ترکیه این روزها در حالی در جنگی سوال برانگیز و دور از منطق را در سوریه آغاز کرده که در عرصه دیپلماسی رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه که به پاکستان سفر کرده مورد استقبال گرم عمران خان نخست وزیر این کشور قرار گرفت.عمران خان که در همان روزهای نخست رسیدن به پست نخست وزیری پاکستان به ترکیه سفر کرده بود در فرودگاه نورخان اسلام آباد در یک اقدام نمادین و مهماننوازانه شخصاً پشت فرمان نشست و اردوغان را به محل اقامت دو روزه او منتقل کرد. حال این سوال مطرح میشود که اردوغان در این سفر چه اهدافی را دنبال میکند؟ آنچه بسیاری از ناظران سیاسی بر آن تاکید دارند اهداف اقتصادی اردوغان است. ترکیه به دلیل سیاستهای نادرست دولت، با چالشهای اقتصادی بسیاری مواجه شده و اردوغان تلاش دارد با رویکرد به تعاملات منطقه ای این وضعیت را مدیریت نماید بویژه اینکه روابط ترکیه با اروپا نیز در وضعیت مطلوبی نیست. به رغم مناسبات گسترده ترکیه و پاکستان همچنان تراز تجاری دو کشور در وضعیت مطلوبی نیست چنانکه حجم مبادلات بازرگانی بین این دو کشور در نقطه اوج و در سال ۲۰۱۸ میلادی به ۸۰۰ میلیون دلار رسید اما در حال حاضر این رقم پایین آمده و افزایش مبادلات نیاز به تلاش و فعالیت بیشتری دارد. بخش قابل توجهی از این روابط نیز در حوزه نظامی و امنیتی تعریف شده است چنانکه در سال ۲۰۱۹ میلادی بین آنکارا و اسلامآباد قراردادی امضا شد که به موجب آن ترکیه ۳۰ فروند بالگرد و ۴ فروند ناو نظامی کوچک به پاکستان خواهد فروخت.
نکته قابل توجه آنکه ترکیه همواره تلاش کرده هم به شکل روابط دوجانبه و متقابل و هم به صورت مثلثی روابط و همکاریهای منطقهای گستردهای با پاکستان برقرار کند. به همین خاطر در سالیان اخیر به دنبال چنین ایدههایی بوده است:مثلث ترکیه پاکستان افغانستان.مثلث ترکیه پاکستان جمهوری آذربایجان را شکل داده است. یکی از مباحث مهم میان دو کشور فعالیتهای مخالفان اردوغان در پاکستان بوده که عمران خان با آن مقابله کرده چنانکه پرونده فعالیت مدارس و مراکز فرهنگی شبکه فتح الله گولن که مدیریت کلیه این مدارس به سازمان معارف دولت ترکیه واگذار شده و نهادهای اطلاعاتی – امنیتی ترکیه در برخورد با شبکه گولن در این کشور اردو زبان به خوبی با سرویس اطلاعاتی میت ترکیه همکاری کردهاند.
نکته مهم دیگر رقابت میان ترکیه و عربستان در قبال پاکستان است. روند تحولات نشان میدهد که هر کدام از این کشورها بویژه با مشوقهای اقتصادی به دنبال جلب نظر پاکستان هستند که این تحرکات در سالهای اخیر به شدت افزایش یافته است. به هر تقدیر میتوان گفت که سفر اردوغان به پاکستان بیش از هرچیز برگرفته از چالشهای درونی و بیرونی ترکیه است که اردوغان با این سفر به دنبال بهره گیری از ظرفیتهای پاکستان برای رفع آنهاست در حالی که اسلام آباد نیز این روابط را مولفهای برای کاهش چالشهای اقتصادی و نیز تقویت اردوگاه خود در برابر هند میداند.
نویسنده: فرامرز اصغری