بررسی رشد متغیرهای مهم اقتصادی از جمله نقدینگی که سالهاست به بلای خانمان سوز اقتصاد تبدیل شده است حکایت از آن دارد که این شاخص شتاب بالایی را در آذر ماه سالجاری به خود گرفته است .
به این ترتیب که بر اساس اعلام بانک مرکزی، میزان نقدینگی به بیش از ۲۲۶۰ هزار میلیارد تومان صعود کرده و این عدد نسبت به ماه مشابه سال قبل رشد۲۸.۲ درصدی را شاهد بوده است. براساس آنچه بانک مرکزی اعلام کرده است رشد نقذینگی در آذر ماه ۹۷ معادل ۲۲.۱ درصد بوده است که این مهم در حال حاضر به ۲۸.۲ درصد رسیده است.
اطلاعات ثبت شده از این مهم پرده بر می دارد که این رقم در سال ۹۵ در چنین سطحی قرار داشته است و پس ازآن بایک سیر نزولی روبرو شده است.اما تفاوت فاحش نقدینگی در دو بازه زمانی یاد شده در آن است که در حال حاضر سهم پول در این رشد پررنگ‌تر و قابل توجه تر است. به این معنا که در ۹ ماهه ابتدایی حدودا ۳۸۰ هزار میلیارد تومان افزوده شده و این نشان از آن دارد که نقدینگی کشور روزی ۱۳۷۶ میلیارد تومان حجیم‌تر شد ه در حالی است که در ۹ ماه ابتدایی سال قبل، هر روز ۸۵۰ میلیارد تومان به حجم پول افزوده شده است.
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی در واکاوی وضعیت کنونی نقدینگی در کشور و همچنین بررسی اجزای نقدینگی( پول و شبه‌پول) می گویند که همواره وزن قابل توجهی از این نقدینگی در دستان پول است و در یک کلام می توان گفت شتاب رشد پول در ۱۲ ماهه منتهی به آذر ماه ۹۸ تقریبا ۲ برابر شتاب رشد شبه‌پول بوده و این هشداری جز بالا بودن پتانسیل تورمی نقدینگی ندارد.

حرکت سیل وار نقدینگی
روند روبه رشد نقدینگی اتفاقی نیست که مربوط به دیروز یا امروز باشد بلکه نکته مهم وکلیدی حرکتی است که ایت متغیر مهم اقتصادی سالهاست که در ژیش گرفته و با وجود اطلاع متولیان از آسیب های آن تاکنون جلوی این حرکت گرفته نشده است .
بررسی تارخچه روند رشد میزان نقدینگی در کشور نشان می دهد که رشد نقدینگی کشور در شهریور ۹۸ به بیشترین میزان پس از فروردین سال ۹۵ رسیده بوده است به این ترتیب که این متغیر مهم اقتصادی در این ماه نسبت به ماه مشابه سال قبل بیش از ۲۷ درصد رشد داشته و به سخن دیگر در شهریور ماه ۹۸، ۵۰ هزار میلیارد تومان به نقدینگی کشور معادل روزانه بیش از ۱.۶ هزار میلیارد تومان اضافه شده است. تحلیلگران اقتصادی در واکاوی این حجم نقدینگی و رشد بی لجام گسیخته آن با مبنا قرار دادن آثار مخرب این شاخص بر بازارهای اقتصادی براین باورند که تا مادامی که این حجم نقدینگی هدایت نشود همواره و همواره شاهد آثار مخرب آن خواهیم بود اما اگر متولیان با هماهنگی و همراهی یکدیگر مسیر تعریف شده و هدایت شده ای برای آن ترسیم کنند قطعا به جای سیل ویرانگر شاهد اثر بخشی و رشد در بخش های مختلف اقتصاد کشور خواهیم بود .
خواجه نصیری نایب رئیس شرکت بورس با بررسی میزان رشد نقدینگی و مسیر رشد بازار سرمایه و تمایل بالای مردم برای حضور در این بازار را مدنظر قرار داده و می گوید:« ارزش معاملات بورس در دی ماه ۹۸ به حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان رسیده که نسبت به فروردین سال ۹۷ دارای رشد ۳۴ برابری بوده است ضمن اینکه افزایش ارزش معاملات در ماه‌های اخیر از روند پرشتاب‌تری برخوردار بوده و در همین مدت ارزش بازار حدود ۴ برابر و متعاقبا میزان گردش بازار نیز رشد داشته است.
نایب رئیس شرکت بورس با اشاره به روند خرید و فروش سرمایه گذاران حقیقی و حقوقیدر بازار می گوید:«آمارها نشان می دهد همزمان با رشد خرید توسط سرمایه‌گذاران حقیقی، میزان فروش نیز توسط این دسته افزایش پیدا کرده و این بدان معنی است که علیرغم رشد بازار به کمک پول سرمایه‌گذاران حقیقی، فرصت بزرگ‌تری در حال از دست رفتن است. به این ترتیب که میزان خرید ماهانه سرمایه‌گذاران حقیقی در دی ماه ۹۸نسبت به فروردین ۹۷، ۵۵ برابر شده و در مقابل این مقدار برای فروش ماهانه سرمایه‌گذاران حقیقی ۴۵ برابر شده است.

فصلی برای سودآوری در بورس
به گفته وی این بدان معناست که بازار قادر نبوده که میزان نقدینگی تزریق شده توسط سرمایه‌گذاران حقیقی را به مقدار مناسبی حفظ کند به این ترتیب که مجموع خرید سرمایه‌گذاران حقیقی از ابتدای سال ۹۸ در حدود ۳۵۰ هزار میلیارد تومان و برای مدت مشابه سال قبل ۹۴ هزار میلیارد تومان بوده است. در مقابل خالص خرید سرمایه‌گذاران حقیقی از ابتدای سال ۹۸در حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان و برای مدت مشابه سال قبل ۲ هزار میلیارد تومان بوده است.
به اعتقاد وی با وجود افزایش بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد تومانی خرید سرمایه‌گذاران حقیقی از ابتدای سال ۹۸ نسبت به مدت مشابه سال قبل، میزان خالص خرید سرمایه‌گذاران حقیقی تنها ۱۱ هزار میلیارد تومان افزایش پیدا کرده و این مسئله از لحاظ دیگری نشان از عدم توانایی بازار در حفظ نقدینگی سرمایه‌گذاران حقیقی دارد و این نشان از آن دارد که سرمایه‌های گسیل شده به بازار سرمایه تأثیر به سزایی در سودآوری عملیاتی و واقعی شرکت‌ها نداشته است.

دو سناریو پیش روی بورس
نایب رئیس شرکت بورس ابا بررسی نسبت قیمت به حقوق صاحبان سهام در کل بورس و فرابورس از سال ۱۳۹۵ این نکته را مطرح می کند که این نسبت ها نشان می دهد که ارزش بازار شرکت‌ها بدون تناسب با افزایش ارزش حقوق صاحبان سهام یا سودآوری شرکت‌ها در حال افزایش است و با توجه به این وضعیت می‌توان یکی از دو سناریوی زیر را برای بازار در آینده در نظر گرفت. وی می افزاید :«کاهش ارزش بازار شرکت‌ها (افت قیمت سهام) و رسیدن نسبت‌های قیمت به سود و به حقوق صاحبان سهام به مقدار تعادلی تاریخی و یا افزایش سود و حقوق صاحبان سهام شرکت‎‌ها و رسیدن نسبت‌های قیمت به سود و به حقوق صاحبان سهام به مقدار تعادلی تاریخی .»
به باور خواجه نصیری در صورت رخ دادن سناریوی اول یعنی کاهش ارزش بازار شرکت‌ها، نقدینگی تنها بین افراد جابجا شده؛ به اصطلاح عده‌ای در بورس بازنده و عدهای برنده شده‌اند. به سخن دیگر برنده‌های بورس سود خود را متعاقبا وارد سایر بازارها خواهد کرد و نقدینگی مجددا وارد چرخه تورم‌زا در اقتصاد خواهد شد. و این مساله ثمری ندارد جز افزایش ضریب جینی و نابرابری می‌گردد که پیامد حتمی تورم می شود .
نایب رئیس شرکت بورس می گوید:«در صورت رخ دادن سناریوی دوم یعنی افزایش سودآوری شرکت‌ها و افزایش حقوق صاحبان سهام به طور کلی اقتصاد کشور برنده خواهد بود.در واقع سناریوی دوم به معنای استفاده از سرمایه‌های گسیل شده به بازار سرمایه برای افزایش فعالیت‌های شرکت‌ها است و در این حالت پول سرمایه‌گذاران به شرکت‌ها تزریق و سبب ایجاد سرمایه واقعی اعم از ماشین‌آلات و تجهیزات در آن‌ها خواهد شد.
به گفته خواجه نصیری این امر به افزایش تولید و اشتغال می‌انجامد و پیرو آن افزایش تولید به سمت عرضه در اقتصاد کمک می‌کند که در نهایت کنترل راحت‌تر تورم را به دنبال خواهد داشت. نایب رئیس شرکت بورس با تاکید براین مساله که حجم مناسبی از نقدینگی در بازار بورس وجود دارد که در صورت ایجاد بستر مناسب می‌توان آن‌ها را به سرمایه مولد برای شرکت‌ها تبدیل کرد می گوید:«در حال حاضر برای جذب نقدینگی موجود در بازار سرمایه توسط شرکت‌ها و به کارگیری آن در چرخه فعالیت خود، سه روش تأمین مالی بیش از سایرین کارآمد هستند. نخست استفاده از فرصت پیش‌آمده برای عرضه اولیه شرکت‌های جدید است که مطابق با آمار در دو سال اخیر استفاده از این شیوه رشد قابل توجهی داشته و پیرو آن هلدینگ‌ها می‌توانند با عرضه اولیه شرکت‌های خود سرمایه‌های جدیدی برای تأسیس شرکت‌های دیگر و سرمایه‌گذاری جذب کنند. روش دوم؛ فروش سهام مازاد توسط هلدینگ‌ها و استفاده از مبالغ به دست آمده برای سرمایه‌گذاری‌های جدید و در نهایت روش سوم هم استفاده از فرصت پیش‌آمده برای افزایش سرمایه است.

^{نویسنده: سارا علیاری}