شنبه شب عیسی کلانتری در یک برنامه تلویزیونی مدعی شد که «کسانی که مخالف تراریخته هستند استدلال منطقی و علمی ندارند و اگر برای محیط‌زیست مفید است نباید مخالف بود.»
وی درباره این پرسش که سازمان محیط‌زیست در دولت یازدهم با محصولات تراریخته بشدت مخالفت می‌کرد و شما چه برنامه‌ای برای این محصولات دارید، گفت: البته امروز در ۱۶۰ میلیون هکتار از اراضی دنیا که معادل ظرفیت ۲۰ برابر کشاورزی ایران است، محصولات تراریخته تولید می‌شود.
رئیس سازمان محیط‌زیست بدون توجه به اینکه «در هر محصول جدید باید سلامت محصول احراز شود، نه عکس آن» خاطرنشان کرد: در حدود ۶ تا ۷ سال قبل تحقیقات جامعی در ۷۰ دانشگاه دنیا با حدود ۵۰۰ میلیون دلار بودجه انجام شد که آیا محصولات تراریخته به انسان لطمه می‌رساند یا خیر؟ که هیچ نتیجه‌ای نرسیدند و نتوانستند ثابت کنند این محصولات ضرر دارد!
کلانتری تصریح کرد: بخش عمده‌ای از واردات روغن، سویا و... در حال حاضر مردم ایران که در مصرف گوشت، مرغ، ذرت و سویا از این محصولات استفاده میکنند. وی ادامه داد: من مخالفتی با مصرف تراریخته ندارم و آن گروهی که مخالف هستند هیچ دلیل منطقی و علمی ندارند و فقط شعار می‌دهند.
رئیس سازمان محیط‌زیست افزود: در برخی سایت‌ها می‌گویند موضوع تراریخته مربوط به «بنیاد راکفلر» است، در حالی که تا به حال آنهایی که مخالف تراریخته هستند یک استدلال منطقی و علمی ندارند و حرف‌های سیاسی و شعاری مطرح میکنند.
کلانتری عنوان کرد: منتقدان تراریخته یک منطق علمی که ثابت کند این محصولات موجب بیماری در دنیا می‌شوند را ندارند و اگر چنین چیزی باشد یک مورد را ارائه دهندو مسئله علمی را نمی‌توان با شعار و تهمت پاسخ داد؛ اصلا موضوع تراریخته برای محیط‌زیست است و هیچ دلیلی برای مخالفت وجود ندارد.
وی تصریح کرد: ۱۰ تا ۱۵ سال است که کشور از محصولات تراریخته و این مسئله محروم است و باید دلیل علمی در این رابطه مطرح شود.
به گزارش پویا، این اظهارات رئیس جدید سازمان محیط‌زیست در حالیست که تکنولوژی محصولات تراریخته مربوط به دهه هشتاد میلادی است و امروزه و با گذشت بیش از ۲۰ سال از عرضه این محصولات به بازار و آشکار شدن عوارض متعدد و خطرناک مصرف محصولات تراریخته برای انسان و محیط‌زیست، بسیاری از کشورهای دنیا از جمله کشورهای اروپایی، کشت این محصولات را در کشور خود ممنوع کرده‌اند و برای واردات و توزیع این محصولات نیز قوانین بسیار سختگیرانه‌ای از جمله قانون لیبلینگ (برچسب‌گذاری) را وضع کرده‌اند.
لازم به یادآوری است کشورهای اروپایی سالیان درازی است که با مسئله سلامت محصولات تراریخته دست به گریبان بوده‌اند و این کشورها هر یک پس از منازعات و کش و قوس‌های فراوان، به‌صورت رسمی و قانونی، کشت محصولات تراریخته را در کشورهای خود ممنوع کرده‌اند.
در کنار صدها مستند، مقالات و آزمایشات مستقلی که درباره عوارض و مخاطرات کشت و مصرف محصولات تراریخته تا به امروز منتشر شده است، سازمان محیط‌زیست نیز تا به امروز و پیش از تصدی ریاست این سازمان توسط عیسی کلانتری، از مخالفان اصلی کشت این محصولات به دلیل مخاطرات زیست‌محیطی این محصولات بوده چراکه سازمان محیط‌زیست یکی از اعضای سه‌گانه «کمیته ایمنی زیستی کشور» محسوب می‌شود.
در همین رابطه لازم به یادآوری است پیش از این معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط‌زیست با بیان اینکه بعد از آزاد شدن محصولات تراریخته بیماری‌هایی نظیر اوتیسم، آلزایمر و دیابت رشد چشمگیری داشته، اظهار داشته بود: «در پروتکل کارتاهنا بر ضرورت برچسب‌گذاری تأکید شده اما متأسفانه ما ۱۶ سال این فرصت را از دست داده‌ایم؛ طی این سال‌ها ما مصرف‌کننده محصولات تراریخته بوده‌ایم و هیچ برچسب‌گذاری‌ای انجام نگرفت.»
حیات‌غیب به عنوان معاون دفتر پژوهش سازمان حفاظت محیط‌زیست متذکر شده بود: «در کشور ما از محصولاتی همچون سویا، ذرت و سیب‌زمینی کنستانتره استفاده می‌شود که این محصولات تراریخته محسوب می‌شود که باید نسبت به واردات آن و مصرف آنها حساس‌تر باشیم؛ محصولاتی همچون پنبه، ذرت، کانولا و سویای مصرفی در کشورمان تراریخته است اما محصولات تولید شده از آنها نیز مهم است که باید درصد تراریختگی و برچسب‌گذاری آن مورد توجه واقع شود.»
اما در حال حاضر و بدون توجه به مستندات متقن و متعددی که درباره مخاطرات و عوارض محصولات تراریخته منتشر شده است، رئیس تازه‌وارد سازمان محیط‌زیست با پشت کردن به تجربیات ارزشمند کشورهای اروپایی، مدعی شده که «کسانی که مخالف تراریخته هستند استدلال منطقی و علمی ندارند!»
حال این سوال پیش می‌آید که آقای کلانتری که کلا طرز فکرشان زبانزد خاص و عام است. چگونه اینچنین به مخالفان محصولات تراریخته‌ها حمله می‌کند و انگ سیاسی بودن به آنها می‌زند. ایشان این ادعا را دارد که برای محیط‌زیست استفاده از این محصولات راهکار خوبی است و حالا این سوال پیش می‌آید که اگر با استفاده از این محصولات جان آدم‌ها به خطر بیفتد و به گونه‌ای نسل‌کشی شکل بگیرد دیگر چه کسی هست که از این محیط‌زیست استفاده و بهره ببرد. نکته بعدی اینکه همین دوستان که برای مضرات پارازیت‌هایی که بر ماهواره‌ها گذاشته می‌شود گلوی خود را پاره میکنند و خواستار توقف هستند چگونه راه را برای ورود و کشت این محصولات آب و جارو میکنند.
محصولاتی که رد پای صهیونیستها و برادران راکفلر را در کشت و توزیع آنها می‌توان به خوبی مشاهده کرد که دیگر نیازی به اثبات دشمنی این دو نام با مردم کشور ما نیست.
حتی مسئول قبلی این سازمان هم به با نوشتن یادداشتی به مدافعین این محصولات طعنه زده بود و عنوان کرده بود «برای ذخایر زمین نگهبانی دانا باشید». معصومه ابتکار در این یادداشت آورده بود: دیروز صبح در بین کارها، فرصتی پیدا شد تا دقایقی در دو پنل سمینار بین‌المللی «محیط‌زیست، دین و فرهنگ» که با حضور نمایندگان ادیان و مذاهب از ملیتهای مختلف، در محل سازمان تشکیل می‌شد، شرکت کنم.
در پنل اول با عنوان «سیاره» وقتی رسیدم، صحبت از دانش و انس عمیق جوامع بومی مانند سرخ‌پوستان نسبت به طبیعت بود؛ از اینکه آنها بسیار فراتر از تأمین نیازهای مادی خود با طبیعت پیوند خورده‌اند، و نوعی ارتباط روحی و عاطفی با آن دارند. این قبیل جوامع سعی دارند روند آموزش را در چارچوب‌های معرفتی و معنوی مطرح کنند تا بر روح انسان‌ها تأثیر بگذارد.
در پرسش و پاسخی که مطرح شد، یکی از حضار در مورد آثار دخالت‌های انسان بر طبیعت - مانند فرآورده‌های تراریخته و دستکاری شده ژنتیکی - پرسید که سخنران در جواب گفت: این جوامع نوعی معرفت ذاتی نسبت به اهمیت و تنوع گونه‌های طبیعی دارند و بنابراین از آنها حفاظت میکنند. به یاد آیاتی از قرآن کریم افتادم در سوره یوسف که گفت «مرا بر خزانه‌های این سرزمین بگمار؛ که من «نگهبانی دانا» هستم و به‌این‌گونه یوسف را قدرت دادیم که در آن هر جا که می‌خواست سکونت می‌کرد ... و اجر نیکوکاران را تباه نمی‌سازیم.»
وقت گرفتم و چند جمله‌ای در مورد اینکه بر ذخایر زمین باید «نگهبانی دانا» بود گفتم و اینکه پیروان ادیان متأسفانه چنین تأکیداتی را در کتاب‌های آسمانی خود از یاد برده‌اند.»
تراریخته‌ها به ویروس‌ها قابلیت‌های مختلفی می‌دهند
در زمینه محصولات تراریخته‌ها سردار غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور در مصاحبه‌ای گفته بود: در محصولات دستکاری ژنتیکی شده ویروس یا سلول و عوامل قابل انتقال مانند پریون‌ها، ویروس‌ها، باکتری‌ها و میکروب‌ها باز می‌شوند. در سلول اجزای زیادی مانند کروموزوم‌ها و ویتامین‌ها وجود دارد که هرکدام قابلیتی به ویروس می‌دهند.
سردار جلالی در ادامه و در پاسخ به این سوال که امکان حله بیولوژیکی به کشور از طریق محصولات تراریخته وجود دارد پاسخ داده بود که: جواب مثبت است و میتواند این اتفاق بیفتد. بخشی از این دستکاری‌ها در حوزه تراریختگی است که شکل گرفته و دنبال می‌شود. معمولاً اهداف تراریختگی به‌صورت اقتصادی برای افزایش محصول اصلاح نژاد و اصلاح کیفیت محصولات کشاورزی است و می‌توان برای مبارزه با آفات سموم کمتری مصرف کرد. اما وقتی انسان می‌آید محیط یک محصولی طبیعی و خدا ساخت را دستکاری می‌کند، چرخه‌های دیگری در آن محصول بهم می‌خورد که دیگر ما رفتار ثانویه آن محصول را نمی‌دانیم. به‌طور مثال یک برنج را براساس میزان مصرف سموم برای مبازره با آفات دستکاری می‌کنیم، بعد چرخه زندگی و رابطه بین گیاه و زمین به هم می‌خورد.
رئیس سازمان پدافند غیرعامل کشور همچنین گفته بود: محصولات تراریخته چون با حوزه سلامت انسان سروکار دارند باید از یک ضریب اطمینان بالا برخوردار باشند به‌طوری که در کشورهای اروپایی ۱۴ سال زمان دوره تست آنها است و یک محصول باید ۱۴ سال دوره تست داشته باشد و بعد اجازه مصرف به آن داده شود. درخصوص محصولات ترایخته چون اهداف اقتصادی نیز دنبال می‌شود ممکن است این سرعت را از آن عبور کرده و در آن دستکاری کنند.
سردار جلالی گفته بود: مطالعات نشان می‌دهد که بخشی از غذاها دستکاری ژنتیکی شده مانند برنج ذرت و گندم و ... که به‌نوعی دستکاری‌شده است می‌توانند نرخ باروی را کاهش دهند و اهداف آمریکا و صهیونیستها درخصوص کاهش جمعیت مسلمانان جهان را تأمین کند.
نظر وزیر بهداشت درباره محصولات تراریخته
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در پاسخ به سوالی درباره کارشناسی انجام شده بر روی تراریخته‌ها نیز گفت: تراریخته‌ها یک بحث پیچیده و در عین حال بسیار مهم است که یک عده درباره آن نظر مثبت داشته و عده‌ای دیگر با آن مخالف هستند که در حال حاضر با گذشت زمان نیز به تعداد مخالف‌ها افزوده می‌شود چراکه ممکن است این محصولات توسط افراد سودجو برای موارد مخاطره‌آمیز استفاده شود.
سیدحسن قاضی‌زاده هاشمی ادامه داد: کارگروه این موضوع توسط دولت به وزارت جهاد کشاورزی سپرده شده است و این وزارتخانه مکلف به پیگیری مباحث مربوط به تراریخته است.
وی گفت: ما در کشور هنوز به طور جامع و کامل به فناوری تراریخته‌ها دست پیدا نکردیم و درباره عوارض و مشکلات آن نیز هنوز تجهیزات و تکنولوژی کامل و لازم را در اختیار نداریم و شاید با توجه به برنامه‌های سازمان غذا و دارو در این‌باره سال آینده بیشتر بتوانیم بحث و بررسی و اعلام نظر کنیم.
هاشمی اظهارداشت: وزارت بهداشت در بحث‌های تغذیه و واردات، عرضه و مصرف مواد غذایی بسیار سخت‌گیر است و به طور دقیق به این موارد نظارت می‌کند.
نظر مراجع در مورد تراریخته‌ها
در این راستا حضرت آیت‌الله العظمی ناصر مکارم‌شیرازی فرموده‌اند: «با توجه به اینکه کشورهای زیادی هم‌اکنون آن را تحریم کرده‌اند و بسیاری از اهل خبره آن را مضر می‌دانند، لااقل باید پیش از روشن شدن مطلب از کشت آن خودداری شود و بنا بر احتیاط گذارده شود. همیشه موفق باشید.»
همچنین حضرت آیت‌الله العظمی علوی‌گرگانی در این خصوص تقریر فرمودند: «تحقیق درمورد محصولات تراریخته و دستکاری شده ژنتیک اشکالی ندارد ولی این محصولات تا از نظر علمی بی‌خطر و ضرر بودن آن اثبات نشده تجاری‌سازی آنها جایز نیست و باید با دقت فراوان - حتی در مورد جزئی - مورد استفاده قرار گیرد.»
تراریخته‌ها در امریکا و کانادا
کشت این محصولات در امریکا و کانادا در اثر فشار سیاسی کمپانی‌ها و جنایتکارانی مانند مونسانتو که بزرگترین تولیدکنندگان سلاح‌های شیمیایی و بذرهای تراریخته هستند، آزاد است، البته مردم این کشورها به شدت در این مورد معترض هستند. ۸۸ درصد از جمعیت مردم آلمان محصولات تراریخته را رد میکنند، این مفهومی ندارد جز بیان این حقیقت که وقتی خطرات محصول نسبت به فواید آن بیشتر باشد، محصول را مصرف‌کنندگان مردود می‌دانند.
بنابر اعلام آکادمی پزشکی زیست‌محیطی ایالات متحده آمریکا، پزشکان کشور آمریکا موظف شده‌اند که به مردم، جامعه پزشکی و بیماران خود درخصوص پرهیز از محصولات تغییریافته ژنتیکی (GM)، آموزش‌های لازم را ارائه کنند و نگرانی‌‌های مرتبط با محصولات تغییریافته ژنتیکی و خطرات آن را برای سلامت مردم به اطلاع عموم برسانند. پزشکان یادشده خواستار مطالعات جدی بلندمدت روی محصولات فوق و برچسب‌گذاری آنها شده‌اند.
ممنوعیت شدید در سرزمینهای اشغالی
بر همین اساس، تردید در مورد سلامت محصولات دستورزی شده ژنتیکی (تراریخت) موجب شده بسیاری از کشورها ممنوعیت‌های قابل توجهی را در این زمینه اعمال کنند. «رژیم اشغالگر قدس» نیز علاوه بر کنترل اقلام وارداتی، کشت این محصولات را در خاک فلسطین اشغالی ممنوع کرده است. مارس ۲۰۱۴ میلادی بخش حقوقی کتابخانه کنگره امریکا، گزارش ممنوعیت تراریخت در سرزمینهای اشغالی را منتشر کرد.
در سرزمینهای اشغالی کاشت محصولات تراریخت برای «اهداف تحقیقاتی مجاز» و برای «مقاصد تجاری کاملاً ممنوع» است. قانون رژیم صهیونیستی، تراریخت را اینگونه تعریف کرده است: «یک ارگانیسم است که میکروارگانیسم، ویروس، ویروئید، و هر نهاد تک‌سلولی یا چندسلولی، در آن وجود داشته باشد که توسط مهندسی ژنتیک تغییر یافته باشد و به هر طریقی با گیاه در طول چرخه عمرش درگیر باشد.»
تراریخته‌ها کمکی برای تامین غذا میکنند؟
براساس گزارش سازمان ملل و مراکز تحقیقاتی معتبر میزان تولید محصولات کشاورزی در جهان بیش از میزان مصرف کل جهان است و برای ۱۴ میلیارد انسان غذای کافی وجود دارد، مشکل در تولید نیست، بلکه در درجه اول در توزیع ناعادلانه و سپس استفاده از روش‌های غیرعلمی کشاورزی در کشورهای در حال توسعه و فقیر است. به گفته همین منابع، مشکل تولید و گرسنگی در جهان با توسعه کشت و صنعت محصولات و گیاهان تراریخته حل نمیشودو کشورهای در حال توسعه نیازی به فناوری تراریخته برای رفع مشکل تولید ندارند، بلکه با روش‌های نوین کشاورزی مبتنی بر دانش و فناوری افزایش محصول بدون دستکاری ژنی جبران خواهد شد.
در ابتدا گفته می‌شد تولید و مصرف فرآورده‌های تراریخته به نفع محیط‌زیست است؛ زیرا از سم کمتری در تولید آنها استفاده می‌شود، اما بعد مشخص شد بعضی از این فرآورده‌ها که ژن «BT» دارند و در برنج و برخی محصولات استفاده می‌شود، حتماً نیازمند استفاده از آفتکش خاصی هستند. بنابراین شرکت‌هایی که اطلاعات ژنتیکی این بذرها را در انحصار دارند در کنار فروش ژن‌ها، این آفتکش‌ها را هم به میزان بالایی می‌فروشند. این در حالی است که بررسی‌‌ها نشان می‌دهد آفتکش مذکور دارای مضراتی است. کارشناسان معتقدند این آفتکش میتواند سرطا‌ن‌زا باشد. ۱۵ تا ۲۰ سال بعد از کشف محصولات تراریخته کارشناسان اعلام کردند، محصولات مذکور سم بیشتری مصرف میکنند و ادعای اولیه که محصولات تراریخته میتواند سبب کم شدن مصرف سم و آفتکش شود، دیگر اثبات شده نیست. بنابراین بر سر این موضوع که این اطلاعات ژنتیکی میتواند وارد محصولات غذایی شود بحث وجود دارد. همین بحث‌ها باعث شد قوانین ملی در کشورها برای مصرف تراریخته‌ها وضع و ایجاد شود.
مطالعه ۴ ساله گسترده بانک جهانی، سازمان ملل و سایر مراکز بین‌المللی (پروژه IAASTD) درباره آینده کشاورزی با همکاری ۴۰۰ متخصص از ۸۰ کشور جهان نشان می‌دهد برای رفع گرسنگی در جهان مهندسی ژنتیک نقش اساسی ایفا نمی‌کند و اشاره دارد که میزان تولید محصولات تراریخته بسیار متغیر است، حتی در مواردی کاهش تولید هم هست و ادامه می‌دهد نگرانی مداومی درباره ایمنی این محصولات وجود دارد. آقای باب واتسون، مسئول پروژه IAASTD در یک کنفرانس خبری در پاسخ به سؤال رفع گرسنگی در جهان با محصولات تراریخته پاسخ داد: خیر.
مسئول دوم این گزارش هنس هرننیز در پاسخ به این سوال می‌گوید: محصولات تراریخته تاکنون نتوانسته‌اند افزایش محصول در محصولات اصلی کشاورزی را تأیید کنند. من واقعا کاربرد مناسبی برای تراریخته‌ها نه در حال و نه آینده نمی‌بینم. من راه‌حل را جای دیگری می‌بینم نه در بذر، به‌خصوص نه در تراریخته. حقیقت این است که ما امروزه برای بیش از ۱۴ میلیارد نفر محصول کافی کشاورزی تولید می‌کنیم، به‌خصوص در کشورهای توسعه‌یافته، که تولید محصول بیشتر از نیاز است. در کشورهای در حال توسعه تولید کم است، این به این مفهوم نیست که ما به تراریخته نیاز داریم، بلکه آنها مشکلات فنی کشاورزی دارند و کشاورزان مهارت لازم برای کشاورزی علمی را ندارند.
گزارش IAASTD محصولات تراریخته را تأیید نمی‌کند و راهبرد دیگری را برای تأمین غذای آینده جهان پیشنهاد می‌کند. روش موسوم به agroecological کشاورزی علمی و پایدار با حفظ منابع و خاک، منطبق با طبیعت و سازگار با منطقه، مقابله با آفات به روش طبیعی و بیولوژیک غنی‌سازی طبیعی خاک بدون نیاز به اضافه کردن مواد شیمیایی و استفاده از فناوری‌های نوین ژنومیک و زیست فناوری موسوم به MASmarker assisted selection برای توسعه گیاهانی با توانمندی‌های بهتر و بدون هیچ خطری از خطرات تراریخته‌ها است که روش تراریخته قادر به تولید آن نیست.
نویسنده: محسن رجبی
دریافت صفحه با کد QR