که در بند ۳۶ توافق آمده، ارجاع داده است.
بورل افزود: همان‌گونه که پیش از این گفته‌ام، مکانیسم حل اختلاف نیازمند تلاش شدید همه [طرف‌ها] با حسن نیت است، به عنوان هماهنگ کننده کمیسیون مشترک، از همه مشارکت کنندگان برجام انتظار دارم که به این روند با این روحیه و در چارچوب برجام نزدیک شوند.
وعده فرانسه برای حفظ برجام
نکته قابل تامل اینکه وزارت امور خارجه فرانسه در واکنش به نامه اخیر وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران به مسئول سیاست خارجه اتحادیه اروپا بار دیگر مدعی شده این کشور به تلاش‌ها برای حفظ برجام ادامه خواهد داد.
در بیانیه‌ای که روی وب سایت وزارت خارجه فرانسه قرار گرفته آمده است: ما در کنار انگلیس و آلمان کماکان متعهد به حفظ برنامه جامع اقدام مشترک هستیم و تعهدات خودمان در چارچوب این توافق را اجرایی کرده‌ایم و حتی برای حمایت از تجارت مشروع با ایران پا را فراتر گذاشته‌ایم.
کشورهای اروپایی طرف توافق هسته‌ای با ایران بعد از خروج آمریکا از این توافق چند اقدام نمادین را با هدف ادعایی حفظ برجام انجام داده‌اند اما چنانکه خود اذعان می‌کنند نتوانسته‌اند اثرات خروج آمریکا را جبران کنند.
وزارت خارجه فرانسه اضافه کرد: ما برای این که بتوانیم در چارچوب برجام راه‌حلی برای بسیاری از اقدام‌های هسته‌ای که توسط ایران از سال ۲۰۱۹ صورت گرفته، به دلیل نقض تعهدات پیدا کنیم، ساز و کار حل اختلاف را در ۱۴ ژانویه راه اندازی کردیم.
دستگاه دیپلماسی فرانسه در این بیانیه بدون اشاره به بی عملی طرف های اروپایی برجام نسبت به تعهدات خود در قبال این توافق بین المللی، تأکید کرد: ایران باید فوراً به تعهدات خود در چارچوب برجام برگردد.
وزارت خارجه فرانسه در بیانیه یاد شده افزود: ما با ایران و دیگر شرکای برجامی بر اساس یک رویکرد اساسی و واقع‌بینانه گفت و گو کردیم.
پاریس تأکید کرد: ما این آمادگی را داریم که به تلاش های خود به منظور حفظ برجام ادامه دهیم. ضروری است که ایران در این باره پاسخی سازنده ارائه کند.
موضع مشترک انگلیس و فرانسه در حالی است که وزارت خارجه روسیه با نظری مخالف دو کشور مذکور در بیانیه ای اعلام کرد که همه موارد اختلاف در برجام در چارچوب کمیسیون مشترک برجام حل شود.
در بیانیه گفته شده است: از این نامه چنین برمی آید که طرف ایرانی از نحوه اجرای تعهدات کشورهای اروپایی عضو برجام رضایت ندارد و معتقد است که باید این مساله در سطح کمیسیون مشترک برجام در چارچوب مراحل پیش بینی شده در بند ۳۶ برجام بررسی شود.
*نامه ظریف برای آزمودن اراده اروپا در حمایت از برجام است
یک کارشناس مسائل بین الملل گفت: نامه ظریف به رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا اقدامی پیشگیرانه و برای جلوگیری از تشدید تنش در بحث های مرتبط با برجام است.
رحمان قهرمان پور درباره نامه وزیر امور خارجه کشورمان به مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در مقطع فعلی به ایسنا اظهار کرد: معتقدم نامه آقای ظریف یک اقدام پیشگیرانه در این راستا است که از تشدید بحران و تنش در ماه سپتامبر تا اکتبر با توجه به تحولاتی که رخ داده و نیز در آینده انتظار می رود، جلوگیری شود.
وی ادامه داد: تجربه به ما نشان داده است که سخت ترین اجلاس های شورای حکام را ایران در ماه سپتامبر داشته است و اگر اجماعی علیه ایران شکل گرفته، در این ماه بوده است. از این رو دستگاه دیپلماسی کشور سعی در کنترل فضا و شرایط دارد. نامه آقای ظریف به جوزپ بورل و توییتی که وی در همین رابطه داشت برای آزمودن اراده اروپا در حمایت از برجام و ایستادگی مقابل زیاده خواهی و یک جانبه گرایی آمریکاست که با تشدید تنش و فشار در سپتامبر اروپا پای کار هست یا نه.
این کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: اگر ایران به این نتیجه برسد که به اروپا نمی تواند در این فضا تکیه کند و این کشورها برای ایستادگی مقابل آمریکا اقدام جدی انجام نمی دهند حتما تصمیم گیری اش در واکنش به اقدامات بعدی آمریکا را به جلو خواهد انداخت و اقدامی که احتمالا برای ماه اکتبر در نظر دارد به ماه سپتامبر موکول می کند یا به طور کلی در سیاست و رویکردش تغییر دهد. در هر حال ایران این گزینه را روی میز دارد که برنامه هسته ای اش را به طور کلی بازیابد و با غنی سازی ۲۰ درصدی به لحاظ فنی به طور کامل به شرایط قبل از برجام باز گردد.
قهرمان پور در پاسخ به این پرسش که این نامه نگاری میان ایران و اتحادیه اروپا تا چه اندازه تحت تاثیر تحولات اخیر به ویژه اتفاق در نظنز و هجمه ها در شورای حکام است؟ گفت: بدون تردید این مساله به تحولات اخیر مرتبط است و بیانیه شورای عالی امنیت ملی درباره اینکه علت حادثه را می داند اما فعلا اعلام نمی کند و بحث هایی که درباره حمله احتمالی سایبری مطرح است گویای این مساله است که روند اجرای برجام تحت تاثیر این تحولات دستخوش تغییرات شده است. شاید ایران می خواهد حرف هایش را از طریق کمیسیون حل اختلاف بیان کند. در هر حال ایران تمایل دارد، اروپا جلوی تشدید فضا و تنش در بحث های مرتبط با برجام را بگیرد.
وی ادامه داد: اگر موضوع نطنز خرابکاری باشد مساله مهمی است و باید منشا و ریشه آن پیدا شود. اگر ادامه سناریوی استاکس نت باشد، واکنش ایران متفاوت خواهد بود و حتما اروپا باید در این رابطه وارد عمل شود و مانع اقدامات برخی از جمله رژیم اسرائیل شود.
دریافت صفحه با کد QR