بیش از یک دهه است که استان خوزستان با بحرانی به نام ریزگرد - گردوخاک - ریزمرگ و اسامی شبیه به این مواجه است.
متأسفانه تاکنون این معضل علی‌رغم گذر زمان و دولت‌های مختلف دست از سر خوزستان برنداشته و همچنان امرارمعاش و گذران زندگی را برای مردم خونگرم جنوب با مشکل روبرو کرده است.
قطعاً در معرض گردوخاک قرار گرفتن مردم خوزستان تبعات منفی زیادی برای مردم به‌ویژه کودکان و میانسالان دارد تبعات بی‌شماری که زبان از گفتن آنان قاصر است. هر بار با آمدن این پدیده مردم دچار مشکلات تنفسی، سوزش چشم یا مشکلات قلبی می‌شوند و بسیاری از آن‌ها مجبور می‌شوند به اورژانس و بیمارستان مراجعه کنند در این میان اما کودکان، سالمندان و البته جانبازان شیمیایی بیشتر از دیگران مشکل پیدا می‌کنند.
عده‌ای در پایتخت یا هر جای خوش آب‌وهوای کشور شاید فکر کنند که گردوخاک می‌آید و چند روزی میهمان مردمی در استان یا شهری می‌شود و می‌رود که علی‌الظاهر همین‌گونه است ولی چه کسی غیر از خوزستانی‌ها درک می‌کند احوالات مردم این دیار را.
فارغ از مباحث مربوط به بیماری‌های به وجود آمده از این پدیده که خود مبحث کلانی است و بارها از آن سخن به میان آمده ولی مشکلاتی در این خصوص گریبان‌گیر مردم می‌شود که در ادامه با گوشه‌ای از آن‌ها آشنا می‌شوید.
وقتی ریزگرد می‌آید در کمتر از چند دقیقه همه‌چیز دگرگون می‌شود ذرات معلق خاک همه فضا را فراگرفته گویی قیامت شده است طعم خاک در دهان و گلوی شما حس می‌شود به خس‌خس می‌افتید و سریع به دنبال پیدا کردن سرپناهی امن برای نفس کشیدن می‌گردید.
وقتی خوزستان را گردوخاک فرامی‌گیرد مردم در خانه‌ها حبس می‌شوند. حیاط و سرامیک‌های خانه‌ها را شبیه رملستان کویر می‌کند. این خاک از هر منفذ ریزودرشتی وارد خانه‌ها می‌شود و به همه‌جا رسوخ می‌کند. روی فرش و پنجره و مبل و... می‌نشیند گویی او خود را صاحب‌خانه می‌داند.
ساختمان‌ها غبارآلود، خودروها غرق در خاک، درختان خیابان ترسناک، پارک‌های بازی متروکه و... خلاصه همه و همه‌چیز رنگ و بوی خاک می‌گیرد.
اینجا وقتی گردوغبار می‌رود تازه‌ کار مردم درمی‌آید باید خوش‌شانس بوده باشید تا برق و به‌تبع آن آب منطقه شما در فلان نقطه شهر قطع و یا گل‌آلود نشده باشد آن‌وقت به سراغ تمیزکاری خانه بروید گویی خانه‌تکانی عید است منتها همانند خانه‌تکانی بعد از چند سال در خانه‌ای خالی.
بعدِ گردگیری خانه، سراغ حیاط و پنجره‌ها می‌روید، ردپای حزن‌آور شما در حیاط و روی خاک نشسته بر سرامیک‌ها جلوه‌نمایی می‌کند کفش‌ها زیر خروارها خاک نهفته‌اند صدای غرش پمپ آب هم گوش‌خراش است و از تمام خانه‌ها به گوش می‌رسد. بعدازآن نوبت شستن لباس‌ها و هر چیزی که در خانه داشتید فرامی‌رسد خاک بر همه آن‌ها نشسته و در تاروپود آن‌ها رفته است. شستن خودروها و درختان که دیگر هیچ.
شستن مدارس، تمیز کردن اماکن خصوصی و دولتی و... که تو خود حدیث مفصل بخوان از این مجمل. هزینه‌های مازاد بر زندگی سالم از قبیل آب و برقی که به خوزستانی‌های درگیر ریزگردها می‌رود خود حدیث دیگری است که البته این مسائل تنها گوشه‌ای از دست‌به‌گریبانی مردم این دیار با خاک است ولیکن اگر اینجا باشید تجربه بدی را خواهید دید که هیچ‌گاه از ذهنتان بیرون نمی‌رود.
آری خوزستان امروزه کلکسیونی از معضلات و مشکلات را در خود جای‌داده و باید اینجا باشید تا بتوانید مردم این استان را درک کرده و برای رهایی آن‌ها از این معضلات به ندای «هل من ناصر ینصرنی» پاسخ دهید.

خوزستان و ریزگرد، پایتخت و وارونگی دما، بلوچستان و خشکسالی و حق آبه هامون، تهران و آلودگی خفه‌کننده، درگیری شهرها با ریزگردهای خفه‌کننده.... و باز هم تکرار... دور تسلسلی است بین تکرار آلودگی و هجوم ریزگرد و انگار هر بار فقط نام شهر است که تغییر می‌یابد اما در این دور تسلسل سهم خوزستان بیشترین هجوم ریزگرد است. قبول ندارید تیتر چند ساله اخیر را با هم مرور کنید: «گرد و خاک دوباره میهمان خوزستان شد»، «گردوخاک امروز خوزستان را درنوردید»، «آسمان خوزستان خاکی شد»، «ریزگردها مردم خوزستان را غافلگیر کرد»، «غلظت ریزگردهای اهواز ۶۰ برابر حد مجاز»، «خوزستان هوا ندارد، گرما و خاک دارد»، «رشد بیماران ریوی در خوزستان»، «گرد و خاک مدارس خوزستان را تعطیل کرد» و... تیترهایی که مردم خوزستان به شنیدن آن عادت کرده‌اند.
انگار باید کم‌کم به خودمان بقبولانیم که همیشه با شروع فصل سرما گناهان مردم ما هم افزایش پیدا می‌کند و گرد و خاک اغلب شهرهای جنوبی و حتی کلانشهرها را فرا می‌گیرد. این داستان فقط و فقط برای این چندساله نیست و مردم استان خوزستان که روزی روزگاری جنگ را از نردیک لمس کردند حالا باید با این بحران بجنگند و از جان خود و عزیزانشان محافظت کنند.
قرار بود ابتکار سبزپوش با لبخندی که به لب داشت عنان کار را دست گیرد. او آمد و قول بهبود اوضاع را داد هر چند که فرصتی که می‌طلبید کمی بیش از عمر دو دولت روحانی بود اما او هم در وسط کار بدون هیچ تغییر محسوسی رفت و کار را به شخص دیگری سپرد و توضیحی هم نداد که آیا یک سوم همان برنامه بلند مدتش را پیش برده یاخیر! البته کسی هم نبود که از او بپرسد و توضیح بخواهد. اما الان هم با مدیریت جدید حال هوا بهتر نشده است.
اینکه رئیس‌جمهور محترم در سفر سال گذشته خود به اهواز علت اصلی وجود ریزگردها را به گناهان مردم ربط می‌دهد و نه به بی‌کفایتی مسئولان امر جای سوال است. اینکه ابتکارات خود را صرف جای دیگری کردند و مدیریت سازمان محیط‌زیست را به کلانتری دادند که به گفته خود تا زیر ۵ درصد از مسائل زیست‌محیطی آگاهی ندارد. اینکه فرد دیگری را به جای بانوی سبزپوش نشاندند ایرادی ندارد ولی بهتر بود کسی را جایگزین می‌کردند که حداقل‌های لازم این شغل را داشته باشد.
درست است که کلانتری حداقل در لحظات بحرانی در سفر نیست اما باید بتواند پاسخگوی اوضاع باشد که متاسفانه تا کنون نشان داده که نمی‌تواند یا کاری از او بر نمی‌آید.
حالا و در آخرین ماه پاییزی هستیم و به تعداد روزهای گرفته از گرد و خاک در اهواز و شهرهای جنوبی روز به روز افزوده می‌شود و بر شدت میزان آلایندگی‌ها هم افزوده می‌شود.
مدیرکل هواشناسی خوزستان هفته گذشته اعلام کرده بود که ریزگردهای داخلی و خارجی این استان را در برمی‌گیرد ولی متاسفانه هیچ کاری برای جلوگیری از این امر اتفاق نیفتاد تا مانند سنت سال‌های گذشته فقط به تعطیلی مدارس بینجامد.
اما حالا گرد و خاک از صبح روز جمعه نقاط مختلف استان خوزستان را فرا گرفت و آلودگی هوا در هفتاد و هفتمین روز پاییز در برخی نقاط به بیش از ۱۴ برابر حد مجاز رسید. براساس اعلام اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان خوزستان میزان غلظت ریزگردها روز جمعه در شهر اهواز به ۲۱۴۱ میکروگرم بر مترمکعب رسید.
گرد و خاک اهوازی‌ها را روانه بیمارستان کرد
قائم‌مقام رئیس دانشگاه علوم پزشکی جندی‌شاپور اهواز از مراجعه ۴۹ نفر با عارضه تنگی نفس به مراکز درمانی زیرمجموعه این دانشگاه در اهواز خبر داد.
رمضان احدی گفت: در نوبت صبح روز جمعه ۴۹ نفر با عارضه تنگی نفس به بیمارستان‌های شهر مراجعه کردند که بیشتر آنها بیماری زمینه‌ای داشتند. وی تصریح کرد: بیشتر افراد مراجعه‌کننده بزرگسال بودند ولی تعداد مراجعه‌کنندگان با عارضه تنگی نفس نسبت به سال‌های گذشته کاهش داشت.

فضاهای آموزشی و معابر عمومی خوزستان باید از گرد و غبار پاک شوند
مدیر سلامت محیط و کار مرکز بهداشت خوزستان با تاکید بر لزوم پاکسازی فضاهای آموزشی و معابر عمومی از گرد و غبار گفت: سطوح آلوده به گرد و غبار می‌توانند یک منبع گرد و غبار محلی و بیماری‌زا باشند.
فرهاد صفدری با اشاره به وقوع پدیده ریزگردها طی روزهای پنجشنبه و جمعه هفته گذشته در استان خوزستان اظهار کرد: به طور کلی سطوح آلوده به گرد و غبار در سطح شهر اعم از فضاهای آموزشی، نیمکت‌ها و میز و صندلی‌های آلوده به گرد و غبار در مدارس، معابر، خیابان‌ها و اماکن عمومی، مبلمان شهری، ایستگاه‌های اتوبوس و فضاهای سبز آلوده به ذرات گرد و غبار، در صورت عدم پاکسازی و شست‌وشوی مناسب، می‌توانند بیماری‌زا باشند.
وی ادامه داد: ذرات گرد و غبار چسبیده به این سطوح می‌توانند بر اثر تردد شهروندان نظیر فعالیت، دویدن و راه رفتن دانش‌آموزان در کلاس‌ها و راهروها و حیاط مدارس آلوده به ریزگردها و همچنین حرکت و تردد وسایل نقلیه در خیابان‌ها مجددا بالا بروند و به عنوان یک منبع گرد و غبار محلی عمل کنند و وارد سیستم تنفسی دانش‌آموزان و شهروندان شوند که در این صورت آثار مشکلات تنفسی بر سلامت شهروندان تحمیل می‌شود.
مدیر سلامت محیط و کار مرکز بهداشت خوزستان گفت: درصورت تماس دانش‌آموزان و شهروندان با سطوح آلوده به گرد و غبار، این ذرات که می‌توانند حاوی انواع آلاینده‌های صنعتی باشند، آثار متفاوتی بر سلامتی فرد می‌گذارند. از آثار ناشی از بار میکروبی این ذرات گرفته تا آثار مربوط به ورود این ذرات به عنوان ماده آلرژی‌زا در بدن افراد.
صفدری بیان کرد: بنابراین پاکسازی، شست‌وشو و نظافت مرتب مدارس و فضاهای آموزشی و همچنین معابر و اماکن آلوده به گرد و غبار پس از وقوع این پدیده بسیار حائز اهمیت است و عدم پاکسازی می‌تواند عوارض مختلفی بر سلامت شهروندان بگذارد.
نکته مهم این است که مردم کشورمان در کشاکش این عرض اندام‌ها و ادعاهای عده‌ای که هیچ‌گاه نتوانستند حال هوا را با برگزاری جشن و قایق‌سواری و.. خوب کنند بیشترین متضرر هستند که کمترین میزان توجه و پاسخگویی را برخوردارند.
شاید بهتر باشد بعد از ۵ سال آزمون و خطا کار را به دست کسانی سپرد که بارها اعلام آمادگی کردند که توان بر آمدن از پس این مشکلات را دارند. کاش به جای ترجیح دوستان هم‌حزبی مجالی را هم برای کارهای عملیاتی به متخصصان بدهیم.

^{نویسنده: محسن رجبی}