سرانجام پس از ماه‌ها گمانه‌زنی رسانه‌ای ترامپ برکناری تیلرسون وزیر خارجه‌اش را اعلام کرد. شاید بتوان گفت وی با سایر مقامات جدا شده از کابینه ترامپ یک تفاوت مهم دارد و آن اینکه وی توسط ترامپ برکنار شده و نه از طریق استعفا. پومپئو رئیس سازمان سیا در حالی به جای تیلرسون نشست که این سوال مطرح می‌شود که اولویت‌های وی چه می‌خواهد و با چه چالشها و موانعی مواجه است؟
در پاسخ به این پرسش چند نکته قابل توجه است. نخست آنکه وی با چالشی به نام مخالفت‌های داخلی با سیاست‌های ترامپ مواجه است. هر دو حزب جمهوریخواه و دموکرات مخالفت سیاست‌های ترامپ بوده و عملا وی نتوانسته در قالب کنگره مصوبه‌ای داشته باشد. البته کنگره در مسائلی همچون حمایت از رژیم صهیونیستی و دشمنی با ایران دیدگاه موافقی با ترامپ دارد.
دوم آنکه پومپئو در صحنه جهانی با زنجیره‌ای از بحران‌ها مواجه است. نخست آنکه آمریکا در دوران ترامپ در کنار جلب رضایت لابی صهیونیستی باید طرح سرکیسه کردن کشورهای عربی را نیز اجرایی سازد. در این میان چشم‌پوشی در برابر نقض گسترده حقوق بشر در این کشورها و جنگ‌افروزی این کشورها از جمله در یمن و نیز اجرای خواست آنها مبنی بر ایران هراسی برای توجیه خرید‌های تسلیحاتی این کشورها از جمله اقدامات پومپئو در قبال کشورهای عربی باید باشد. دوم آنکه ترامپ زنجیره‌ای از چالشهای جهانی با محوریت آنچه حمله پیش‌دستانه علیه دشمنان آمریکا نامیده را اجرا کرده است. سیاست تقابلی در قبال جمهوری اسلامی ایران، کره‌شمالی، روسیه و چین محور این تحرکات است.
آنچه در رفتار ترامپ مشاهده می‌شود آن است که به دنبال ایجاد فضای تشدید تنش در جهان برای تحمیل خواسته‌های آمریکا به جهانیان است که چینش کابینه‌ای جنگ‌طلب بخشی از این طراحی شده است. برکناری تیلرسون را نیز در این راستا می‌توان ارزیابی کرد. آنچه اکنون برای پومپئو طراحی شده تشدید فضای جنگ و وحشت در جهان و البته نقد کردن چک این فضاسازی‌ها در عرصه جهانی است. نکته قابل توجه آنکه در هفته‌های اخیر ترامپ تحرکات بسیاری در سیاست خارجی داشته است که بالابردن تعرفه‌های واردات علیه اروپا، تحریم‌های جدید علیه روسیه، ایران و کره‌شمالی و البته تاکید بر ساخت سفارت آمریکا در قدس از آن جمله است. ترامپ در حالی همزمان از اصل مذاکره با جهان صحبت کرده که فردی نومحافظه‌کاران با دیدگانی جنگ‌افروز را در سمت وزیر امور خارجه قرار داده تا این پیام را به جهانیان بدهد که دو گزینه بیشتر پیش روی آنها نیست یا باید مطالبات آمریکا را اجرایی سازند و یا اینکه آماده تشدید فشارها باشند.
با تمام این تفاسیر ترامپ برای به نتیجه رسیدن سیاستش با چالشی بزرگ به نام بی‌اعتمادی جهانی به آمریکا و ناتوانی این کشور در بهره‌گیری از ظرفیت‌های نظامی در جهان است که عملا آمریکا را به شیر بی‌یال و کوپال مبدل کرده است هر چند که ترامپ با جوسازی‌های گسترده سعی در القای جایگاه جهانی آمریکا دارد. به هر تقدیر پومپئو داستانی سخت را در پیش خواهد داشت که شاید تکرار سرنوشت تیلرسون را برای وی رقم زند.
نویسنده: علی تتماج
دریافت صفحه با کد QR