روزنامه سیاست روز در «چالش قانون» از شاهکارهای قانونگذاری ایران (۴۲) رونمایی می‌کند:
آشفتگی های نگارشی واژگان در قانونگذاری سنتی!!؟
22 بهمن 1398 ساعت 22:07
اشاره:
واژگان واحدهای سازنده گزاره ها و آنها سازنده مواد و تبصره های قانونی اند و کاربرد صحیح آنها می تواند نقش موثری در آینده قانون و قانونگذاری داشته باشد. عدم رعایت زبان فارسی معیار در واژه نویسی گزاره های قانونی به حدی وسیع و گسترده است که شاید یک ماده یا تبصره قانونی بدون وجود اشکال در نحوه نگارش واژگان وجود نداشته باشد. نوشتار حاضر به بحث و بررسی پیرامون آشفتگی های نگارشی واژگان در قانونگذاری سنتی می پردازد که از نظر خوانندگان می گذرد:
شرح ماجرا
آشفتگی های نگارشی واژگان در قانونگذاری سنتی از نقطه نظر کاربرد به شش گروه تقسیم می شود که با ذکر شواهد در واژگان و قوانین ارائه می گردد:
۱- جمع بستن واژگان فارسی با نشانه ها و قاعده های جمع عربی
- باغات: قانون تعیین مرجع دعاوی افراد و دولت مصوب ۱۳۰۷
- نوشتجات: قانون محاکمه وزرا مصوب ۱۳۰۷
- شمیرانات: قانون الحاق یک تبصره به ماده ۹ قانون انتخابات مصوب ۱۳۸۳
- گزارشات: قانون حمایت از معلولان مصوب ۱۳۸۳
- معلولان و معلولین: قانون حمایت از معلولان مصوب ۱۳۸۳ ماده ۷
- میادین و میدان ها: قانون برنامه چهارم توسعه مصوب ۱۳۸۳ ماده ۱۴
- پیشنهادات: پروتکل الحاقی به اساسنامه اتحادیه پستی آسیا و اقیانوسیه مصوب ۱۳۸۳
- میعانات: قانون بودجه سال ۱۳۸۴ بند ت تبصره ۱۱
- خیرین: آیین نامه تشکیل هیات امنا در مدارس خیرساز، صدر آیین نامه مصوب شورای عالی آموزش و پرورش مصوب ۱۳۸۳
- نظرات: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۱۱۱
- داوطلبین: قانون انتخابات ریاست جمهوری عنوان فصل دوم مصوب ۱۳۶۰
۲- کاربرد واژگان فارسی در برابری صفت و موصوف همانند زبان عربی
- وضعیت حاضره: قانون راجع به احداث و توسعه معابر مصوب ۱۳۱۲
- قیمت عادله: قانون راجع به احداث و توسعه معابر مصوب ۱۳۱۲
- سنه آتیه: قانون محاسبات عمومی مصوب ۱۳۱۲
- ورقه صادره: قانون سجل احوال مصوب ۱۳۰۷
- مدت معینه: قانون سجل احوال مصوب ۱۳۰۷
- موسسات مزبوره: قانون محاکمه وزرا مصوب ۱۳۰۷
- راپرتهای واصله: قانون محاکمه وزرا مصوب ۱۳۰۷
- نوشتجات موجوده: قانون محاکمه وزرا مصوب ۱۳۰۷
- اعلانات واصله: قانون محاکمه وزرا مصوب ۱۳۰۷
- دستگاه مربوطه: قانون اصلاح قانون بازنشستگی جانبازان مصوب ۱۳۸۳
- کارمزد متعلقه: قانون بودجه سال ۱۳۸۴ بند ت تبصره ۶
- دادگاه صالحه: قانون ضوابط ناظر بر فعالیت نشریات دانشگاهی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی مصوب ۱۳۸۳
- محاکم صالحه و محاکم مزبوره: قانون سجل احوال مواد ۸ و ۹
آراء صادره: قانون وصول مالیات اتومبیل مصوب ۱۳۶۰ ماده ۱۰
- اشیاء و اموال منقوله: قانون مدنی ۱۳۰۷ مواد ۱۸ و ۲۶
- مسئولین مربوطه: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۴۴ مصوب ۱۳۶۱
۳- تحمیل نشانه های عربی به واژگان فارسی
- دارائی: قانون تاسیس صنایع دستی ماده واحده مصوب ۱۳۸۳
- فوق العاده هائی: قانون مقررات اداری و استخدامی صنایع و معادن ماده ۲ مصوب ۱۳۸۳
- صرفه جوئی: قانون الحاق تبصره به ماده ۵۸ قانون برنامه سوم مصوب ۱۳۸۳
- هواپیمائی: قانون استفساریه ماده ۱۳۹ برنامه سوم
- کارائی: قانون حمایت از معلولان
- جابجائی: قانون ساختار نظان جامع رفاه مصوب ۱۳۸۶
- پاسخگوئی: قانون ساختار نظان جامع رفاه مصوب ۱۳۸۶ ماده ۷
- عشائر: قانون ساختار نظان جامع رفاه مصوب ۱۳۸۶ ماده ۴ و ۷
- ذخائر: قانون ساختار نظان جامع رفاه مصوب ۱۳۸۶ ماده ۴ و ۷
- آئین نامه: قانون ساختار نظان جامع رفاه مصوب ۱۳۸۶ ماده ۶
- مسئولین: قانون ساختار نظان جامع رفاه مصوب ۱۳۸۶ ماده ۶
- رئیس و رییس: تصویب نامه شورای عالی انقلاب فرهنگی در مورد انتخاب نایب رئیس مصوب ۱۳۸۳
- عرفاً، معاً، متضمناً، طوعاً، مجری، رقبی، سکنی و دعوی: در چند ماده نخستین قانون مدنی
۴- آوردن عدد در متن فارسی و رابطه آن با معدود
- هر ۶ ماه: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۱۸۷، قانون سجل احوال ماده ۱۳
- یک ماه: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۱۸۷، قانون سجل احوال ماده ۱۳
- دهسال: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۱۸۷، قانون سجل احوال ماده ۱۳
- یکماه الی ششماه: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۱۸۷، قانون سجل احوال ماده ۱۳
- شش ماه: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۱۸۷، قانون سجل احوال ماده ۱۳
- یکسال: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۱۸۷، قانون سجل احوال ماده ۱۳
- پانزده روز: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۱۸۷، قانون سجل احوال ماده ۱۳
- ۶ ماه: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۱۸۷، قانون سجل احوال ماده ۱۳
- ۲۵ نفر: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۱۸۷، قانون سجل احوال ماده ۱۳
- هر شش ماه یکبار: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۱۸۷، قانون سجل احوال ماده ۱۳
۵- عدم جدانویسی نشانه ها و پیش واژه های فارسی
- میشود: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۱۸۷، قانون سجل احوال ماده ۱۳
- می نماید: قانون تعیین مرجع دعاوی افراد و دولت مصوب ۱۳۰۷
- هیچگونه: قانون محاکمه وزرا ماده ۱۰ مصوب ۱۳۰۷
- هیچیک: قانون محاسبات عمومی مصوب ۱۳۱۲
- در صورتیکه: قانون انتخابات رئیس جمهور ماده ۳
- کسانیکه: قانون محاکمه وزرا مواد ۶ و ۹ مصوب ۱۳۰۷
- بانبارهائیکه: قانون محاکمه وزرا مواد ۴ و ۹ مصوب ۱۳۰۷
- باینطریق: قانون انحصار دولتی تریاک و قانون مجازات مرتکبین قاچاق تریاک
- بحبسیکه: قانون انحصار دولتی تریاک و قانون مجازات مرتکبین قاچاق تریاک
- آنانرا: قانون تامین نیازمندی های استخدامی سپاه ماده واحده مصوب ۱۳۸۳
- آنرا: قانون راجع به احداث و توسعه معابر مصوب ۱۳۱۲
- بتنهایی: قانون تعیین مرجع دعاوی افراد و دولت مصوب ۱۳۰۷
- بطریق: قانون تعیین مرجع دعاوی افراد و دولت مصوب ۱۳۰۷
- باموال: قانون تعیین مرجع دعاوی افراد و دولت مصوب ۱۳۰۷
- بمحاکم: قانون تعیین مرجع دعاوی افراد و دولت مصوب ۱۳۰۷
- بتبرئه: قانون محاکمه وزرا مصوب ۱۳۰۷
- بلزوم: قانون محاکمه وزرا مصوب ۱۳۰۷
- بکدخدا: قانون سجل احوال مصوب ۱۳۰۷
- بدو سال: قانون مجازات عمومی ماده ۳۱۱
- بوسیله: قانون اداره صدا و سیما مصوب ۱۳۵۹ماده ۲
- بدست: قانون اداره صدا و سیما مصوب ۱۳۵۹ماده ۲
- بطور: قانون خط مشی صدا و سیما مصوب ۱۳۲۶۱ مواد ۱۷ و ۱۹
- بویژه: قانون خط مشی صدا و سیما مصوب ۱۳۲۶۱ مواد ۱۷ و ۱۹
۶- استفاده نادرست از افعال و وجه وصفی فعل
- قرائت می گردد: آیین نامه داخلی مجلس ماده ۴۷
- تصویب نمود و تعیین گردد: ماده واحده قانون تعیین نام مجلس مصوب تیر ماه ۱۳۵۹
- مخفی نمودن: قانون مبارزه با قاچاق انسان مصوب ۱۳۸۳
- بر له و بر علیه: قانون مجازات مقدمین بر علیه امنیت کشور مصوب ۱۳۱۰
- الی یمکن: قانون انحصار تریاک
- در هذالسنه: قانون انحصار تریاک
- وزارتین: قانون انحصار تریاک
- مخارج یک سنه مالی: قانون محاسبا عمومی مصوب ۱۳۱۲
- رئیس جمهور (بجای رئیس جمهوری): اصل ۱۱۳ قانون اساسی و موارد بسیار در قوانین عادی
- مطالبات معوق لاوصول بانک ها: قانون بودجه سال ۱۳۸۴ بند ز تبصره ۲
- هر گونه سلایق: قانون احترام به آزادی های مشروع ماده ۱
- بیمه حرف: قانون ساختار جامع رفاه بند د ماده ۳ و مواد ۲۸ و ۲۹ قانون نظام پزشکی مصوب ۱۳۸۳
- اقشار: قانون برنامه چهارم بند ۱ شق الف ماده ۳
- پروانه چرای مربوطه: قانون برنامه چهارم ماده ۶۹
- خواروبار: موافقت نامه ایران و هلند مصوب ۱۳۸۳ بند ز ماده
- حق الامتیازهائی: موافقت نامه ایران و تونس مصوب ۱۳۸۳ ماده ۱۲
- تامین مطمئن امنیت ملی: قانون برنامه چهارم، عنوان بخش پنجم
- عضویت در فرهنگستان مادام العمری است: اصلاح اساسنامه فرهنگستان زبان و ادب فارسی مصوب ۱۳۸۳
بررسی و تحلیل
جایگاه قانون آنقدر مهم و والاست که باید به بهترین و صحیح ترین شکل ممکن نگارش شود. زبان معیار در واژگان قوانین، معیار زندگی و آینده است پس باید در نحوه استفاده از واژگان در پیکره بندی قوانین نهایت دقت و هوشمندی بکار رود. تاریخ قانونگذاری سنتی به سبک ایرانی مملو از شواهدی است که قانونگذار و قانونگذاری هیچ آیین و ادب نگارشی را به عنوان زبان معیار قانونگذاری نپذیرفته است. بجاست که مجددا بر جایگاه قانون در زندگی مردم و سپس اهمیت نگارش واژگان در قوانین نکاتی هر چند مختصر ارائه شود.
الف) جایگاه قانون
- قانون به مثابه رقم زننده آیین زندگی
- قانون به مثابه طراز رفتار اجتماعی
- قانون به مثابه جاری شدن بر سرنوشت نسل ها
- قانون به مثابه معیارهای عبور کننده از مرزها و جهانی
- قانون به مثابه قاعده اخلاقی و مقدس
- قانون به مثابه ضوابط آمیخته با اعتقاد و اعتماد
- قانون به مثابه دستاورد سرآمدان و نخبگان جامعه
- قانون به مثابه خلاصه شعور و عقل جامعه
- قانون به مثابه حاکمیت بخشیدن به قاعده ای رفتاری
- قانون به مثابه آفرینش رابطه ای جدید در میان مردم
- قانون به مثابه اشراف بر منابع و مصالح جامعه
- قانون به مثابه محصول آینده نگری و نبوغ جامعه
- قانون به مثابه محتوا و مضمون دقیق
- قانون به مثابه تسلط بر ظرایف و دقایق
- قانون به مثابه استحکام شکل و فرم انسجام عبارت ها
- قانون به مثابه نزدیکی متن به کلام الهی
- قانون به مثابه متن زیبا و بی عیب و نقص
ب) نگارش واژگان قانون با فارسی معیار
- ضرورت اجرای اصل ۱۵ قانون اساسی
- آیین درست نویسی واژگان در قوانین
- ادب نگارش در واژگان قانون
- یکپارچگی و همسانی در رسم الخط واژگان
- شکل و فرم انسجام عبارات قانونی
- فصاحت و بلاغت واژگان قوانین
- آرایش عبارات قانونی
- انسجام ادبی متن قوانین
پ) آسیب شناسی نگارش واژگان قوانین
- بی سامانی نگارش واژگان قوانین از آغاز تاکنون
- آشفته کاری های مقنن
- بی سروسامان نویسی واژگان قانونی
- ترکیب های نادرست، سنگین، دل آشوب، دشوار، زشت و ناهنجار در واژگان قوانین
- دور از فصاحت بودن عبارات قانونی
اصل پانزدهم قانون اساسی بر ضرورت نگارش اسناد و مکاتبات دولتی با زبان فارسی است که قطعا رعایت اصول و ضوابط زبان فارسی در این اصل مستتر است برای ردیابی نحوه نگارش واژگان در قوانین و پیگیری دلایل آسیب های این حوزه، چاره ای جز پرسشگری از تقسیم کار ملی وجود ندارد که هر یک از نهادها و دستگاه های متولی بخشی از قانونگذاری کشور به مشکلات موجود در این حوزه پاسخ بدهند و زمینه گسترش گفتمان اجتماعی تحول در قانونگذاری را فراهم نمایند.
پرسشگری از مجمع تشخیص مصلحت نظام
- آیین درست نویسی واژگان در مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام چگونه انجام می شود؟
- جایگاه ادب نگارش در واژگان چشم انداز بیست ساله نظام چیست؟
- مبنای یکپارچگی و همسانی در رسم الخط واژگان سیاست های کلی نظام چیست؟
- آیا مصوبات مجمع تشخیص مصلحت نظام دارای آشفته کاری های واژگانی است
- انسجام ادبی متون تصویب شده در مجمع تشخیص مصلحت نظام چگونه تامین می شود؟
پرسشگری از دولت
- دلایل بی سامانی نگارش واژگان پیش نویس لوایح و مصوبات دولت از آغاز تاکنون چیست؟
- آشفته کاری های واژگانی دولت در مقررات صادره نشانه چیست؟
- چرا دولت برای بی سروسامان نویسی واژگان در مقررات خود تدبیری نمی اندیشد؟
- علل کاربرد ترکیب های نادرست، سنگین، دل آشوب، دشوار و ناهنجار در مقررات دولتی چیست؟
- بکارگیری واژگان به دور از فصاحت بودن عبارات در پیش نویس مصوبات و لوایح در مقررات دولتی نشانه چیست؟
پرسشگری از مجلس شورای اسلامی
- آیین درست نویسی واژگان در طرح ها و مصوبات مجلس شورای اسلامی چگونه اجرا می شود؟
- مبنای یکپارچگی و همسانی در رسم الخط واژگان در مصوبات مجلس شورای اسلامی چیست؟
- دلایل بی سامانی نگارش واژگان در قانونگذاری از آغاز تاکنون چیست؟
- چرا بی سروسامان نویسی واژگان در مصوبات مجلس شورای اسلامی بصورت روش جاری درآمده است؟
- علل کاربرد ترکیب های نادرست، سنگین، دل آشوب، دشوار، زشت و ناهنجار در مصوبات مجلس شورای اسلامی چیست؟
پرسشگری از شورای نگهبان
- کنترل آیین درست نویسی واژگان در مصوبات شورای نگهبان چگونه انجام می شود؟
- یکپارچگی و همسانی در رسم الخط واژگان بکار رفته در مصوبات شورای نگهبان چگونه تامین می شود؟
- جایگاه فصاحت و بلاغت واژگانی در مصوبات شورای نگهبان چگونه پیاده سازی می شود؟
- نظر در مصوبات شورای نگهبان پیرامون بی سامانی نگارش واژگان در قانونگذاری سنتی از آغاز تاکنون چیست؟
- دلیل آشفته کاری های واژگانی در برخی مصوبات شورای نگهبان چیست؟
پرسشگری از قوه قضاییه
- نحوه نظارت سازمان بازرسی کل کشور بر آیین درست نویسی واژگان در قوانین چیست؟
- سازمان بازرسی کل کشور چگونه بر یکپارچگی و همسانی در رسم الخط واژگان در قانونگذاری نظارت می کند؟
- آیا سازمان بازرسی کل کشور به انسجام ادبی متون قانونی توجه دارد؟
- نظر سازمان بازرسی کل کشور برای آشفته کاری های واژگانی در قانونگذاری چیست؟
- آیا سازمان بازرسی کل کشور پیرامون ترکیب های نادرست، سنگین، دل آشوب، دشوار، زشت و ناهنجار در قوانین تذکرات لازم را به دستگاه های مربوطه ارائه کرده است؟
نویسنده: دکتر محمد رضا ناری ابیانه
کد مطلب: 112791