یکی از آسیب‌هایی که باعث می‌شود مردم در دوره انتخابات دچار تشتت فکر و سرگردانی شوند رفتارهایی است که کاندیدا از خود بروز می‌دهند تا بر اساس آن بخواهند فکر مردم را مصادره کنند، این رفتارها معمولا با پرداختن به اقشار مختلف بروز می‌کند، مثلا یکدفعه می‌بینیم که در چند روز مانده به انتخابات حقوق قشری خاص افزوده می‌شود در حالی که پیش از این می‌گفتند که امکان تخصیص اعتبار وجود ندارد. اما این رفتارها که متاسفانه بروز کمی ندارد چطور می‌تواند در ادامه به آسیبی برای فضای اجتماعی جامعه تبدیل شود.
فرقی نمی‌کند کسی برای جلب رضایت مردم گونی سیب‌زمینی پخش کند یا به بیت‌المال مردم دست درازی کند تا رضایت یک قشر خاص را بگیرد. هر دوی این رفتارها به گواه کارشناسان تخم بی‌اعتمادی را در دل مردم به حدی می‌کارد که باعث می‌شود حتی کارهای حقیقی که در ایام منتهی به انتخابات صورت می‌گیرد را تبلیغ تلقی کنند و بی‌اعتمادی از همین اتفاق نشات گرفته و در بین مردم توسعه می‌یابد.
هرچند که گاهی ممکن است فاعل این ماجرا موفق به مدیریت افکار عمومی شده و اقدام پوپولیستی‌اش در مقطعی جواب دهد اما خیلی ساده با گذر زمان خطری که جامعه را از احساس سوء استفاده شدن از رای مردم تهدید می‌کند خیلی بیشتر از مشارکت احتمالی است که با فریب ایجاد می‌شود. کاندیدا در این اقدامات رده خاصی نمی‌شناسند و هر رده از شورای شهر نماینده مجلس و ریاست جمهوری کم و بیش دست به اقداماتی می‌زنند که باعث می‌شود مردم نسبت به اقدامات کاندیدا یا کاندیدای احتمالی در ایام منتهی به انتخابات بی‌اعتماد شوند و رفتارهایشان را به تبلیغ خود و جریانشان نسبت دهند.
در همین زمینه کم نداشتیم افرادی که با کارهای پوپولیستی دست به اقداماتی زدند که باعث شده مردم احساس فریب داشته باشند.

هجوم آدم‌های نمایشی
در همین زمینه یک روانشناس افراد ثبت‌نامی برای نامزدی انتخابات ریاست جمهوری را از لحاظ سلامت روانی تحلیل کرد.
بهمن بهمنی درخصوص برخی از افرادی که برای نامزدی انتخابات ریاست جمهوری ثبت‌نام کرده و رفتارهای متفاوت داشتند، گفت: نمی‌توان حضور انبوه برخی از افراد را به سلامت روان جامعه مرتبط دانست اما به دلیل فقدان برخی ساختارها، این اتفاق موقعیت مناسبی برای برخی افراد است که به آنها آدم‌های نمایشی گفته می‌شود و از این موقعیت‌های مبهم برای مطرح کردن خود استفاده می‌کنند.
این روانشناس ادامه داد: در این موقعیت گنگ، ما شاهد حمله افراد نمایشی برای ثبت‌نام در انتخابات ریاست جمهوری بودیم هر چند تعدادی نیز درک درستی از جایگاه ریاست جمهوری ندارند مانند بچه ۷ ساله که می‌گوید من می‌توانم رئیس بیمارستان باشم و مردم را درمان کنم. او هیچ تصوری از پیچیدگی کار ندارد و با یک آسپرین فکر می‌کند می‌تواند بیمار را درمان کند بنابراین این درک نادرست از ناپختگی و ناآگاهی به شرایط موجود است.
وی ادامه داد: گروهی نیز به خاطر مطرح شدن در شبکه‌های اجتماعی یا صدا و سیما به صورت طنزآمیز برای انتخابات ثبت‌نام کرده بودند اما نمی‌توان اینها را از لحاظ روانی دچار مشکل دانست.
وی با بیان اینکه برای ثبت‌نام در یک مدرسه یا استخدام در یک مکان معیارهایی وجود دارد، گفت: همه این افراد که جزو رجل سیاسی و نخبگان علمی، اقتصادی، اجتماعی نبودند دچار مشکل روانی نیستند. هر چند برخی از آنها ادعاهایی داشتند که نشان می‌داد دچار تعادل روانی نبودند مانند یکی از نامزدها که می‌گفت «خدا به من الهام کرده که ثبت‌نام کنم» و «اگر به من رای ندهید دچار عذاب الهی می‌شوید» و یا برخی که می‌خواستند مواد مخدر را آزاد کنند.
بهمنی با بیان اینکه از بیش از هزار نفری که در انتخابات ریاست جمهوری ثبت‌نام کردند کمتر از ۵ درصد دچار مشکل هستند، گفت: می‌توان آنها را دارای اختلال شخصیتی، داشتن عدم قوه قضاوت، نداشتن درک و پختگی لازم از شرایط پیچیده پیش رو توصیف کرد.
این روانشناس اضافه کرد: گروهی نیز از این فرصت استفاده کرده تا نسبت به نارسایی‌ها اعتراض کنند. اما نباید برای سلامت روانی جامعه به دلیل موج ثبت‌نام‌ها نگران بود.
اما آنچه که باید مورد توجه واقع شود رفتارهای نامزدهای نهایی است که می‌تواند بی‌اعتمادی کمی را که تاکنون به دلیل رفتارهای برخی نامزدها در ادوار مختلف و رده‌های مختلف ایجاد کرده است احیا کند. اما متاسفانه این روزها خبرهای خوشایندی از تبلیغ نامحسوس و برخی کاندیدا که بیم رفتار پوپولیستی را در جامعه ایجاد می‌کند شنیده می‌شود.
این روزها با اخباری مبنی بر افزایش حقوق بازنشستگان، پرداخت سود سهام عدالت، سه برابر شدن مقرری افراد تحت تکفل کمیته امداد و یا سفرهای تبلیغاتی و وعده‌های عجیب و غریب به مردم مناطق محروم شنیده می‌شود که همگی حاکی از این ماجراست که متاسفانه رفتارهای پوپولیستی در دوره کنونی قرار نیست مهر شود. بر همین اساس بر این باوریم که شاید لازم باشد نهادهای نظارتی بر موضوع ورود کرده و با افرادی که در هر سطح دست به اقداماتی می‌زنند که اعتماد جامعه را به چالش می‌کشد برخود کنند.
اما نکته قابل توجه در این بین بعد از آسیب فکری روانی که در این مورد به مردم وارد می‌شود به تمسخر گرفتن رفتارهای پوپولیستی توسط رسانه‌های معاند و کار بر روی این اتفاقات به منظور افزایش بی‌اعتمادی در جامعه است که این هم می‌تواند اثرات بین‌المللی بدی را برای کشور درپی داشته باشد.
آنچه مسلم به نظر می‌رسد پایان دادن به رفتارهای مردم فریبی است که در ماه‌های پایانی انتخابات صورت می‌گیرد، رفتارهایی که غیرمستقیم شکاف بین مردم و مسئولان را بیشتر و باعث رواج نارضایتی در جامعه می‌شود و همه اینها در بلندمدت می‌تواند آسیبی مخرب و خطرناک به کشور وارد کند که شاید جبران آنها سال‌ها زمان بطلبد.

^{مائده شیرپور}