بازار برای دلالان همیشه داغ است و فرقی نمیکند بازار دلار باشد یا سکه و با حتی بازار مواد غذایی و کشاورزی.
دلالانی که کالاهای اساسی مردم را احتکار میکنند توقعی نیست اگر به جان دسترنج کشاورز و باغداری بیفتند که یکسال برای به بار نشستن ثمر آنچه که کاشته چه خون دلها خورده است. وقتی کسی نیست که عملکرد این دلالان را زیر ذرهبین قرار دهد و بعضا دیده میشود که این دلالان به دستور برخی متولیان دست به کار شده و به راحتی وارد هر بازاری شده و به کار خود ادامه دهند قطعا نمیتوان امیدوار بود که این بازار و یا هر بازار دیگری به سامان برسد.
طی ماههای اخیر بازار میوه مانند هر بازار دیگری از از گزند دلال بازی و رانت موجود در امان نمانده و همین سبب شده تا رشد نجومی قیمتها را در این بازار شاهد باشیم به طوریکه طبق آخرین گزارشهای منتشر شده طبق اعلام بانک مرکزی قیمت میوههای تازه رشد ۸۳ درصد ی را طی یکسال تجربه کردهاند و بر این اساس در هفته دوم شهریورماه ۹۷؛ میوههایی مانند موز در هر کیلوگرم با افزایش ۸.۳ درصدی نسبت به تیرماه و ۸۲.۹ درصدی نسبت به مردادماه سال قبل با نرخ ۷ هزار و ۷۵۷ تومان به فروش رفته است.
همچنین سیب درختی زرد با نرخ ۷ هزار و ۷۳۷ تومان عرضه شده که نسبت به تیرماه ۳۸.۶ درصد و نسبت به مردادماه سال قبل ۸۳.۷ درصد افزایش قیمت داشته است. پرتقال محصول داخل با افزایش ۲۹.۸ درصدی نسبت به تیرماه و ۸۵.۸ درصدی نسبت به ماه مشابه سال قبل با نرخ ۹ هزار و ۵۹۷ تومان به فروش رفته است. خیار نیز با رشد ۰.۹ درصدی نسبت به تیرماه و ۸۴.۱ درصدی نسبت به مردادماه سال قبل با قیمت ۳ هزار و ۵۹۵ تومان عرضه شده است. همچنین گوجهفرنگی با نرخ ۲ هزار و ۶۷۶ تومان به فروش رفته است که نسبت به تیرماه ۱۴.۶ درصد و نسبت به مردادماه سال قبل ۳۹.۷ درصد.
کمبود تولید نداریم
این اتفاق در شرایطی رخ داده که متولیان تولید همواره معتقدند که نه تنها کمبودی در تولید وجود ندارد بلکه نوسانات بازار دلار هم در تولید میوه نقشی ندارد اما اینکه چرا قیمت میوه سربه فلک گذاشته تنها و تنها به وجود دلالان باز میگردد.
تایید این گفته را در سخنان رادفر مشاور وزیر جهاد کشاورزی میتواند یافت که اعلام کرد است که کاهش تولید در محصولات سردسیری مانند آلبالو، گیلاس، گوجهفرنگی، شلیل و شفتالو بین ۱۰ تا ۱۵ درصد بوده و کاهش تولید به حدی نبوده که کمبودی وجود داشته باشد و در کنار آن در میوههای گرمسیری مانند خرما، پرتقال، نارنگی، لیموترش، لیموشیرین، گریپ فروت، نارنج، انار، کیوی و زیتون در سال ۹۷ افزایش تولید وجود داشته است.
به گفته متولیان جمعیت ایران یک درصد جهان است و تولید ۳ درصد و در سرانه تولید برای هر نفر آمار ما بسیار بیشتر از آمار جهانی است. به عنوان مثال سرانه جهانی تولید هلو و شلیل برای هر نفر سالانه ۲ کیلو است این عدد در ایران ۹ کیلو است. سیب ۱۰ کیلو جهانی و در ایران ۴۰ کیلو، انگور ۱۱ کیلو جهانی و در ایران ۳۴ کیلو.
در مقابل این ادعای متولیان آمارهای بانک مرکزی حکایت از گرانی همین محصولاتی دارد که گفته میشود تولید آنها با افزایش روبهرو بوده است به طور مثال در خردادماه سالجاری براساس اعلام بانک مرکزی قیمت «پرتقال محصول داخل» با ٣٤,٩ درصد افزایش روبهرو بوده است.
دلالی ۴ فصل
اینکه همیشه پای یک دلالان در کنار عدم نظارت و انجام وظیفه درست متولیان و ناظران اقتصادی در میان است به یک طرف اما نکته قابل تامل آن است که برخی از اخبارها از دست به دست شدن میوه در بازار میوه و ترهبار و در نهایت رشد قیمتی آن از زمان عرضه تا رسیدن به دست مصرفکننده خبر میدهد. طی روزهای اخیر یاسر رایگانی سخنگوی سازمان تعزیرات حکومتی مدعی شده که در یک نوع میوه در میادین میوه و ترهبار ۶ بار دست به دست میشود تا به دست مغازهدار برای عرضه به مصرفکنندگان واقعی برسد.
در مقابل این ادعای متولیان اما رئیس اتحادیه بارفروشان با رد بیسرو صاحبی بازار میوه و ترهبار میگوید؛ "میدان بارفروشان بیسر و صاحب نیست و هفتهای یکبار نماینده وزارت جهاد کشاورزی، اتاق اصناف، بارفروشان و میوهفروشان در میدان کشف قیمت میکنند و پس از همفکری و جلسهای یکشنبه هر هفته نرخنامه بارفروشان ابلاغ میشود که قیمتها از آن تخطی نکند." به گفته وی تنها ۲۰ درصد میوه ورودی به بارفروشان میوه سوپرلوکس بوده که قیمت آن دو برابر میوههای موجود در بازار است که معمولاً روانه شمال پایتخت میشود و شبانه قیمتهای خاص خود را میگیرد، به عنوان مثال اگر میوه درجه یک در میدان کیلویی ۳ هزار تومان است، میوه سوپرلوکس ۶ هزار تومان میشود.
رئیس اتحادیه میوه فروشان با اعلام اینکه ۵۰ درصد میوه موجود در میدان بار روانه غرفههای شهرداری و سازمان میادین میشود میگوید؛ در کنار این ۲۰ درصد به میوهفروشیهای سطح شهر میرود و ۱۰ درصد از میوه باقیمانده که معمولاً از نوع درجه سه است توسط وانتبارها در حاشیه بزرگراههای جنوبی شهر به مردم با قیمت کیلویی ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ تومان عرضه میشود.
بودن یا نبودن دلالان امری واضح و اثبات شده است اما در مقابل این تناقضان متواین دولتی و بخش خصوصی مساله اصلی و ابهامبرانگیز آن است که چطور دلالان در بازاری که گفته میشود نمایندگانی دولتی و نظارتی در آن وجود دارند این چنین تاخت و تاز میکنند و کسی نیست که بپرسد با معیشت مردم چرا این چنین بازی میکنید.