این روزها در کنار تمام گرانیهای که در تمام بازارهای اقتصادی شاهد آن هستیم، مطرح شدن این مساله که این گرانی در آینده نه چندان دور سایه خود را بر سر نان سفره مردم خواهد انداخت؛ اتفاقی است که به این راحتیها نمیتوان از کنار آن گذشت.
طی هفتههای گذشته متولیان و دستاندرکاران تولید نان از جمله رئیس اتحادیه نانوایان با انتقاد از این مساله که ۳ سال گذشته قیمت نان تغییری نکرده است گفت: از ابتدای آذرماه سال ۹۶ تصمیم گرفته شد که قیمت نان در کل کشور به صورت هماهنگ ۱۵ درصد افزایش یابد که این امر در تهران به اتاق اصناف و در استانهای دیگر به استانداران واگذار شد، تا افزایش قیمت نان را اجرا کنند. ۳، ۴ روز هم این طرح اجرا شد اما از سوی رئیسجمهور جلوی آن گرفته شد تا کار کارشناسی بیشتری روی آن انجام شود و تا این لحظه تصمیمی که باید گرفته شود، انجام نشده است.
به گفته زراعتکار علیرغم نرخ تورم و افزایش هزینههای سربار از جمله دستمزد کارگر و مصرف انرژی به صورت سالانه اما نرخ نان ۴ سال است که از سال ۹۳ هیچ تغییری نکرده است.
حذف نان از سفره مردم
هرچند برخلاف گفتههای زراعتکار و برخی دیگر ازهمتایانش در طول سالهای اخیر برخی نانواییها به بهانه اینکه آرد یارانهای دریافت نمیکنند و یا اینکه کیفیت محصول تولید خود را بالا بردهاند؛ نان را به هر رقمی که مایل بودند به مردم کردند و همچنان هم این رویه ادامه دارد و هیچ نهاد ناظری نسبت به بررسی ادعاهای یاد شده اقدامی نکرده است و با این تفاسیر بازهم قرار است قیمت این محصول به سمت گران شدن دوباره حرکت کند؛ اما سوال اصلی در این بین آن است که چرا هیچیک از وعدههای که در مورد وضعیت نان و ساماندهی قیمت آن از سوی متولیان سرداده شده تاکنون عملیاتی نشده است و ما همچنان اندرخم یک کوچه هستیم.
گودرز امیری سال گذشته در همایشی میانگین سرانه مصرف نان در کشور را ۱۵۰ کیلوگرم عنوان کرد و گفت: سرانه مصرف نان در دنیا حدود ۲۵ کیلوگرم و به روایتی دیگر ۵۰ کیلوگرم است که این نشان میدهد نسبت میانگین مصرف نان در ایران بیش از ۳ برابر دنیاست چراکه بخش اعظمی از آن دورریز است لذا توجه بیشتری را در حوزه تولید نان باید داشت.
وی با بیان اینکه دولت سالانه ۱۵ هزار میلیارد تومان یارانه آرد و گندم را در بخشهای مختلف و از طریق دستگاههای اجرایی مسئول واگذار میکند؛ نظارت، آموزش و کنترل کیفیت نان را مهم تلقی کرد و افزود: نیاز است نقد و مطالبهگری مردم در این حوزه به شکل منطقی و علمی وجود داشته باشد زیرا تولید نان با کیفیت موجب کاهش هزینه و خسارتها شده و میزان ابتلای افراد به بیماریهای گوارشی را کاهش میدهد.
۲ میلیون تن ضایعات نان در سال
میزان ضایعات نان در ایران بنابر گزارشهای رسمی برابر با ۲ میلیون تن در سال میباشد، با توجه به مصرف سالانه ۹.۳ میلیون تن نان در ایران این رقم برابر با ۲۱.۵ درصد کل نان تولید شده در ایران است و با در نظر داشتن این ارقام، ارزش دورریز نان در ایران برابر با توجه به بودجه ۱۱ هزار میلیارد تومانی بیش از ۲ هزار میلیارد تومان است.
به گفته کارشناسان با این رقم میتوان ۴۵۰۰ شغل پایدار تولید کرد و حال اگر این میزان اشتغالزایی برای متولیان کشور مهم نباشد اما طبق برآوردهای کارشناسان با این میزان دورریز نان چهار کشور امارت متحده عربی، عمان، قطر و کویت را نان داد. این کارشناسان در واکاوی دلایل اصلی دورریز نان بر این اعتقادند که عدم آموزش صحیح خبازها، کیفیت پایین دستگاههای خمیرگیری و تنور، عدم یکسان بودن کیفیت آرد، استفاده از روشهای سنتی برای تولید نان، تولید محدود و سلیقهای در خبازیها و ست آخر بستهبندی نامناسب از جمله این عوامل است که البته با اندکی نظارت و همراهی متولیان و تصمیمگیران اصلی این حوزه میتوان به سمت کاهش آن اقدام کرد اما منوط به آن همت و عزم جدی برای اجرای آن وجود داشته باشد.
به اعتقاد کارشناسان و فعالان این حوزه بالا بردن کیفیت نان به شکل کاملا چشمگیری میزان دورریز نان را کاهش خواهد داد و یکی از بهترین روشهای حرکت به این سمت آن است که به سمت تولید نان صنعتی حرکت کنیم. به این ترتیب که در واحدهای تولیدی صنعتی نان با توجه به حجم تولید نان استفاده از دستگاههای بستهبندی نان صرفه اقتصادی پیدا کرده و در نهایت با یک بستهبندی وکیوم و استفاده از اطلاعات ارزش غذایی نان و تاریخ تولید و انقضا به راحتی مدت نگهداری نان بیشتر میشود.
با توجه به موارد یاد شده در یک برآیند کلی میتوان به این نتیجه رسید که سهم بزرگی از مشکلات موجود در مورد نان به بینظارتی و ناهماهنگی بین نهادهای نظارتی باز میگردد که هنوز بعد از گذشت چند سال نتوانستهاند با یک برنامهریزی و حرکت منطقی تا حدودی خواستههای نانوایان و در کنار آن مصرفکنندگان را مهیا کنند اما همواره از این مساله دم میزنند که در حال حرکت به سمت بهبود کیفیت نان هستند که قیمت آن را بالا میبرند.
نکته قابل توجهتر در این بین آن است که اگر متولیان هرچه زودتر نسبت به ساماندهی این مهم اقدام نکرده و نکوشند؛ این روند حرکتی که نانوایان و تولیدکنندگان نان در پیش گرفتهاند دیر یا زود مصرفکنندگان را به این سمت خواهد برد که مصرف نان خود را از این رقم کمترکنند و یا اینکه آن محدودتر از این که هست بکنند و شاید هم روزی مصرفکنندگان به این نتیجه برسند که با این کیفیت پایین و قیمت بالا اگر هر نوع محصول دیگر را جایگزین کنند از لحاظ قیمت و... به نفع آنها باشد و آنجاست که دیگر نمیتوان فکری برای آن کرد.
نان گران میشود
رئیس اتحادیه نانهای حجیم و نیمه حجیم صنعتی معتقد است با توجه به افزایش هزینه جاری و ثبات نرخ طی سه سال اخیر تغییر قیمت نان امری ضروری است.
محمدجواد کرمی با اشاره به اینکه به طور متوسط هر کیلو گندم با نرخ ۱۳۵۰ تومان از کشاورزان خریداری میشود، افزود: این درحالی است که دولت آرد را با قیمت ۶۶۵ تومان در اختیار نانوایان یارانه پز و ۹۰۰ تومان آزادپز قرار میدهد از اینرو یکسانسازی نرخ آرد و گندم در افزایش کیفیت و رقابت نانوایان تاثیر بسزایی دارد. وی تصریح کرد: اگرچه هزینه تمام شده نان از سوی سازمان حمایت باید مورد بررسی قرار گیرد اما پیش بینی میشود که حدود ۳۰ تا ۳۵ درصد نرخها افزایش یابد.
از سوی دیگر رئیس اتحادیه نانوایان تهران مدعی است که براساس دستورالعمل هئیت وزیران از سال ۹۳، ۸۰ درصد آرد به صورت یارانهای و ۲۰ درصد آزاد در اختیار نانوایان قرار میگیرد. قاسم زراعتکار افزود: گرچه طی سه سال اخیر نرخ آرد تحویلی به نانوایان از ثبات نسبی برخوردار است اما هزینههای جانبی بیمه، حقوق کارگران، مالیات و خدمات آب، برق و گاز افزایش یافته است.
زراعتکار گفت: اعتراضات نانوایان به عدم تغییر قیمت نان به حق است چراکه سایر هزینههای جانبی تولید از افزایش نسبی برخوردار است. نانوایان برای جبران هزینههای خود چارهای جز کاهش وزن چانه ندارند که درنهایت این امر بیکیفیتی نان را در بردارد.
نویسنده: سارا علیاری