چندی پیش بود که مدیرکل زندانهای یکی از استان‌های کشور از توسعه اشتغال و حرفه‌آموزی در زندانهای این استان خبر داد. به گفته وی اشتغال به کار زندانیان و آموزش آنها در رشته‌های مورد درخواست، یک نوع سرمایه‌گذاری است که علاوه بر نتایج کوتاه‌مدت در بلندمدت شاهد تاثیرات عمیق آن بر زندانی و جامعه خواهیم بود.
هر چند پیش از این اظهارنظر نیز آموزش در زندانهای کشور شامل در مقاطع فنی و حرفه‌ای، تحصیلات مدرسه‌ای و عالی وجود داشته اما تکرار و تاکید بر آن خود نشان از عزم راسخ مدیران قضایی کشور بر تحقق اهداف بازپروری در بازداشتگاههای کشور است.
البته در این یادداشت بر آن نیستیم که بر روی محاسن و معایب آموزش در زندان بحث کنیم چرا که این امر موافقان و مخالفان خاص خود را دارد ولی آنچه که انکارناپذیر است نقش مهارت در جلوگیری از گرایش مجدد زندانیان به بزهکاری و خلاف و همچنین نقش سوادآموزی در تحصیلات رسمی و آکادمیک، ایجاد شرایط اشتغال و تقویت شخصیت و منزلت اجتماعی فرد است که قانونگذاران و جوامع بین‌المللی را بر آن داشته است که در قوانین و معاهدات خود به این امر توجه ویژه‌ای داشته باشند.
به گزارش وبسایت انجمن مدافعان حقوق بشر حق بهره‌مندی از آموزش در معاهدات بین‌المللی که ایران نیز چندی از آنها را امضا کرده مورد تاکید قرار گرفته است. بر این اساس «حق آموزش» از جمله حقوقی است که نمی‌توان آن را از مردم سلب کرد هرچند که آنان مرتکب جرم شده باشند. به عنوان مثال در بند اول ماده ۲۶ اعلامیه جهانی حقوق بشر آمده است: « هر شخصی حق دارد که از آموزش و پرورش بهره‌مند شود. آموزش و پرورش و دست کم آموزش ابتدایی و پایه باید رایگان باشد. آموزش ابتدایی اجباری است. آموزش فنی و حرفه‌ای باید همگانی شود و دست‌یابی به آموزش عالی باید با تساوی کامل برای همه امکان‌پذیر باشد تا هر کس بتواند بنا به استعداد خود از آن بهره‌مند گردد.»
همچنین در ماده ۱۳ میثاق‌نامه بین‌المللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی به طور کامل به «حق تحصیل» پرداخته شده است.
این حق از چشم قانونگذاران ایران اسلامی نیز پوشیده نمانده و با توجه به اهمیت این موضوع در زمینه‌سازی اصلاح زندانیان، فراهم آوردن شرایط بازگشت به اجتماع و داشتن زندگی شرافتمندانه، مواد ۱۸، ۱۳۶، ۱۳۷، ۱۴۰، ۱۴۱ و ۱۴۳ آیین‌نامه اجرایی سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور به این موضوع پرداخته است. براساس ماده ۱۳۷ «محکومان در مدت اقامت خود در موسسه یا زندان با توجه به مدت محکومیتشان و کیفیت و نوع برنامه‌های آموزش علمی، دینی و فنی‌وحرفه‌ای پیش‌بینی شده در زندان‌ها به فراگیری سواد و ادامه تحصیلات علمی، دینی و حرفه‌ای اشتغال خواهند داشت»
همچنین ماده ۱۴۰ همان آیین‌نامه در رابطه با «حق تحصیل» چنین بیان کرده است؛ «به منظور کمک به بازسازی اجتماعی محکومان و جذب کامل آنان در محیط اجتماعی، سازمان مکلف است وسایل تحصیل ابتدایی، راهنمایی، متوسطه و عالی و دوره‌های تخصصی علمی و فنی حرفه‌ای را برای علاقه‌مندان به ادامه تحصیل با اجرای برنامه‌های عادی یا مکاتبه‌اي و رعایت مقررات مربوط به وسیله وزارتخانه‌ها و موسسه‌های مربوطه و یا همکاری آنان در داخل موسسه یا زندان فراهم کند.»
همانطور که مشاهده کردید با توجه به قواعد و قوانین کشورمان نه تنها مجرمان و متهمان از حق آموزش محروم نشده‌اند بلکه بر آموزش و پرورش آنان تاکید و ساز و کار قانونی آن برای سازمان زندان‌ها مشخص شده است. با توجه به اینکه آموزش در زندان می‌تواند توسط گروه‌های خارج از زندان مانند موسسات تربیتی و تحصیلی به انجام رسد و همچنین هزینه‌های مربوط به آن نیز می‌تواند از طریق دولت یا موسسات خیریه غیردولتی تامین شود پیشنهاد می‌شود همانطور که در سالهای اخیر سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور با عقد تفاهم با سازمان امور زندان‌ها، آموزش زندانیان در ده‌ها مرکز آموزش زندان را به عهده دارد همچنین دانشگاه جامع علمی کاربردی تحصیلات آکادمیک را در برخی ندامتگاه‌ها و زندانهای کشور انجام می‌دهد، این سازمان با توجه به اهمیت این موضوع استفاده از شرکت‌ها و سازمان‌های خصوصی برای آموزش زندانیان را در دستور کار خود قرار دهد.
دریافت صفحه با کد QR