تشکیل فراکسیون قومیتی، این بار پیش از تشکیل مجلس یازدهم این درحالی مطرح شده که بسیاری از کارشناسان این اقدام را در تعارض با منافع ملی و قانون اساسی می دانند. گفته می شود در آستانه تشکیل مجلس یازدهم و انتخابات هیئت رئیسه مجلس عده‌ای با انگیزه های قومی و قبیله ای در هتل اسپیناس جلساتی را به این منظور برگزار کردند. موضوع تشکیل فراکسیون‌های قومی به چندین سال قبل باز می گردد، از جمله اینکه در تاریخ ۹ آبان سال ۱۳۹۵ با حضور ۱۰۰ نفر از نمایندگان مجلس، فراکسیون مناطق ترک نشین تشکیل شد و با اکثریت آراء مسعود پزشکیان (نماینده تبریز)، نادر قاضی پور (نماینده ارومیه) و رضا کریمی (نماینده اردبیل) به ترتیب به عنوان رئیس، نواب اول و دوم فراکسیون انتخاب شدند.
زهرا ساعی نماینده مردم شهر تبریز در مجلس دهم و سخنگوی این فراکسیون در رابطه با اهداف و اصول حاکم این فراکسیون در آن زمان گفته بود؛ با توجه به گستردگی مناطق ترک نشین در سراسر ایران و مدیریت راهبردی برای حل مشکلات در این مناطق این فراکسیون با حضور نمایندگان ترک‌زبان تشکیل شد که هدف آن استفاده از ظرفیت نمایندگان برای رفع مشکلات «مناطق ترک نشین» است. اما در ۲۱ آذر ۱۳۹۵ بهروز نعمتی سخنگوی هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی که نام خود وی نیز در این فراکسیون آمده بود اظهار داشت که مجلس شورای اسلامی با تاسیس فراکسیون قومیتی مخالف است.
وی موضوع تشکیل این فراکسیون را «اشتباه» خواند و افزود: «نمایندگان باید ملی فکر کنند و به فکر منافع ملی و مملکت باشند».
علی یونسی نیز جزو نخستین کسانی بود که با فراکسیون مزبور مخالفت کرد. علی لاریجانی نیز در همان دوره طی مصاحبه با رسانه‌ها بدون اشاره به موضوع این فراکسیون اظهار داشت که مجلس شورای اسلامی تنها دو فراکسیون سیاسی دارد، اشاره وی به فراکسیون امید و پیروان ولایت بود. پرونده فراکسیون مناطق‌ترک‌نشین و فراکسیون های قومیتی مجلس، به صورت نرم و آهسته آهسته بسته شد. فراکسیونی که با سروصدای زیاد آمد اما جلسات آن به چند بار نرسید به طوری که هیچگاه از یک نهاد در شرف تاسیس به یک شخصیت حقوقی تبدیل نشد.
ایده تاسیس فراکسیون قومی پس از روی کار آمدن روحانی در ۱۳۹۲ مجدداً مطرح و به نمایندگان مجلس منتقل شد.
فراکسیون های قومی
فراکسیون‌های قومی در قیاس و در برابر فراکسیون‌های ملی تعریف میشوند.
از نظر مقررات داخلی مجلس، شناسایی یا مخالفت با چنین فراکسیونی در صلاحیت هیات رئیسه است.
برخی معتقدند با تشکیل فراکسیون‌های ملی و حضور نمایندگان قومیت‌ها در این فراکسیون‌ها، مطالبات محلی و منطقه ای بهتر دنبال می‌شود و نتیجه‌گیری اش نیز بهتر و ملموس تر خواهد بود.
منصور حقیقت پور نماینده پیشین اردبیل در مجلس و مشاور امنیت ملی رئیس مجلس نیز به انتقاد از این فراکسیون پرداخته بود و گفته بود که این فراکسیون دوام نخواهد داشت و برخی نهادها با آن مخالفت کرده‌اند.
مخالفت ها
اظهارات و ادعاهای برخی نمایندگان مجلس برای پیگیری جدی فراکسیون‌های قومی در مجلس درحالی است که بسیاری از استادان و کارشناسان مسائل قومی نسبت به این موضوع و آسیب‌های احتمالی آن انتقاداتی جدی مطرح می‌کنند. این گروه بر این باورند که نمایندگان در فراکسیون‌های قومی در مقام انتخاب بین مصالح قومی و مصالح عالی کشور، به سمت مصالح قومی حرکت خواهند کرد یا ممکن است لوایحی را منظور کنند که در تعارض با منافع ملی و مصالح عالی کشور است. این مسئله نیز در تضاد کامل با قانون اساسی و وظایف نمایندگی قرار دارد.
این درحالی است که قانون اساسی به هیچ وجه وارد چنین مباحثی نشده و از تقسیم‌بندی جامعه به اصناف و گروه‌های قومی پرهیز کرده است. در عین حال کارشناسان تاکید دارند که اصل «ملی بودن مسئولیت نماینده» با تأسیس «فراکسیون‌های قومی» در تضاد کامل قرار دارد.
هنرمندان، روزنامه نگاران و کارشناسان متعددی از ظهور دومینو وار فراکسیون‌های قومیتی اظهار نگرانی کرده و آن را مخالف منافع و مصالح ملی دانستند. تعدادی از نمایندگان مجلس نیز در صحن علنی با این موضوع مخالفت کردند.
از دی ماه همان سال زمزمه‌هایی در راه‌روهای مجلس مبنی بر مخالفت نهادهای امنیتی با تاسیس چنین فراکسیونی شنیده میشد. به مروز نیز مشخص شد که نهادهای بالادستی و حاکمیتی نیز به مساله ورود کرده‌اند و طی ابلاغیه هایی به رئیس مجلس شورای اسلامی، تاسیس این فراکسیون و اصولا هر نوع فراکسیون قومی را مغایر با «امنیت ملی» دانسته‌اند. به این ترتیب مشخص شد که نهادها و دستگاه تصمیم گیری نظام با تاسیس فراکسیون قومی مخالف و آن را به منزله یک تهدید علیه امنیت ملی تلقی می‌کنند.
حجت الاسلام سیدرضا تقوی در واکنش به تشکیل فراکسیون‌های قومی و قبیله‌ای آذری زبان‌ها، زاگرس نشینان، البرز نشینان پیش از تشکیل مجلس یازدهم برای تأثیرگذاری در انتخابات هیئت رئیسه گفت: تشکیل این فراکسیون به وحدت و یکپارچگی مجلس خدشه وارد میکند. تقوی گفت: حضور نمایندگانی که به هر قیمتی بخواهند به پست و موقعیت دست یابند در شأن مجلس یازدهم که مجلسی انقلابی، ولایی و اصول گراست نیست.
نگاه کارشناسان
در این میان کارشناسان معتقدند که ایجاد فراکسیون‌های قومی نه تنها تاثیر مثبتی در رفع کمبودها در مناطق قومی ندارد، بلکه بر حساسیت های قومی نیز دامن می زند.
این گروه بر این باورند که اگر به حساسیت ها دامن زده شود، طبیعی است که این مسائل برجسته می شود.
برای مثال در کشور یوگسلاوی سابق وقتی که فروپاشی اتفاق افتاد بین صرب ها، کروات ها و بوسنیایی‌ها اختلافات آنقدر تشدید شد که کشتارهای وحشتناک تاریخی رخ داد. این درحالی بود که تا پیش از این همه این افراد با یکدیگر در صلح و آرامش زندگی می‌کردند .
در ایران این اختلافات به طور طبیعی بسیار کمرنگ است. اما متاسفانه برخی نماینده ها در مجلس از این ابزار سوءاستفاده می کنند و سعی می کنند با دامن زدن به برخی از حساسیت های قومی رأی دوره های بعدی خود را تضمین کنند.
اینکه عده ای بخواهند برای امتیاز گیری روی این مسائل دست بگذارند و به آن دامن بزنند، نتیجه مناسبی ندارد. به نظر می رسد طرفداران تشکیل این فراکسیون ها بیشتر به دنبال رأی آوری هستند. برای همه روشن است که تفاوت زیادی در توسعه مرکز و پیرامون در کشور ما وجود دارد، اما این امر نباید اتحاد ملی در کشورمان را زیر سوال ببرد.
راهکارها
اگر نمایندگان بدنبال کاهش فاصله طبقاتی در میان مناطق کم برخوردارتر هستند، بهتر است به جای تشکیل فراکسیون های قومی به دنبال راهکارها و زیرساخت های جذب سرمایه گذار خصوصی و توسعه اشتغال در این مناطق باشند. فراکسیون های قومیتی دراین مناطق بیشتر موجب اخلال می شود. از سوی دیگر تشکیل این فراکسیون‌ها در گذشته موجب شد که اتفاقات بدی در بعضی از مناطق محروم بیافتد و برخی مناطق نیز از برکت رفیق بازی‌ها رشد کردند. همیشه راه حل به دامن زدن به حساسیت‌ها نیست و واقعا باید استدلال و کار کارشناسی ملاک و معیار باشد.
صاحب نظران تاکید دارند که این اقدامات اسلامی، انسانی و عادلانه نیست و اگر مجلس یازدهم باید در بررسی طرح‌ها و لوایح عدالت محور باشد و نقاط محروم را بیشتر مدنظر داشته باشد فرقی نمی‌کند این مناطق در محدوده زاگرس نشینان یا البرز نشینان.
یادمان باشد که پیامبر اکرم با شعار «إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ إِخْوَةٌ» همه قوم‌ها و قبیله‌ها را در کنار هم قرار داد و اگر امروز هم قوم گرایی و قبیله گرایی در مجلس زنده شود ، این روش‌ها به صفا و صمیمیت مجلس ضربه می‌زند و به جامعه تسری پیدا میکند. نباید با هر نردبانی به مسند ریاست تکیه زد. همه مردم کشور ما ایرانی هستند و کسی که نماینده می‌شود، نماینده مردم است نه یک قوم خاص. نمایندگان مجلس نباید وظیفه نمایندگی خود را که در قانون اساسی به عنوان کارویژه ملی تعریف شده است فراموش و با در دسترس قرار دادن نمادهای قومیتی در پی تشکیل فراکسیون قومیتی باشند. قومیت و توسعه، نسبت معکوس با یکدیگر دارند و اصولا از منظر کارشناسان توسعه، قوم‌گرایی مانع جدی در راه توسعه و پیشرفت است.
پروژه اسرائیل
در این میان بسیاری بر این باورند که این پروژه، بخشی از برنامه های نفوذ از سوی اسرائیل و امریکا برای شکاف قومی در کشورمان تبلیغ می شود.
باید گفت که امریکا دو استراتژی عمده در خاورمیانه و شمال افریقا را دنبال میکند: امنیت اسرائیل و امنیت خطوط انتقال انرژی. بر اساس طرح «خاورمیانه بزرگ» تمام کشورهای منطقه باید به مناطق کوچک تر تجزیه شوند زیرا دولت های بزرگ و وسیع برای امنیت اسرائیل تهدیدی بالقوه محسوب میشوند. این شکستن کشورها باید تا جایی پیش برود که در منطقه خاورمیانه تنها اسرائیل به عنوان یک کشور قدرتمند موضوعیت داشته باشد. از این رو این اقدام تهدیدی علیه امنیت، همبستگی، یکپارچگی کشور ایران و سیاستی است که می‌تواند در راستای تقویت شکاف‌های سیاسی ارزیابی شود. موضوعی که رهبری نظام چندی پیش با خردمندی ضمن تعیین سیاست‌های کلی نظام انتخابات، در مورد ورود مباحث قومیتی به انتخابات هشدار دادند.
دریافت صفحه با کد QR