عبارت "آتش به اختیار" به جهت اینکه برای اولینبار توسط مقام معظم رهبری از حوزه مصطلح خود که بیشتر در حوزههای نظامی کاربرد داشت، وارد فرهنگ واژگانی حوزه فرهنگی کشور شد، مواجه با تعبیرها و سوءتعبیرهایی از سوی افراد و گروههای مختلف در داخل کشور و فضای بینالمللی که موضوعات داخل ایران را پیگیری میکنند، شد.
از آنجا که این عبارت در فعالیتهای فرهنگی تازه مطرح شده است، طبیعی است که تا رسیدن به یک تعریف و استنباط جامع و نزدیک به هم از آن نزد تحلیل گران مختلف، زمان و فاصلهای مناسب لازم است و از سوی دیگر ملاحظه شد که علت برخی تحلیلهای غیرمنطقی و سوءبرداشت که ازآن شد، رهبر معظم انقلاب برای تبیین موضوع در خطبههای عید فطر "آتش به اختیار" را کار فرهنگی تمیز و و تأثیرگذار تعریف کردند.
این یادداشت در ادامه یکسری پویشهایی که در حوزه فرهنگی کشور انجام شد و در ادامه مطالب قبلی، تلاش دارد برای تبیین ضرورت طرح آتش به اختیار در حوزه فرهنگی و اینکه چه عواملی باعث شده رهبر معظم انقلاب در این حوزه فرمان آتش به ختیار را صادر فرمایند، گامی هر چند کوچک بردارد.
۱- یکی از دلایل مهم و اصلی را رهبر انقلاب در حین طرح موضوع بیان فرمودند و آن وجود اختلال در نظام مدیریت فرهنگی کشور است که قبلاً پیرامون آن نکاتی ارایه شد و بعداً نیز مبسوط به آن خواهیم پرداخت ولی به عبارت سادهتر با وجود تمامی تلاشهای صورت گرفته - حتی اگر تمامی فعالیتها و برنامهها را مفید و متناسب با اهداف انقلاب اسلامی فرض کنیم - این فعالیتها نتوانسته انتظارات ولی امر مسلمین را برآورده سازد.
۲- پروژه جهانیسازی و تحولات عرصه ارتباطات در سطح جهانی، فرهنگ را تبدیل به یک گزاره بسیار مهم و محوری در پیشبرد اهداف دولتها قرار داده است و حجم تبادلات و تهاجمات فرهنگی به قدری حجیم و پرشمار شده است که دولتها و مدیران دولتی از عهده مدیریت و مقابله با آن بدون کمک و همراهی عموم جامعه بر نخواهد آمد. در واقع حجم بزرگ کالاها و ارتباطات فرهنگی در کنار تهاجم هدفمند و بیمحابای دشمنان انقلاب اسلامی برای سست کردن بنیانهای فکری و فرهنگی انقلاب اسلامی ، نیازمند یک ظرفیت بسیار بزرگتر از سازمانهای دولتی و نهادهای بروکراتیک است و این نیرو و توان در مردم نهفته است.
بنابراین رهبر معظم انقلاب که پیوسته با وسواس ویژه فضای فرهنگی امت اسلامی را رصد میکنند، با این عبارت مردم را به فعالیت فرهنگی همهجانبه دعوت کردند تا از قدرت عظیم جامعه برای مبارزه با تهاجم فرهنگی دشمن بهرهبرداری شود.
لازم به توضیح است که فرمان آتش به اختیار در حوزه کار فرهنگی تمیز مختص فعالان فرهنگی داخل کشور نیست و تمام کسانی که در جهان اسلام در فکر ارتقای فرهنگی مسلمانان و قرار گرفتن در مسیر تمدن نوین اسلامی هستند، باید نسبت به تبیین وظیفه خود با معیاری که خود رهبری فرمودند، اقدام نمایند.
۳- شرایط حاضر در عرصه فرهنگی بین مبانی فرهنگی انقلاب اسلامی و نظام لیبرال دموکراسی غربی تبدیل به یک جنگ تمام عیار در قالب جنگ نرم شده است. طبیعتاً ولیامر مسلمین با بهرهگیری از یک آموزه راه گشا و کارگشای فقه اسلامی که همان جهاد همگانی است، امت اسلامی را به جهاد فرهنگی دعوت و آنها را برای مبارزه و مقابله با جنگ نرم دشمن بسیج کردند.
در شرایط حاضر مغفول ماندن از اثرات جنگ نرم و نادیده گرفتن آن خسارتهای زیان بارتری به مراتب از جنگ سخت بر جای خواهد گذاشت.
۴- یکی از دغدغههای مهم خانوادههای متدین و سنتی در ایران اسلامی، نگرانی از آینده نسل جوان با توجه به فضای غیرقابل کنترل در حوزه فرهنگی کشور و جهان است.
رهبر معظم انقلاب با اشراف بر محیط فرهنگی کشور و جهان به ملت مسلمان ایران گوشزد کردند که نباید منتظر برنامهها و فعالیتهای فرهنگی سازمانی نهادهای فرهنگی بمانند، چراکه خود آنها و خانوادههای شان از اولین سیبلهای حمله فرهنگی دشمنان هستند و در این حوزه بدون بدهکار ساختن خود به دیگران و با اندیشهورزی درخصوص برنامههای فرهنگی تمیز، نسبت به خانواده و اطرافیان خود حساس باشند و منتظر اقدام دیگران نمانند، چراکه پایه اصلی فرهنگ مردم هستند و نگرش و فعالیتهای فرهنگی عموم مردم میتواند بسیار موثرتر از هر نهادی در ارتقای فرهنگی کشور مثمر ثمر باشد.
اما توجه به یک نکته در این امر بسیار حایز اهمیت است و آن انجام فعالیت فرهنگی ایجابی است و نباید افراد و گروهها به خاطر سلایق سیاسی متفاوت به بهانه کار فرهنگی استنباطی به کارشکنی در فعالیت سایر گروهها و ارکان فرهنگی کشور بپردازند. در واقع آتش به اختیاری تشویق به حضور متعهدانه و در جهت منافع ملی در حوزه فرهنگی کشور است.
۵- استنباط از مفهوم مخالف آتش به اختیار اشاره به حجم عظیم تلاشهای دشمن در حوزه فرهنگی کشور و فعالیتهای آنها برای انحطاط فرهنگی جامعه ایران اسلامی و جهان اسلام است. به عبارت دیگر تاکنون رهبر معظم انقلاب بارها از خطر تهاجم فرهنگی و جنگ نرم سخن گفتهاند که سالهاست دشمنان انقلاب اسلامی با بکارگیری عملیات روانی در حوزههای مختلف علیه ملت ایران اعمال میکنند و اکنون برای مقابله با تهاجم دشمن، عموم مردم را دعوت به کار و فعالیت فرهنگی نمودند. و این در واقع یک راهبرد برای بسیج عمومی جامعه برای مقابله با تهاجم فرهنگی و جنگ نرم دشمن است.
داود عامری- تسنیم