در حالی از دیروز سفر برجامی وزیرخارجه کشورمان ابتدا به مسکو و سپس به بروکسل آغاز شده، که رئیس کمیته روابط خارجی مجلس سنا از پیشرفت در مذاکرات با اروپاییها برای تهیه طرح «اصلاح برجام» خبر داده است.
دیگر کار توافق هستهای به جایی رسیده که ترامپ به زودی میخواهد برای برجام تصمیمگیری کند. عراقچی معاون وزیر خارجه کشورمان نیز به تازگی خروج آمریکا از برجام را دور از انتظار ندانسته است، اکنون وزیر خارجه کشورمان راهی مسکو و سپس بروکسل شده تا ضمن رایزنی با مقامات روسی، با موگرینی و سه مقام اروپایی نیز دیدار و ذیل برجام به گفتوگو بنشینند.
دو پهلو سخن گفتن اروپاییها نیز درجای خود قابل تامل است. آنها از یک طرف بر حمایت از برجام و ادامه پایبندی به تعهدات طرفین سخن میگویند و به آمریکا توصیه میکنند که در این توافق هستهای بماند و از آن خارج نشود، البته هیچ کدام از این توصیههای طرف اروپایی روی تصمیمگیریهای رییس جمهور گستاخ آمریکا اثر نداشته است.
محور این گزارش نیز این نیست که حرف مقامات اروپایی روی رئیس جمهور آمریکا اثر میگذارد یا نه! انتقاد ما در ابتدا به رفتار دوگانه غرب است که در ظاهر از برجام حمایت میکند و در پشت پرده پای میز مذاکره با آمریکا در خصوص اصلاح برنامه جامع اقدام مشترک مینشیند و به توافقاتی نیز دست مییابند و اکنون این سناتور آمریکایی از پشت مذاکرات با اروپا رونمایی میکند.
موضوع بعدی اینکه توافق هستهای یک توافق بینالمللی است؛ هزینههای زیادی نیز برای آن شده است، ایران به تعهداتش عمل کرده اما بیتعهدی دیده است، امتیازات زیادی به غرب داده و ذیل آن هیچ امتیازی نگرفته یا اگر امتیازی بود غرب زیر همه این امتیازات زد و به هیچ کدام جامه عمل نپوشاند.
آمریکا و اروپا با هماهنگی میخواهند اصلاحاتی را به برجام تحمیل کنند و خواهان پذیرش آن از سوی جمهوری اسلامی هستند؛ از جمله بحث موشکی و محدود کردن توان دفاعی- نظامی ایران و بحران غرب آسیا که مهمترین بندهایی است که غرب و آمریکا در قالب اصلاحات به دنبال گنجاندن آن در برجام است.
آمریکا و متحدانش بدانند که ملت ایران زیر بار هیچ اصلاحاتی از برجام نخواهد رفت و به فرموده مقام معظم رهبری اگر ترامپ برجام را پاره کند و یا از آن خارج شود ما آن را آتش خواهیم زد.
از همه مهمتر اینکه توافقی که برخیها در داخل سنگ آن را به سینه میزدند هیچ دستاوردی برای ملت ایران نداشت، حالا برجام اصلاح شده، آن هم با خواسته غرب میخواهد برای مردم گشایش داشته باشد؟
باب کورکر گفته؛ «ما به نقطه بسیار خوبی رسیدهایم، حالا مسئله این است که آیا میتوانیم هدفمان را کامل محقق کنیم یا نه.»
سناتور آمریکایی این روزها یکی از اصلیترین بازیگران برجام در آمریکا دانسته میشود، او رهبری تلاشها در کنگره برای اصلاح «برجام» را بر عهده دارد، به نحوی که هم ترامپ را به ماندن در آن متقاعد کند و هم از نگاه متحدان اروپایی آمریکا به منزله وضع تعهدات جدید برای ایران نباشد.
«دونالد ترامپ»، رئیسجمهور آمریکا در سخنرانی روز ۱۳ اکتبر (۲۱ مهر ماه) توافق هستهای ایران را «یکی از بدترین و یکجانبهترین توافقاتی که ایالات متحده تا کنون به آن وارد شده» خواند و اعلام کرد نمیتواند پایبندی ایران را به برجام تأیید کند.
ترامپ با بر شمردن آنچه به ادعای وی «نقایص» توافق هستهای با ایران بود از کنگره کشورش خواست با اضافه کردن بندهای متمم به یک قانون که پیش از این تصویب شده در داخل آمریکا برای نظارت بر برجام (موسوم به قانون بررسی توافق هستهای ایران یا اینارا) این نقایص را اصلاح کند. بلافاصله بعد از سخنرانی ترامپ، سناتور کورکر، همراه با تام کاتن، سناتور افراطی ضد ایرانی از طرحی که به گفته آنها اصلاحات مد نظر ترامپ را در برجام اعمال میکرد رونمایی کردند.
طرح کورکر- کاتن، دارای مفادی بود که به طور خلاصه، معیارهای بازگشت تحریمها را گستردهتر میکرد، خواستار دائمی کردن محدودیتهای ایران در توافق بود، ایران را به موافقت با بازرسیهای نظامی ملزم میکرد، ممنوعیت استفاده از سانتریفیوژها را دائمی میکرد، محدودیتهای ذیل برجام برای غنیسازی ایران را دائمی میکرد و بهدنبال ملزم کردن ایران به تعهدات غیرهستهای بود.
این طرح بلافاصله با مخالفت ایران، کشورهای اروپایی و روسیه رو به رو شد که آن را مصداق اعمال شرایط جدید در توافق هستهای ارزیابی کردند. اما طرح مورد نظر علاوه بر مخالفتهای بینالمللی در داخل کنگره هم مورد حمایت نمایندگان حزب دموکرات واقع نشد.
در چنین شرایطی بود که «کورکر» با اذعان به اینکه طرحش از ۵۰ رأی لازم برای تصویب در مجلس سنا برخوردار نیست، اعلام کرد که آن را کنار گذاشته است. او از دولت ترامپ خواست با کشورهای اروپایی برای همراه کردن آنها در موضوع برجام تعامل کند.
وبگاه پولیتیکو حدود دو هفته پیش گزارش داد اعضای کنگره آمریکا به دنبال طرحی آبرومند برای حفظ برجام هستند.
برخی از منابع خبری گزارش دادهاند اعضای کنگره پیشنهاداتی مانند کاستن از فواصل زمانی گزارشدهیهای ترامپ به نهاد قانونگذار آمریکا درباره برجام را مطرح کردهاند.
کورکر گفت، علیرغم پیشرفتهایی که با اروپاییها و اعضای حزب دموکرات در کنگره بر سر طرح «اصلاح» برجام حاصل شده هنوز انتظار نمیرود این طرح در ضربالاجل مورد نظر آماده شود. منظور این نماینده مجلس سنا از «ضربالاجل» روز جمعه همین هفته است که ترامپ بایستی درباره ادامه تعلیق تحریمهای ایران مطابق با توافق هستهای برجام تصمیم بگیرد. سخنگوی کاخ سفید در کنفرانس خبری شب چهلرشنبه گفت ترامپ هنوز تصمیم نهایی خود را در این مورد نگرفته است.
طبق قوانین داخلی آمریکا رئیسجمهور این کشور بایستی هر ۱۸۰ روز یکبار درباره تعلیق تحریمهای هستهای و هر ۹۰ روز یکبار درباره پایبندی ایران به تعهداتش در برجام به کنگره گزارش دهد. وبگاه پولیتیکو چند روز پیش به نقل از کارشناسان مسائل ایران گزارش داد ترامپ بار دیگر پایبندی ایران به توافق هستهای را تأیید نخواهد کرد، اما تعلیق تحریمهای هستهای را تمدید میکند.
سناتور کورکر گفته حتی در صورتی که طرح اصلاح برجام به سرانجام برسد، ترامپ باز هم ممکن است آمریکا را از برجام خارج کند.