من به جای «فلسفه قیام عاشورا» از واژه «حکمت قیام عاشورا» بیشتر مایل هستم استفاده کنم. چون بارمعنائی حکمت متعالی تر است از بار معنایی واژه فلسفه.
با این پیشفرض میتوانیم بپرسیم که حضرت سیدالشهدا(س) که مظهر خردورزی و رفتار حکیمانه است از قیام و مقاومت در برابر خواست نامشروع «یزید» چه حکمتی را اراده میفرمودند.
به نظرم به جای هرگونه تأویل و تفسیر از خویش، بهتر است پاسخ را از خود حضرت بپرسیم.
چون آن بزرگوار از لحظه ای که به حکمران مدینه فرمود: «مانند منی با مانند یزیدی بیعت نمی کند.» در هر فرصتی، دلیل قیام خود را بیان میفرماید.
از میان بیانات حضرت، درباره قیام یکی از فرازهای نامه به برادرشان محمدحنفیه، از همه موارد روشن تر حکمت این قیام را آشکار میسازد. حضرت مرقوم فرمودند: «من خروج نكردم از براي تفريح و تفرّج ؛ و نه از براي استكبار و بلندمنشي، و نه از براي فساد و خرابي، و نه از براي ظلم و ستم و بيدادگري ! بلكه خروج من براي اصلاح امّت جدّم محمّد صلّيالله عليه وآله میباشد. من میخواهم امر به معروف نمايم، و نهي از منكر كنم ؛ و به سيره و سنّت جدّم، و آئين و روش پدرم عليّ بن أبي طالب عليه السّلام رفتار كنم . پس هر كه مرا بپذيرد و به قبولِ حقّ قبول كند، پس خداوند سزاوارتر است به حقّ. و هر كه مرا در اين امر ردّ كند و قبول ننمايد، پس من صبر و شكيبایي پيشه میگيرم، تا آنكه خداوند ميان من و ميان اين جماعت، حكم به حقّ فرمايد؛ و اوست كه از ميان حكم كنندگان مورد اختيار است .» متن کامل این نامه همراه با ترجمه در کتاب شریف «لمعات الحسين(ع)» که گردآوری بیانات آن امام همام و اثر حضرت علامه آية الله حاج سيدمحمدحسين حسيني طهراني(ره) است، آمده است.
بنابر همین فراز از نامه حضرت به برادرشان، زنده نگه داشتن این قیام هم میتواند موجب احیای «امر به معروف» و «نهی از منکر» و احیای اسلام ناب و سنت پیامبر اعظم(ص) و روش حضرت علی ابن ابی طالب(ع) است. در یک کلام با زنده نگه داشتن قیام کربلا، به تعبیر حضرت امام خمینی(ره): «محرّم و صفر است که اسلام را نگه داشته است.» (صحیفه امام. جلد ۱۵ - صفحه ۳۳۰)
نویسنده: دکتر محمد مهدی شیر محمدی