سرانجام انتخابات زودهنگام پارلمانی و ریاست جمهوری ترکیه برگزار شد. اهمیت این انتخابات از آن جهت است که زمینهساز ساختار جدید حاکم ترکیه خواهد بود. براساس همهپرسی قانون اساسی، ساختار سیاسی ترکیه از ساختار پارلمانی به ریاستی تغییر کرده و عملا رئیسجمهور از قالب تشریفاتی به محور ساختار مبدل شده است. بر این اساس رقابت انتخاباتی در این دوره صرفا برای تصاحب کرسیهای پارلمان میان جریانهای حامی دولت و مخالفان آن نیست بلکه برای ریاست جمهوری آینده است که تمام ساختار سیاسی را به عهده خواهد داشت.
آنچه در روند مبارزات انتخاباتی و تحولات درونی ترکیه به چشم آید میتوان نتیجه گرفت که حزب عدالت و توسعه به ریاست اردوغان میتوانند به طور نسبی پارلمان را به دست گرفته و در عین حال اردوغان نیز امید زیادی به ریاست جمهوری دوباره خود دارد. حال این سوال مطرح میشود که ساختار آینده ترکیه با چه چالشهایی مواجه خواهد بود؟ بررسی تحولات ترکیه نشان میدهد که این کشور در عرصه داخلی و خارجی با مجموعهای از چالشها مواجه است که پیشروی دولت و پارلمان آینده این کشور نیز خواهد بود.
در عرصه داخلی از یک سو مشکلات اقتصادی همچنان بحث اصلی است در حالی که مخالفتهای جریانهای سیاسی با عملکردهای حزب عدالت و توسعه و شخص اردوغان در کنار بحرانهای امنیتی و شکافهای اجتماعی چالشی است که ترکیه را با معضلات داخلی بسیاری مواجه میسازد. قطعا دولت آینده در برابر این مسائل با مشکلات بسیاری مواجه خواهد شد بویژه اینکه بسیاری از احزاب و جریانهای سیاسی حاضر به همکاری با عدالت و توسعه نبوده و از سوی دیگر اردوغان به دنبال حذف حداکثری مخالفان از زمان کودتای دو سال پیش تاکنون است.
در عرصه سیاست خارجی نیز ترکیه ضمن آنکه درگیر معادلات امنیتی منطقه است با کشورهای منطقهای و فرامنطقهای با تنشهای قابل توجهی مواجه است. درگیری در سوریه و عراق با نام مقابله با جریانهای کردی، تنشهای نسبی با کشورهای عربی به دلیل روابط با قطر، شرایط نابسامان ترکیه در قبال تحولات فلسطین به گونهای که از یکسو میخواهد به روابط با صهیونیستها ادامه دهد و از سوی دیگر حامی فلسطین باشد در حالی که با رفتارهای صهیونیستها در کشتار غزه و نیز اقدام آمریکا در انتقال سفارت از تلآویو به قدس و اعلام طرح معامله قرن تحقق همزمان این سیاست امکانپذیر نیست.
ترکیه همین حال با اتحادیه اروپا نیز بر سر حقوق بشر و البته مسئله پناهجویان و پیبوستن ترکیه به اروپا با چالش مواجه است که نمود آن را در تنشهای موجود در روابط ترکیه با آلمان میتوان مشاهده کرد. البته روابط ترکیه با آمریکا نیز در وضعیت چندان مطلوبی نبوده را که ترکیه همواره آمریکا را متهم به حمایت از کردهای سوریه و منطقه برای جداییطلبی میکند و آمریکا نیز ترکیه را شریکی نامطمئن برای اهداف منطقهای خود میداند.
با توجه به این شرایط میتوان گفت که دولت آینده ترکیه با زنجیرهای از بحرانها و چالشها مواجه است که میتواند زمینهساز شرایطی نامطلوب برای این کشور خواهد شد در حالیکه توجه به مطالبات مردمی و عدم بازی دوگانه در قبال تحولات منطقه میتواند زمینهساز کاهش این بحرانها باشد.
به هر تقدیر ترکیه دورانی بس حساس را سپری میکند.
نویسنده: علی تتماج