این روزها روزهایی پر از لابی و تخریب و سهمخواهی برای عدهای از جریانهای سیاسی است، از طرفی در حال لابی برای به کرسی نشاندن شهردار منتخب هستند و از طرفی سعی در گرفتن کرسیهایی از کابینه دولت دوازدهم دارند. اما این افراد سهمخواه چه کسانی هستند؟! روشنفکرانی که وقتی به دولت دسترسی ندارند شعار احترام به منتقد و جناح رقیب سر داده و میگویند به رقیب هم تریبون بدهید اما وقتی خودشان در راس هستند میخواهند همه چیز انحصاری برای خودشان باشد! اما برای اینکه به این موضوع بپردازیم اول باید ثابت شود که اساس چنین فرضیهای که سهمخواهی عدهای دولت را در فشار گذاشته وجود دارد، با ثابت کردن این فرضیه به سراغ پیدا کردن جناحهای سهمخواه میرویم.
سند فشار بر دولت
محمدباقر نوبخت، حسامالدین آشنا و واعظی و حتی خود رییس جمهور در مقاطعی بر این قضیه صحه گذاشته و آشکارا و در لفافه اشاره به فشار و سهمخواهی عدهای از دولت داشتند، در این بین سخنگوی دولت محمدباقر نوبخت در نشست خبری خود گفت: «رییسجمهور در راستای پاسخدهی مردم بسیار جدی است که نیازمند کابینه هماهنگ است و ایشان زیر بار حرف هیچ جریان سیاسی نخواهد رفت و تا ماه آینده کابینه معرفی خواهد شد.»
واعظي وزیر ارتباطات با بیان اینکه «دلسوزان کشور سهمخواهي از رئيس جمهوري را کنار بگذارند» گفته «اجازه دهند؛ ايشان با آرامش همکاران خود را انتخاب کنند.»
او این را هم گفته که«برخي افراد و گروهها بيخود و بيجهت به دنبال آن هستند که مرتب فهرست داده، گمانهزني کرده و مقداري تزلزل در وزارت خانهها ايجاد کنند؛ اينها کار درستي نيست و به طورقطع اين گونه فضاسازيها روي تصميم دکتر روحاني اثر نميکند. ايشان تصميم قطعي دارند تا خود در رابطه با انتخاب همکاران در کابينه تصميم بگيرند و اين تصميم را به فرد، گروه وجرياني واگذار نکردهاند.» در عین حال حسامالدین آشنا هم در مقاطعی در این باره اظهاراتی را بر صفحه اجتماعی خود نوشته است.
رد فرضیه سهمخواهی اصولگراها از دولت
اولین گزینهای که شاید به مخیله دوستداران دولت و آن ۲۴ میلیونی که به رییس جمهوری رای دادهاند خطور کند، فشار از سمت رقیب دولت و اصولگراها است. اما این فرضیه از دید مردم رد شده است. چرا؟! به این دلیل که در دولت یازدهم که روحانی سابقه اصولگرایی داشت و اصولگراها از او حمایت کرده بودند نیز به خواست آنها توجه نکرد. اظهارات غلامرضا مصباحی مقدم سخنگوی جامعه روحانیت مبارز که بارها مبنی بر جلسه نگذاشتن با این قشر طرفدار در دولت یازدهم گواهی بر این امر است ضمن آنکه نگاهی به کابینه روحانی در دولت یازدهم به وضوح نشان میدهد که در آن زمان با وجود مجلسی اصولگرا دولت به اصولگراها سهم نداد. بر همین پایه بدیهی به نظر میرسد که در دولت دوازدهم با وجود چنین سابقهای و مجلسی همراه با دولت، اصولگراها هم به سمت سهمخواهی نمیروند و هم اگر سهمخواهی هم داشته باشند نمیتوانند بر دولت اعمال فشاری داشته باشند. پس سوال باقی میماند چه کسانی و جناحی بر روحانی فشار وارد میکند؟!
سهمخواهی در قالب مطالبه!
نگاهی به سخنان اصلاحطلبها نشان میدهد که اگرچه آنها در اظهارات خود سهمخواهی از دولت را رد کردهاند اما این خواسته را با ادبیاتی تحت عنوان مطالبه مردمی مطرح کردهاند و دوست دارند این ادبیات مزین به مطالبه عموم را متفاوت از سهمخواهی ببینیم. آنها که در دولتهای اصولگرایی مدام از کابینه فراجناحی حمایت میکردند امروز به وضوح از فرضی بودن کابینه فراجناحی سخن گفته و سهمخواهی خود را از زبان مردم مطرح میکنند.
افرادی چون شکوری راد، سیدمحمود میرلوحی عضو شورای عالی سیاستگذاری اصلاحطلبان، حاجی وزیر آموزش و پرورش اصلاحات نیز در گفت وگو با خبرگزاریهای مختلف از همان بدو پیروزی روحانی درباره لزوم تغییر فضای دولت به سمت اصلاحطلبی گفت: «طبیعتا جهتگیریهای اصلاحطلبانه رئیس جمهور - همان طور که در انتخابات بروز کرد- باید در دولت آینده کاملا بروز پیدا کند.» اظهاراتی از این دست در حالی مطرح میشود که حسامالدین آشنا مشاور ویژه رئیس جمهور در روز ۱۷ خردادماه سال جاری با انتشار مطلبی در صفحه توییتر خود از «باجخواهی رسانهای اصلاحطلبان» از رئیس جمهور زبان به شِکوه گشود. آشنا نوشت: «کاسبان به اصطلاح اصلاحطلبی که باجخواهی رسانهای و سیاسی از رئیس جمهور را آغاز کردهاند، بدانند روحانی خاتمی نیست؛ نه تعارف میکند نه ماخوذ به حیا میشود.»اما خیلی از اصلاحطلبان همچنان معتقدند که از روحانی سهمخواهی نکردهاند. به نمونههایی از مدل جدید سهمخواهی اشاره میکنیم.
اصلاحطلبان سهمخواهی نمیکنند مردم میخواهند کابینه اصلاحطلب شود!
محمود میرلوحی معاون پارلمانی وزارت کشور در دولت اصلاحات از جمله افرادی است که به شیوه سهمخواهی از زبان مردم روی آورده، او در گفت و گو با خبر آنلاین میگوید:«اصلاحطلبان که سهمخواهیای از رییس جمهور نکردهاند اما من از کسانی که معتقد به سهمخواهی اصلاحطلبان هستند میپرسم که میخواهید روحانی از دلواپسان در دولت خودش استفاده کند؟! همه متوجه شدهاند که معنی رای مردم چه بود. مردم میخواستند که دلواپسان نباشند و نگاه اصلاحطلبانه در کشور حاکم شود. لذا اگر اصلاحطلبان بگویند که کابینه باید اصلاحطلبانهتر شود به معنی سهمخواهی نیست بلکه مناسبترین پاسخ به خواسته و رای مردم است.»
میرلوحی با این ادبیات به راحتی مطالبه جناحی را در قالب حرف مردم و استفاده از کلماتی حساسیت برانگیز مطرح میکند
او البته به همین جمله بستنده نکرده و معتقد است«ما به غیر از نیروهای اصلاحطلب و اصولگرا دسته دیگری نداریم و کابینه فراجناحی معنا ندارد. بنابراین دولت فراجناحی یک موضوع فرضی است. انتظار به حق مردم این است که کابینه به ویژه در سیاست داخلی کابینه اصلاحطلبتر شود.»
این فعال اصلاحطلب با گفتار فوق عملا حزب رییس جمهور را که ادعا میکند اعتدالی است نادیده گرفته است.
عارف و سودای سهم خواهی
محمدرضا عارف در نشست هماندیشی شورای عالی سیاستگذاری اصلاحطلبان، پیروزی آقای روحانی در انتخابات را مدیون جریان اصلاحطلب دانسته و گفته انتظار این است رئیسجمهور در تشکیل کابینه از نظر مشورتی شورای عالی استفاده کند.
رئیس شورای عالی سیاستگذاری اصلاحطلبان گفته که:« بعضیها پیروز میشوند یادشان میرود چه کسانی برایشان زحمت کشیدند و من این گله را دارم. اگر ما را دنبال نخود سیاه نفرستند قصد ما کمک کردن و ادامه راه است.»
او تاکید داشت که «در انتخابات اردیبهشت هیچ شکی نیست که پیروزی روحانی مدیون اصلاحطلبان است. خواهش ما در آستانه تشکیل دولت دوازدهم همراهی و هماهنگی با فراکسیون امید است و هیچ سهمخواهی نخواهیم داشت. انتظارمان از روحانی این است با شورای عالی اصلاحطلبان مشورت کند.»
این ادعاهای سهم نخواسته با ادبیاتی که در گفت و گوهای عارف مشاهده میشود به قدری در تناقض بود که باعث شد خود اصلاحطلبان جواب این اظهارات را بدهند. حسامالدین آشنا مشاور فرهنگی روحانی به توئیت محمدرضا عارف رئیس شورای سیاستگذاری اطلاحطلبان واکنش نشان داده و نوشته است: «امان از سهمخواهی افراد به اسم جریان.» اما نکته دیگری در صحبتهای عارف وجود دارد که بعد از بررسی سهمخواهی باید مورد توجه باشد، عارف معتقد است که اصلاحطلبها باعث پیروزی روحانی شدند، در حالی که یک سوال اساسی در میان است اگر اصلاحطلبان اینقدر قدرت دارند چرا عارف و جهانگیری را که کاندیدای اصلیشان بود از انتخابات دور کردند و اجازه ندادند رای واقعی اصلاحات در مواجهه با مردم سنجیده شود؟!
برخی اصلاحطلبان دولت را تهدید میکنند
اما فرضیه فشار اصلاحات روی دولت و سهمخواهی این طیف را اظهارات فومنی تایید میکند، دبیرکل حزب مردمی اصلاحات درباره شورای شهر معتقد است که حزب اتحاد ملت ایران و تیم عارف دستبهیکی کردهاند تا نگذارند محسن هاشمی شهردار تهران شود و به دنبال این هستند فردی که مدنظر خودشان هست سکان شهرداری تهران را به دست بگیرد در حالیکه آنان قول داده بودند که سهمخواهی نکنند.
وی در مورد فشار برخی اصلاحطلبان به رئیس جمهور برای چینش کابینه دوازدهم نیز میگوید:« برخیها به دنبال سهمخواهی هستند تا نگذارند روحانی افراد کارآمد را وارد کابینه کند و از این سو افراد یک شورای خود مختار درست میکنند و فکر میکنند آنها فقط اصلاحطلب هستند در حالیکه آنها تمامیتخواه، تندرو و افراطی شدهاند.برخی از این اصلاحطلبان به دولت فشار میآورند تا افراد خود را برای حضور در کابینه دوازدهم تحمیل کنند. روحانی نباید تسلیم افراد زیادهخواه شود و باید به جای این کار از همه افراد، طیفها، فکرها و اندیشهها استفاده کند.»
فومنی حتی این را هم گفته که«دولت را تهدید کردهاند که اگر وزرایی که ما مد نظرمان بوده باشد را به مجلس معرفی نکنید نمایندگان امید به وزرای غیر رأی نخواهند داد اما روحانی باید مقابل زیادهخواهی آنها بایستد.»
اظهارات فومنی به خوبی از فشارهایی که این روزها بر دولت روحانی وارد می شود خبر میدهد و سهمخواه را هم معرفی میکند و به قدری واضح است که جای هیچ توضیحی نمیگذارد.
اما با همه این تفاسیر هنوز عارف کار اصلاحطلبان را سهمخواهی ندانسته و معتقد است«نتیجه تعامل و همدلی مجلس پنجم با خاتمی نه سهمخواهى بود و نه مجادلات تندِ رسانهاى!!»
سهمخواهی انقلابی
شاید نسلهای جدیدی کمتر از مدل سهمخواهی انقلابی شنیده باشند، آن زمانها مدل سهمخواهیها متفاوت بود، همه مسئولین و مردم انقلابی مدام در حال تلاش بودند تا به خط مقدم بروند و سهمشان را از انقلاب با شهادت بگیرند، حتی مردم و زنانی که در خانه مانده بودند سهمخواهی برایشان بخشیدن سهمیه برنج و روغن به خانوارهای پرجمعیتتر و کم درآمدتر معنی پیدا میکرد، مدل سهمخواهی انقلابی این روزها انگار متفاوت شده است و این مدل البته تنها مدل خاص اصلاحطلبان نیست بلکه اصولگراها هم از این موضوع مصون نیستند و سابقهشان نشان میدهد که آنها هم سهمخواهی جدیدی را از انقلاب پی گرفتند.
حالا چند روز مانده به معرفی اعضای کابینه دولت دوازدهم، از یک سو مجدداً اصلاحطلبان فشار به روحانی را برای حضور نمایندگان این جریان در دولت بیشتر کردهاند و از سوی دیگر نیز چهرههای دولتی روی خوشی به این مسئله نشان نمیدهند و طیف مقابل را به سهمخواهی متهم میکنند و از طرفی با اظهاراتی که در انتخابات داشت نمیتواند به اصولگراها پناه ببرد و از آنها استمداد بطلبد اگر رویه به همین منوال پیش رود باید منتظر تعامل دولت با ابزارهای فشار بود و قید شایستهسالاری در کابینه را زد هر چند که از ظواهر امر پیداست که روحانی هم دلش میخواهد شایستهها را برگزیند اما انگار آنهایی که روشنفکرانه درباره انتخاب کابینه در دولت اصولگراها صحبت میکنند در زمان ریاست خودشان در عمل به انحصارطلبی روشنفکرنما تبدیل میشوند.
مائده شیرپور