در شرایطی که عسل تولید داخل در ایران زبان زد خاص و عام است و حتی توان صادراتی نیز دارد؛ طبق آمار یورو استات این محصول که در حال حاضر با مازاد تولید آن روبروهستیم از اروپا وارد میشود.
طبق آمارهای یورو استات؛ ایران در ۱۴ ماهه پس از اجرای برجام ۱۳۷ هزار یورو معادل ۵۷۰ میلیون تومان عسل از اروپا وارد کرده است . البته آمارهای دیگر از این حکایت دارند که واردات عسل ایران از اروپا در این دوره نسبت به دوره مشابه قبل ۴ برابر شده به طوریکه ایران در سال ۲۰۱۵ فقط ۳۰ هزار یورو عسل از اروپا وارد کرده بود. همچنین گفته میشود که آلمان منبع اصلی عسل وارداتی ایران از اروپا بوده و ایران در ۱۲ ماهه ۲۰۱۶ و ۲ ماهه نخست ۲۰۱۷ بالغ بر ۱۲۱ هزار یورو عسل از آلمان وارد کرده است. این در حالی رخ داده که عسل تولیدی ایران در فهرست ۱۰ عسل برتر دنیا قرار دارد و به گفته متولیان ایران؛ توان تولید ۷۷ هزار تن عسل در سال را دارد.
عسل ایران در جایگاه رتبه هفتم دنیا
چندی پیش رئیس کارگروه زنبورعسل وزارت جهاد کشاورزی با اعلام اینکه میانگین تولید عسل از هر کندو حدود ۱۰ کیلو و ۸۰۰ گرم است و سالانه ۷۷ هزار تن عسل در کشور تولید میشود مدعی شد که در سطح کشور حدود ۷۴ هزار نفر به صنعت زنبورداری مشغول هستند و از آنجایی که شش میلیون و ۶۹۰ هزار کندوی زنبور عسل در کشور وجود دارد از این تعداد کندو حدود ۷۷ هزار تن عسل در سال تولید میشود.
به گفته میرزایی میانگین تولید عسل هر کندو در کشور حدود ۱۰ کیلو و ۸۰۰ گرم است و ایران در رتبهبندی جهانی رده هفتم تولید را به خود اختصاص داده است ضمن اینکه در کلونی زنبورعسل، ایران رتبه چهارم را دارد.
میزان واردات عسل به کشور در شرایطی رخ داده که گمرک کشور اعلام میکند بالغ بر ۵ میلیون دلاری درآمد با صادرات عسل درآمد عاید کشور شده است. نگاهی به آمار گمرک در یازده ماهه سال ۹۵، بیش از هزار و ۳۸۲ تن عسل طبیعی و موم زنبورعسل به کشورهای مختلف جهان به ارزشی بالغ بر ۵میلیون و ۲۱۸ هزار و ۳۶ دلار، صادر شده است که ارزش ریالی این میزان صادرات، بیش از ۱۶۲ میلیارد ریال بوده است.
آمارهای گمرک از صادرات عسل ایرانی به کشورهای آذربایجان، ایالات متحده آمریکا، افغانستان، امارات متحده عربی، بحرین، چین، سوئیس، عراق، عمان، قطر، کنیا، کویت، گرجستان، لبنان، مالزی و هنگکنگ خبر میدهد اما در مقابل این نهاد؛ سخنی از واردات نمیگوید و این داستان تلخ همچنان برای محصولات مختلف غذایی تکرار میشود.
رئیسی رئیس اتحادیه پرورشدهندگان زنبور عسل نیز در کنار این حجم واردات از کم شدن میزان صادرات خبر داده و گفته است: در حال حاضر صادرات عسل تا حد زیادی کاهش یافته است که این مساله به دلیل تغییر استاندارد عسل ایرانی از اجباری به استاندارد تشویقی بوده است.
بنا به گفته وی ایران بعد از کشور چین بیشترین کندو زنبور عسل را دارد، اما با وجود اینکه پتانسیل بالا در تولید و صادرات زنبور عسل در کشور وجود دارد اما صادرات آن نسبت به سال گذشته کاهش چشمگیری داشته است و امکان کاهش بیشتر آن نیز وجود دارد.
این داستان تلخ در حالی تکرار میشود که بسیاری از کشورهای جهان خواهان عسل ایرانی بودند اما گویی سود واردات آن به مراتب بیشتراز صادرات آن است که این چنین دروازههای کشور برای واردات آن باز مانده است.
نمک اروپایی سر سفره ایرانیها
همانطور که پیشتر ذکر شد این روایت تنها معطوف به عسل نشده بلکه اخبار جدید از این حکایت دارد که ایران در ۱۴ ماهه پس از برجام ۸۰ میلیون تومان نمک خوراکی و ۵۷۰ میلیون تومان عسل از اتحادیه اروپا وارد کرده و آلمان مهمترین منبع نمک وارداتی از اروپا در این دوره بوده است.
بنابراین آمار ایران در سال ۲۰۱۶ و ۲ ماهه نخست ۲۰۱۷ در مجموع ۱۵ هزار یورو نمک خوراکی از آلمان به ایران صادر شده است.
رویکرد نادرست متولیان در بازگذاشتن دست تجار برای واردات همه نوع محصولات و حتی کالاهایی مصرفی است که به وفور در داخل تولید میشوند؛ اتفاقی نیست که تنها مربوط به عسل یا نمک باشد بلکه اغلب کالاهای داخلی که ایران در تولید آن ظرفیت و پتانسیل بالایی دارد این روزها با حال و هوایی ناخوش واردات روبهرو هستند.
تولیدکنندگان پیشرو
کارشناسان و تولید کنندگان عسل در کشور با بیان اینکه استان اردبیل از استانهای پیشرو در تولید عسل کوهی است اعلام میکنند که ساماندهی نامناسب تولیدات و عدم حمایت موجب شده عسل اردبیل به نام کشورهای دیگر بستهبندی شده و به فروش برسد.
به گفته این فعالان استان اردبیل با تولید سالانه شش هزار تن عسل در رتبههای بالای تولید این محصول در کشور ایستاده است و به تعبیر کارشناسان موقعیت کوهستانی و اقلیم متنوع آب و هوایی آن موجب شده تا عسل کوهی تولید شده از کیفیت قابل توجهی برخوردار باشد.
این افراد با انتقاد از نبود تدابیر مناسب برای این حجم ظرفیت تولید آن در کشور میگویند: عدم حمایت از تولیدکنندگان این محصول موجب شده تا این افراد تولید خود را به دست گرفته و به بازارهای دیگر مراجعه میکنند و در برخی موارد مشاهده میشود که این افراد برای تامین نیاز بازار و جلب توجه خریدار از شیوههایی استفاده کنند که خود ضربه بزرگی به بدنه اقتصاد این محصول میزند.
به گفته این منتقدان این روند و تداوم اجرای آن از بیتوجهی متولیان و نهادهای برنامهریز نشات میگیرد که با وجود تمام هشدار همچنان راهحلی برای آن وجود ندارد.