رهبر معظم انقلاب اسلامی در سخنان خود به مناسبت قیام تاریخی و فراموش نشدنی ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ مردم تبریز به موضوعات متعدد و مهمی اشاره کردند که یکی از آنها موضوع ایدئولوژی زدایی از سوی دشمن بود .
ایشان در سخنان خود برخورداری از زیربنا و نظام فکری و عقیدتی منسجم را مهمترین عنصر استحکام هویت ملی برشمردند و افزودند: زیربنای مستحکم فکری انقلاب از اسلام گرفته شده و در بیانات بسیار ارزشمند امام(ره) و درسهای متفکرانی چون شهیدان مطهری و بهشتی تشریح شده، البته عناصر متفکر باید این نظام فکری را با پاسخ‌های جدید به مسائل جدید، نو به نو جلوه و رونق دهند.
رهبر انقلاب خاطرنشان کردند: ایدئولوژی زدایی که برخی‌ها تکرار می کنند، نتیجه‌اش انحراف از مسیر انقلاب خواهد بود.
*ارکان حقیقت انقلابی و جهادی
نباید از نظر دور داشت که ایدئولوژی یکی از ارکان بسیج سیاسی است که نقش مهمی در وقوع بسیج انقلابی دارد.
همانگونه که در فرمایش‌های مقام معظم رهبری مورد توجه قرار گرفت، زیربنای مستحکم فکری انقلاب از اسلام گرفته شده و به همین دلیل ایفای نقش قابل توجه اسلام شیعی در انقلاب اسلامی ایران توجه بسیاری از محققان را به اهمیت فرهنگ، ایدئولوژی و کار ویژه‌های آنها در بسیج مردمی و ماهیت نظام‌های انقلابی جلب کرد.
تحقیقات نشان می‌دهد که نگاه ایدئولوژیک از کارکردهای زیادی برخوردار است و از جمله این کارکردها می توان به آگاهی سیاسی برای صف آرایی، نقد ترتیبات اجتماعی برای زیر سؤ‌ال بردن کاستی‌ها، معرفی مجموعه‌ای جدید از ارزش‌های فردی، اجتماعی و معنوی، ایجاد نهادهای نوین، ایجاد روحیةه فداکاری، ایثار، صبر و شکیبایی انقلابی، تسهیل روند بسیج، ایجاد اعتماد به نفس و تعهد به اقدام عملی، ادعاهای مبنی بر صداقت، فعالیت و عقلانیت و ... اشاره کرد .
*ایدئولوژی انقلاب اسلامی
همانگونه که مقام معظم رهبری فرمودند اسلام شیعی در بیانات بسیار ارزشمند امام(ره) و درسهای متفکرانی چون شهیدان مطهری و بهشتی تشریح شده است و انقلاب اسلامی ایران به مثابه یک ایدئولوژی راهنمای عمل و رهایی ساز مطرح است. مهمترین مشخصه‌های تشیع ایدئولوژیک به عینی‌ترین وجه در قالب ایدئولوژی انقلابی امام خمینی(ره) برای مردم مسلمان ایران مطرح است و قرائت امام از اسلام شیعی چهره‌ای ایدئولوژیک بدان بخشید که تمامی دقایق و عناصر آرمانی، انسانی و انقلابی سایر ایدئولوژی‌های سیاسی - اجتماعی مدرن و رهایی‌بخش را در خود انعکاس می‌داد. در این ایدئولوژی انقلابی، اسلام به عنوان مکتبی توحیدی معرفی شد که غنای مفهومی، محتوایی آن، تمامی زوایا و زمینه‌های زندگی انسان و شئون فردی، اجتماعی، مادی و معنوی او را در برمی‌گرفت. سیاست را همنشین دیانت می‌کرد، هر دو را با سیمای عرفانی تزیین می‌نمود و هر سه را در کنش اجتماعی در منزلت می‌نشاند. گرچه مهمترین نوشته سیاسی امام، «ولایت فقیه» بود اما از نقطه نظر بسیج عمومی، سایر آثار ایشان، یعنی اعلامیه‌ها، بیانیه‌ها، سخنرانی‌ها مهم‌تر بودند، زیرا زبان ساده‌ای داشته و برای مردم به راحتی قابل فهم بود. محورهای اساسی این ایدئولوژی عبارت بودند از: «تأکید بر ابعاد سیاسی اسلام شیعی و جنبه‌های ضد دیکتاتوری و ضد امپریالیستی آن، تاکید بر مبارزه و پذیرش سختی و مشقات، ارائه تصویری تاریخی از حکومت اسلامی و تاکید بر ضرورت تشکیل آن، پرهیز از تفرقه میان مسلمین و تاکید بر وحدت میان اهل سنت و شیعیان و ....
در حقیقت ایدئولوژی اسلامی یعنی اسلامی که از عدالت سخن می‌گوید، آزادی و آگاهی و حرکت را تأیید می‌کند، مجاهدپرور است نه طرفدار سکون و اسارت، درس مسؤ‌لیت و اعتراض می‌دهد نه بی‌تفاوتی و بی‌خیالی.
* چرایی ضعف ایدئولوژی
با این وجود شاهد هستیم که این روزها با تهاجم خزنده فرهنگی غرب از یک سو و جنگ نرم دشمنان نظام، ایدئولوژی انقلاب اسلامی از سوی برخی از منتقدان زیر سوال می رود و در این زمینه سوالات با تضعیف این مهم مطرح می شود.
یکی از سوالاتی که این روزها بیش از همیشه به گوش می خورد این است که چرا در طول ۴۰ سال گذشته سیاست خارجی کشورمان درجهت منافع ملی حرکت نکرده و ایدئولوژی محور نبوده است.
از دیگر مباحث مطرح در این زمینه تأکید بر آمریکا و استکبار ستیزی است و این سوال مطرح می‌شود که چرا این تأکید به اسم اسلام عرضه می شود؛ در حالی که بسیاری از کشورهای اسلامی با امریکا روابط متعادلی دارند. این دست سوالات بسیار است. اگر نگاهی به سخنرانیهای استاد شهید مطهری داشته باشیم، می توان چرایی اینکه ایدئولوژی از ضروریات حیات فردی و اجتماعی انسانها است، درک کنیم . ایشان در سخنان و کتابهای خود با تاکید بر اینکه بشریت همواره به یک ایدئولوژی جامع و کامل نیاز دارد، تاکید کرده است که دلیل اینکه انقلاب ، پیروی از مکتب تشیع را به عنوان ایدئولوژی خود قرار داده است ساختار وجود بشر است. بشر خود نمی‌تواند با استفاده از تجارب و معلومات گذشته و حال خود یک طرح جامع برای حیات خویش ارائه دهد. مخاطب این ایدئولوژی، انسان است که طرحی است کلی و جامع و همه‌جانبه و معتدل و متعادل، بر اساس فطرت انسان در تمام ابعاد زمان و مکان ارائه داده و به مقتضیات هر دو دوره توجه دارد .
دراین میان نباید از نظر دور داشت که عوامل و رویکردهای متعددی در جامعه وجود دارد که منجر به کاهش کارکردهای ایدئولوژیک انقلاب اسلامی شده و جا را برای چنین اظهارات باز می کند.
یکی از این عوامل سوءاستفادةه از دین است که نباید ایدئولوژیک شدن دین تصور کرد. قشری ساختن دین، تک‌بعدی کردن آن، حذف اخلاق و عرفان از دین، نشانه‌های سوءاستفاده از دین است .
در این شرایط نگاه اصلاح دینی به نوعی دچار انحراف شده و کسانی با استفاده ابزاری از دین در مناسبات سیاسی و حوزه قدرت وارد شده و از آن سو استفاده می کنند. چنین روشی به شدت به برداشت ایدئولوژیک و اجتماع محور از ایدئولوژی اسلامی ضربه زده و آن را زیر سوال می برد .
از سوی دیگر بر اساس همین ایدئولوژی است که ایران نه به دنبال سلطه گری، بلکه دنبال منافع ملی خود است وهیچ گونه ستم و استکبار علیه خود را نمی پذیرد .
محمد حسن قدیری ابیانه کارشناس مسائل سیاسی در این زمینه اظهار داشت: «گاهی ارزش‌های کشور نیز جزو منافع ملی تلقی می‌شود که یکی از این ارزش‌ها طبق فرمایش حضرت علی (ع) «نپذیرفتن ظلم» است. ما طبق دستورات اسلام باور داریم که نمی توانیم در مقابل ظلم به مظلوم سکوت کنیم و باور داریم کمک به کشورهای دیگر در مقابله با ظلم در حقیقت کمک به کشور خودمان است؛ به طور مثال اگر تقویت توان حزب الله برای حمله به اسرائیل یکی از موانع حمله آمریکا به ایران است، عقل حکم می کند که ما این مانع را ایجاد و تقویت کنیم، زیرا در حقیقت یکی از موانع اصلی حمله آمریکا و حتی گروهک های تروریستی مانند داعش به ایران، حزب الله لبنان است.»
از سوی دیگر تحقق وعده‌های الهی از دیگر مبنای ایدئولوژی اسلامی است، شاید عده‌ای به هنگام برجام بر وعده‌های جان کری اعتقاد داشتند اما همین عده وعده‌های خدا در قرآن را قبول ندارند، این درحالی است که در قرآن زمین به مستضعفان وعده داده شده و شکست مستکبران حتمی عنوان شده است.
قدیری ابیانه در این باره افزود: اینکه ما برده آمریکا نشویم هم بر اساس ایدئولوژی و منافع ملی ما است، اگر در مقابل آمریکا عقب نشینی کنیم آنها دست از سر ما بر نمی‌دارند. اینطور نیست که اگر ما با آمریکا کاری نداشته باشیم، آنها هم کاری به ما ندارند. در حال حاضر همین که کشور ما مستقل است و استقلال دارد به خاطر آمریکا ستیزی است، زیرا در اسناد جاسوسی آمریکا مشاهده می کنیم در توطئه علیه کشور ما لحظه‌ای کوتاهی نکرده‌اند.
*ضرورت وجود ایدئولوژی
در شرایط فعلی کشور به پیوند مجدد ایدئولوژی و دین به نحو درست و مصلحانه محتاجیم و جدا سازی دین و ایدئولوژی چندان راهگشا نیست ترکیب دین و ایدئولوژی حداقل در جامعه ما تجربه موفقی در پیروزی رساندن یک انقلاب مهم مردمی و دینی را با خود دارد و طبق قاعده حکمت اسلامی، علت محدثه، علت مبقیه نیز هست که یعنی آنچه باعث پدید آمدن امری می‌شود در بقای آن نیز مؤثراست. لذا حیات سر زنده انقلاب اسلامی در پرتو این پیوند استمرار می‌یابد.
از سوی دیگر جدایی دین و ایدئولوژی دین را در زمان خنثی می‌کند و آن را ابتر و فاقد اثر اجتماعی می سازد و از سوی دیگر ایدئولوژی را تک ساحتی و سطحی می سازد.
باید توجه داشت که هویت اصیل مردم ایران، هویت دینی و اسلامی است و در این میان یکی از مهمترین اهداف جنگ نرم، تغییر باورها و ارزش‌های حاکم بر مردم است. به همین دلیل کلیترین هدف دشمنان در جنگ نرم، حمله به اسلام شیعی و آموزههای آن است. از طرفی میدانیم که یکی از مؤلفههای امنیت ملی در جمهوری اسلامی مسأله دین و مذهب است. خدشه وارد کردن به دین و مذهب به معنای خدشه وارد کردن به امنیت ملی و هویت ملی ما میباشد. به همین دلیل، بعد دینی جنگ نرم دشمنان، علیه جمهوری اسلامی را میتوان و میباید مهمترین بعد جنگ نرم دانست.
دریافت صفحه با کد QR