سالهاست که آمار دقیقی از خط فقر در کشور وجود ندارد هرچند که این شاخص کاربردهای مهمی در محاسبات و حل مشکلات بخش های مختلف کشور از جمله مشکلات اقتصادی و اجتماعی داشته و دارد.
خط فقر از جمله شاخص هایی است که هیچ گاه منبع و مرجع معتبری نسبت به اعلام آن اقدام نکرده و یا اگر هم آماری اعلام شد در اکثر موارد با اما و اگرهای گسترده روبرو بوده به طوریکه برآوردهای محاسبه شده را در هاله ای از ابهام قرار داده است . تا پیش از این و در سال ۹۷ که تورم سالانه مواد خوراکی و آشامیدنی به ۵۵ درصد نرسیده بود ؛برخی نمایندگان و کارشناسان این رقم را در مرزهای ۳میلیون و ۵۰۰ و یا۴ میلیون براورد می کردند تا اینکه با سیل جدید از تحریم ها و مشکلات اقتصادی و البته سیاست های غلط دولت این برآوردها به رقم ۵ تا ۶ میلیون رساند اما به نظر می رسد با رونمایی از محاسبات دولت در خصوص شرط دریافت یارانه حمایتی میزان خط فقر رقم های بالای ۸ میلیون تومان را در نوردیده است.
شروط لازم اما ناکافی
همزمان با افزایش ۳۰۰درصدی قیمت بنزین نوبخت معاون رئیس جمهور اعلام کرد:« برنامه‌ریزی وزارت رفاه برای دریافت یارانه حمایتی برای حدود ۶۰ میلیون نفر که بود که در مرحله اول ۲۴۲۰ میلیارد تومان به حساب ۱۷ میلیون و ۷۰۰ هزار سرپرست خانوار واریز شد و منابعی که از اصلاح قیمت حامل‌های انرژی و سهمیه‌بندی کردن بنزین حاصل می‌شود، به مردم برگردانده خواهد شد.»
طی روزهای اخیر و همزمان با اقدام دولت در خصوص پرداخت یارانه حمایت معیشتی برآورد این رقم و محاسبه آن به یکی از شاخص های کلیدی متولیان امر تبدیل شده به گونه ای که خواه ناخواه مجبور به اعلام این رقم ولو غیر رسمی ؛برای شناسایی افراد نیازمند هستند.
براساس اعلام ستاد شناسایی مشمولان طرح حمایت معیشتی وزارت تعاون ،کار و رفاه اجتماعی تعداد اعضای خانوار و البته درآمد ماهانه و سالانه شاخص مهمی در ارزیابی این مهم به حساب آمده است به این رتتیب که اگر تعداد اعضای خانوار یک نفر باشد و فرد دارای حداقل درآمد ۴ میلیون تومان در ماه و به سخنی ۴۸ میلیون تومان در سال داشته باشد در جرگه مشمولان این طرح قرار خواهد گرفت.
به همین ترتیب برای اعضای خانوار ۲ ،۳ و ۴ نفر نیز فرد در صورتی که دارای حقوق ماهیانه حداقل ۵،۶ و ۷ میلیون باشن که به قولی برآورد این رقم در سال برای آنها به ترتیب ۶۰،۷۲ و ۸۴ میلیون تومان می شود لذا می توانند امیدوار باشند که یارانه حمایتی وعده داده شده را دریافت خواهند کرد. در نهایت در خانوارهای دارای ۵ نفر و یا بیشتر حداقل درآمد سالانه باید ۹۶ میلون تومان و به سخنی در ماه ۸ میلیون تومان باشد .
هرچند اعداد و ارقام ارایه شده کاملا شفاف و خالی از هر گونه ابهام است اما نکته مهم و اساسی آن است که این روند محاسبه متولیان به خوبی بیانگر آن است که درصد قابل توجهی از جمعیت کشور مشمول این طرح شده و از همه مهمتر خط فقر رقم هایی همچون ۳میلیون و ۵۰۰ و یا ۴ میلیون تومان نیست که این رقم به واسطه سیاست های درست یا غلط امروز به مرز ۸ میلیون تومان رسیده است . بااین تفاسیر اگر اکثریت قشر آسیب پذیر جامعه را در جرگه سطوح کارگری طبقه بندی کنیم ؛سوال اصلی و اساسی آن است که آیا واقعا کارگری در کشور وجود داردکه معادل ۴ میلیون تومان حقوق در ماه دریافت کند ؟!
حداقل حقوق ناکافی
برآوردهای صورت گرفته از سوی متولیان برای دریافت این مهم در شرایطی است که دست اندرکاران تصمیمگیر در حقوق سالیانه کارگران در اردیبهشت ماه سالجاری حداقل دریافتی یک خانوار کارگری با تعداد۳.۳ نفر در ماه را از یک‌میلیون و ۱۱۴هزار تومان سال ۹۷به یک‌میلیون و ۵۱۶هزار و ۱۰۰ تومان در سال ۹۸ ارتقا دادند و اگر تمام پاداش ها و امتیازاتی که برای پرسنل طبق قانون کار محاسبه می شود را مبنا قرار دهیم این سوال مطرح می شود که آیا کارگری داریم که ۵ ،۶ و یا ۷ میلیون تومان حقوق دریافت کند که دولت این رقم را مبنا قرار داده است و اساسا این نوع محاسبات چیزی غیر از آن است که خط فقر در ایران به بالای ۸ میلیون تومان رسیده است. خط فقر کجاست ؟
براساس گزارش منتشر شده از سوی مرکز پژوهش های مجلس در سالجاری ۴۰ درصد جمعیت کشور زیر خط فقر قرار دارند. در این گزارش به اعداد وارقام ارایه شده از سوی مرکز آمار استناد کرده و آورده است ؛« بر اساس اعلام مرکز آمار ایران نرخ تورم نقطه به نقطه در اسفندماه ۱۳۹۷ به بیش از ۴۷ درصد رسید و در کنار آن رشد اقتصادی منفی پیش‌بینی شده برای سالهای ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸، کاهش شدید درآمد حقیقی و رفاه خانوار را در پی خواهد داشت. برآوردها از نرخ فقر نشان میدهد در حالی که در سال ۱۳۹۶، در حدود ۱۶ درصد از جمعیت کشور در زیر خط فقر مطلق قرار داشته‌اند، تا پایان سال ۱۳۹۷ در حدود ۲۳ الی ۴۰ درصد (با سناریوهای مختلف برای وضعیت درآمدی خانوار در سال ۱۳۹۷) در زیر خط فقر قرار خواهند گرفت و هزینه تأمین حداقل نیازهای زندگی به شدت افزایش خواهد یافت.»
آمارهای رسمی در یک نگاه
البته تایید این آمارها را می توان در آمارهای منتشر شده از سوی تامین اجتماعی گرفت به این ترتیب که براساس اعلام سازمان تامین اجتماعی در مرداده ماه سالجاری از مجموع جمعیت تحت پوشش سازمان تامین اجتماعی، ۳۶ میلیون و ۸۹۵ هزار و ۸۲۸ نفر بیمه شده هستند که بیش از ۱۴ میلیون و ۱۵۶ هزار و ۳۲۸ نفر بیمه شده اصلی و ۲۲ میلیون و ۷۳۹ هزار و ۵۰۰ نفر بیمه شده تبعی هستند.
همچنین در همین مدت ۶ میلیون و ۵۱۵ هزار و ۷۹۹ نفر از جمعیت تحت پوشش این سازمان را مستمری‌بگیران تشکیل می‌دهند که ۳ میلیون و ۷۲۹ هزار و ۱۰۱ نفر مستمری‌بگیر اصلی و ۲ میلیون و۷۸۶ هزار و ۶۹۸ نفر مستمری‌بگیر تبعی هستند. براساس اطلاعات منتشر شده ؛تعداد بیمه‌شدگان تأمین اجتماعی تا پایان اسفند سال ۹۷ نسبت به دوره مشابه سال قبل از آن، افزایش ۱.۶۳ و تعداد مستمری‌بگیران این سازمان در همین مدت رشد ۷.۲۱ درصدی را نشان می‌دهند.
دریافت صفحه با کد QR