مبانی فکری و عملی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب اصل نه شرقی، نه غربی منبعث از اصل توحید و نفی قدرتهای غیر الهی است و این اصل در طول ۴۰سال گذشته منجر به شکل گیری نهضت بیداری اسلامی بر اساس الگوی مقاومت در برابر هرگونه سلطه طلبی شده است، تارومار شدن تروریستهای تکفیری- وهابی درسوریه و عراق مصداق آنچه مقاومت و بیداری اسلامی جمهوری اسلامی بر آن تاکید دارد، به شمار میرود.
از طرفی هرگونه مذاکره با رژیمهای استکباری و فریبکار و بدعهد از جمله آمریکا را نفی میداند به صراحت میتوان بیان داشت که رمز پیروزی و پابرجا بودن انقلاب اسلامی که بر مبنای استقلال طلبی و آزادی خواهی تمرکز دارد نیز همین است.
رهبر کبیر انقلاب اسلامی در بیانیه گام دوم انقلاب خطاب به ملت ایران نکات مهمی را ایراد فرمودند که در این میان عرصه سیاست خارجی و روابط بین الملل از منظر معظم له مورد توجه ویژه قرار گرفته است؛ چناچنه درچارچوب عزّت ملّی، روابط خارجی، مرزبندی با دشمن فرمودند؛ این هر سه، شاخههایی از اصلِ «عزّت، حکمت، و مصلحت» در روابط بینالمللیاند. صحنهی جهانی، امروز شاهد پدیدههایی است که تحقّق یافته یا در آستانهی ظهورند: تحرّک جدید نهضت بیداری اسلامی بر اساس الگوی مقاومت در برابر سلطه آمریکا و صهیونیسم؛ شکست سیاستهای آمریکا در منطقهی غرب آسیا و زمینگیر شدن همکاران خائن آنها در منطقه؛ گسترش حضور قدرتمندانه سیاسی جمهوری اسلامی در غرب آسیا و بازتاب وسیع آن در سراسر جهان سلطه.
اینها بخشی از مظاهر عزّت جمهوری اسلامی است که جز با شجاعت و حکمت مدیران جهادی به دست نمیآمد. سردمداران نظام سلطه نگرانند؛ پیشنهادهای آنها عموماً شامل فریب و خدعه و دروغ است. امروز ملّت ایران علاوه بر آمریکای جنایتکار، تعدادی از دولتهای اروپایی را نیز خدعهگر و غیر قابل اعتماد میداند. دولت جمهوری اسلامی باید مرزبندی خود را با آنها با دقّت حفظ کند؛ از ارزشهای انقلابی و ملّی خود، یک گام هم عقبنشینی نکند؛ از تهدیدهای پوچ آنان نهراسد و در همهحال، عزّت کشور و ملّت خود را در نظر داشته باشد و حکیمانه و مصلحتجویانه و البته از موضع انقلابی، مشکلات قابل حل خود را با آنان حل کند. در مورد آمریکا حل هیچ مشکلی متصوّر نیست و مذاکره با آن جز زیان مادی و معنوی محصولی نخواهد داشت.
به بیان دیگر آنچه مد نظر رهبر معظم انقلاب اسلامی است و باید سرلوحه دستگاه دیپلماسی برای توسعه مناسبات بین المللی قرار گیرد این است که هرگونه سلطه گری و سلطه پذيری و دوری از مناسبات مبتنی بر سلطه در روابط بين المللی طرد شود و این امر در راستای ايجاد و افزايش عزت و احترام ملت ايران در عرصه نظام بين المللی تبيين و طراحی شده است.
از سوی دیگر صلح طلبی و رفتار مسالمت آميز با همه کشورها و ملتهای ديگر و تلاش برای برقراری ثبات و صلح منطقهای و بين المللی از دیگر مواردی است که بیش از گذشته باید مورد توجه سردمداران قرار گیرد.
در همین رابطه حمیدرضا آصفی در برنامه «این.ج.ا» با اشاره به بیانیه رهبر معظم انقلاب با عنوان گام دوم، اظهار داشت: ایشان فرمودند استقلال و آزادی به معنی آزادی ملت و حکومت از تحمیل و زورگویی قدرتهای سلطهگر جهانی است. همچنین در جایی دیگری اشاره دارند که استقلال نباید به معنی این باشد که به معنی سیاست کشور زندانی شود. اینها برای کاری که دستگاه سیاسی میخواهد با اروپا و غیر اروپا انجام دهد راهگشا است. وی افزود: در جایی دیگر رهبری در این پیام میفرمایند عزت ملی، روابط خارجی و مرزبندی دشمن شاخههایی از اصل عزت، حکمت و مصلحت در روابط بینالمللی است. شکست سیاستهای آمریکا در منطقه شرق آسیا و زمینگیر شدن همکاران خائن آنها در منطقه، گسترش حضور قدرتمندانه سیاسی جمهوری اسلامی در غرب آسیا و بازتاب وسیع آن در سراسر جهان سلطه از دیگر موارد اشاره شده در پیام رهبری است. سخنگوی اسبق وزارت خارجه ادامه داد: این پیام به نوعی مانیفست ما باید باشد و البته هست آن هم برای سالهای آینده، به نظر من این موضوع به ما کمک میکند تا بفهمیم وضعیت ما و وضعیت دنیا چگونه است و در آینده چگونه خواهد شد.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: با نگاه به چهل سال گذشته جمهوری اسلامی ایران میفهمیم که در شرایط سخت و دشواری بودیم و نسل جوان و آنهایی که جنگ را ندیدهاند باید به تاریخ توجه کنند که ما از کجا به کجا رسیدیم.
آصفی بر همین اساس اضافه کرد: ما در زمانی شرایطمان به گونهای بود که اروپا دو شقه شد اروپای شرقی و اروپای غربی، وقتی دوره پیمان ورشو و ناتو بود و از طرفی اتحادیه اروپا بود، ما در آن زمان شرایط تنگی برای نفس کشیدن داشتیم و شرایط جمهوری اسلامی بسیار سخت بود، بعضیها فکر میکنند اکنون شرایط ما سخت است در حالی که ما در روابط خارجی در دوره ماه عسل هستیم. در زمانی به ویژه اوایل انقلاب نمایندگان ما را اصلاً راه نمیدادند و به آن معنا اصلاً مراودهای وجود نداشت، لذا شرایط سختی برای جنگ به وجود آمده بود اما جمهوری اسلامی روی پای خود ایستاد و آن نهال نازک به شجره طیبه تناور تبدیل شد.
وی خاطرنشان کرد: ما با اروپا از یک شرایط سخت به اینجا رسیدیم و تجربیات بسیار سختی را با اروپاییها در زمینههای مختلف تجربه کردیم، هم عیار ما دست آنها آمده است و هم عیار آنها دست ما آمده است و به قول معروف صابون آنها به تن ما خورده است و آنها میدانند که با جمهوری اسلامی نمیشود از موضع بالا، قدرت و به صورت استکباری برخورد کرد.