در حالی که گمان میشد پخش سریال سرزمین مادری از نیمه مهرماه آغاز شود، پخش آن برای چندمین بار متوقف شد تا سرانجام این مجموعه تلویزیونی نامشخص بماند.
بحث پخش سریال سرزمین مادری این روزها بسیار داغ شده است اما همچنان صحبتهای ضد و نقیضی از سرنوشت این مجموعه پر هزینه به گوش میرسد. در حالی تیزر «سرزمین مادری» در اوایل ماه جاری به روی آنتن رفت که هنوز خبری از پخش آن نیست و مدیران رسانه ملی هربار تنها از عبارت «آماده پخش» برای آن استفاده میکنند. از طرفی نامه شورای بازبینی اما و اگرهای پخش این مجموعه را بیشتر کرده است.
در این نامه آمده است: «عطف به نامهی قبلی و مشکلات پیش آمده درخصوص سریال «سرزمین مادری» به اطلاع میرساند، علیرغم همکاری شورای بازبینی و مشاهده تمام بخشهای سریال و اعمال حسننیت جهت رفع معضلات، متأسفانه مصاحبههای غیرکارشناسانه برخی از مدیران و همچنین کارگردان سریال مذکور نه تنها کار پیش نرفته بلکه دردسرهای تازهای نیز به کار افزوده شده است و مشکلات را دو چندان کرده است.»
این شورا تاکید میکند که واجب است کارگردان «سرزمین مادری» هر چه زودتر مراتب عذرخواهی خود را نسبت به مسائل پیش آمده ابراز کند: «شورای بازبینی ضمن تاکید موکد بر رعایت دقیق بند بند مفاد بیانیه ده مادهای و اجرای منویات و مواد و اعمال آن در سریال پیش از پخش با توجه به شرایط حاصله و موجود، پخش آن را به صلاح نمیداند.»
این شورا در ادامه نامه اقدام به انتشار ۹ بند تذکرات و پیشنهادهای شورای علمی بازبینی سریال مذکور که قبلاَ برای رئیس صداوسیما ارسال شده کرد. در بند اول این تذکرات پخش نشدن این سریال را کم هزینهترین اقدام از نظر فرهنگی و اجتماعی ذکر میکند که در نوع خود جالب توجه است.
اما ماجرای این سریال و علت عدم پخش آن از کجا آغاز شد؟
کار فیلمبرداری مجموعه تلویزیونی «سرزمین کهن» در آذرماه سال ۸۷ و به کارگردانی کمال تبریزی در شهرک غزالی آغاز شد. فاز اول این سریال که در گروه الفهای ویژه مجموعههای صداوسیما قرار میگیرد در سال ۸۹ به اتمام رسید. این فاز از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ را شامل میشود و حوادث این دوران از قبیل موقعیت ایران در جنگ جهانی دوم و ملی شدن صنعت نفت و سایر حوادث را تا کودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ را در ۲۲ قسمت نشان میدهد.
فاز اول روایتگر داستان کودکی «رهی» (با بازی علی شادمان) که شخصیت اصلی مجموعه سرزمین مادری است به تصویر کشیده میشود. وی بعد از بمباران دهکده محل سکونتشان توسط نیروهای متفقین، از زیر آوار بیرون کشیده میشود و پس از چند روز مراقبت توسط مادرش راهی تهران میشود. سالها بعد «رهی» در یک خانواده تودهای بزرگ میشود، اما پس از وقوع یک سلسله اتفاقات به یک خانواده درباری سپرده میشود. در این خانواده است که او رفته رفته به هویت خود پی میبرد. همین باعث میشود به یک خانواده دیگر که مذهبی هستند، سپرده شود و...
فاز دوم سریال نیز از دیماه ۸۹ شروع شد و در شهریور۹۲ به اتمام رسید. (این فاز از سال ۱۳۳۸ تا ۱۳۴۲ را شامل میشود که حوادث این دوران را تا قیام ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ نشان میدهد که شامل ۲۱ قسمت است.) با اینکه قرار بود در دیماه آن سال این مجموعه روی آنتن برود به دلیل آنچه که بازنگری در پوشش بازیگران زن و کمرنگ بودن نقش جریانات اسلامی درپیروزی انقلاب ۱۳۵۷ عنوان شد اولین تاخیر برای پخش «سرزمین کهن» اتفاق افتاد. اما بلاخره این سریال با اصلاحات انجام شده در سوم بهمن سال ۹۲ روی آنتن شبکه سه رفت.
ولی چیزی نگذشت که نمایش آن دوباره به تاخیر افتاد! پس از نمایش تنها چهار قسمت از «سرزمین کهن»، پخش سریال به دلیل اعتراضات گسترده برخی از نمایندگان مجلس به دیالوگهای این مجموعه تلویزیونی متوقف شد. (در بخشی از دیالوگهای این سریال چهره فرقه دموکرات آذربایجان خطاب به خانواده بختیاری جملاتی را به کار میبرد که باعث خدشهدار شدن غرور برخی از اقوام ایرانی شد) بلافاصله بعد از این ماجرا، سازمان صداوسیما و همچنین عوامل سریال از مردم عذرخواهی کردند اما از آن پس پخش این سریال متوقف ماند. در همان سال مدیر شبکه سه سیما تغییر کرد و مدیر جدید ادامه تولید این سریال در فاز سوم را به علت بازنگری در آن متوقف کرد.
در سال ۹۴ و در حالی که فیلمبرداری فاز سوم این مجموعه ۶۶ قسمتی آغاز شده بود، (فاز سوم از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ را شامل میشود و روایتگر حوادث این دوران تا ۲۹ بهمن ۱۳۵۷ است. این فاز ۲۳ قسمت دارد.) شایعاتی مبنی بر از سر گرفته شدن پخش سرزمین کهن که به نام «سرزمین مادری» تغییر اسم داده بود شنیده میشد که البته هرگز اتفاق نیفتاد. این تغییر نام به علت تاکید مسوولان رسانه ملی درپی تغییراتی که جهت رفع سوءتفاهمات صورت گرفت انجام شد.
ضبط فاز آخر تا تیر ماه سال ۹۶ ادامه پیدا کرد تا تولید این سریال «فاخر» پس از حدود ۱۰ سال به پایان برسد. کمال تبریزی سال گذشته و قبل از آغاز فاز سوم «سرزمین مادری» با تصریح اینکه اگر مشکلات مالی باعث شود که کار متوقف شود دیگر نمیتوان «سرزمین کهن» را ساخت، از اتمام حجت با صداوسیما برای تضمین دادن حمایت مالی از پایان تولید این مجموعه خبر داده بود! چرا که اگر متوقف شود دیگر نمیتوان عوامل تولید فاز سوم را جمع کرد.
اما در حالی که همگان تصور میکردند پس از گذشت چهار سال و اصلاحات انجام شده، پخش سریال «سرزمین مادری» در نخستین ماه از پاییز امسال رقم خواهد خورد و تیزرهای تلویزیونی هم این موضوع را تاکید میکرد، طلسم متوقف ماندن این مجموعه شکسته نشد.
علیاصغر پورمحمدی مدیر شبکه سوم سیما در آخرین اظهارنظر خود در رابطه با عدم پخش «سرزمین مادری»، مشکلات فنی را به عنوان دلیل اصلی توقف این سریال عنوان کرد. روابط عمومی شبکه سوم سیما قبل از اظهارات پورمحمدی، با اشاره به جلسات متعددی که در سه سال گذشته با نخبگان، چهرههای فرهنگی و همچنین نمایندگان قوم بختیاری صورت گرفته است از انجام شدن اصلاحات در آن خبر و به ملت ایران اطمینان داده بود که هیچ شائبهای درباره هیچ قوم و گروهی در محتوای آن وجود ندارد.
البته شبکه سوم سیما بر روی این موضوع تاکید کرد که «سرزمین مادری» از تولیدات مرکز سیما فیلم است و تمامی امور مربوط به بازبینی و اصلاح تمامی سریالها در مرکز سیما فیلم صورت میپذیرد فلذا اخبار مربوط به آن را نیز باید از طریق رئیس مرکز سیما فیلم پیگیری کرد و نه شبکههای تلویزیونی.
در حقیقت شبکه سوم سیما با این بیانیه توپ را در زمین سیما فیلم انداخت تا فشار رسانهها را از روی خود بردارد.
با همه این اوصاف باید منتظر ماند و دید کلاف سردرگم پخش این مجموعه تلویزیونی پر هزینه چه سرنوشتی پیدا میکند. کارگردان سریال «سرزمین مادری» در آخرین اظهار نظر خود ابراز امیدواری کرده پخش این سریال از اول و بدون حذفیات شروع شود چون حدود دو قسمت سریال زمانی که نمایش داده شد حذف شدند.
«سرزمین مادری» بازیگران پرتعدادی دارد که بخشی از آنها به شرح زیر هستند: شهاب حسینی، نیکی کریمی، محمدرضا فروتن، حسن پورشیرازی، فرشته صدرعرفایی، جعفر دهقان، امیر آقایی، شبنم قلی خانی، الهام حمیدی، ثریا قاسمی، علی شادمان، پژمان بازغی، هنگامه قاضیانی، میتراحجار، پرویز پورحسینی، فرهاد قائمیان، حسین محجوب، بیتا فرهی، هومن سیدی، مهرداد ضیایی، لیلا زارع، آشا محرابی، محسن تنابنده، جواد عزتی، رسول نقوی، شیوا بلوچی، متین حیدرنیا، امین رحیمی، درشن سینک، بهرام کمیجانی، فریبرز گرم رودی و... در این اثر تلویزیونی به ایفای نقش میپردازند. (پویا)