در حالی دشمنان جمهوری اسلامی ایران، ملت ایران را به فهرست سیاه اف.ای.تی.اف وارد کردند که برخی در داخل همچنان برای پیوستن به این گروه ویژه اقدام مالی تقلا میکنند، تقلایی که به زعم دلسوزان نظام پیوستن به آن هیچ سود و منفعتی برای کشور به ثمر ندارد و بلکه میتواند دست درازیهای دشمن را به منابع مالی فراهم کند.
ورود ایران به فهرست سیاه اف.ای.تی.اف تأثیری بر روابط بانکی ایران ندارد، چرا که مطابق توصیه شماره ۱۹، اف.ای.تی.اف نهایتاً میتواند از کشورها درخواست افزایش نظارت درباره ایران را داشته باشد.
ورود ایران به لیست سیاه اف.ای.تی.اف تأثیری بر روابط بانکی ندارد، چرا که مطابق توصیه شماره ۱۹، اف.ای.تی.اف نهایتاً میتواند از کشورها درخواست افزایش نظارت درباره ایران را داشته باشد، اما این تحریمهای آمریکاست که قاطعانه دستور به قطع همکاری بانکی میدهد. گروه ویژه اقدام مالی اف.ای.تی.اف در پایان نشست دیروز خود در پاریس در بیانیهای اعلام کرد که تعلیق ایران از لیست اقدامات مقابلهای برداشته شده است و همه این اقدامات مطابق توصیه شماره ۱۹ این نهاد بینالدولی علیه ایران فعال گردیده است.
اصطلاح لیست سیاه در ادبیات رسمی و حقوقی اف.ای.تی.اف وجود ندارد و صرفاً در فضای رسانهای مطرح است؛ منظور از لیست سیاه همان حالت اقدام متقابل است که این نهاد از کشورهای دیگر میخواهد که اقدامات مقابلهای را علیه کشور مورد نظر ذیل توصیه شماره ۱۹ اتخاذ کنند، بنابراین از نظر فنی بهتر است به جای واژه لیست سیاه، از ترکیب لیست اقدامات مقابلهای استفاده کرد.
اما توصیه شماره ۱۹ چیست؟ در این توصیه آمده است: موسسات مالی باید ملزم شوند در روابط کاری و معامله با اشخاص حقیقی و حقوقی و مؤسسات مالی کشورهایی که توسط گروه ویژه مشخص شدهاند، تدابیر مربوط به شناسایی کافی مشتریان را به نحو شدیدتری اعمال کنند. تدابیر مذکور، باید مؤثر و متناسب با ریسکهای موجود باشند. در صورت درخواست گروه ویژه، کشورها باید بتوانند اقدامات متقابل متناسبی را به اجرا گذارند. همچنین، کشورها باید بتوانند جدا از هرگونه درخواست گروه ویژه، اقدامات متقابل را به عمل آورند. این گونه اقدامات باید مؤثر و متناسب با ریسکهای موجود باشند.
این توصیه شامل ۹ اقدام میشود که کشورهای عضو اف.ای.تی.اف باید در تعامل با ایران آنها را لحاظ کنند، اما آیا فعال شدن این ۹ اقدام تأثیری هم بر روابط کارگزاری بانکی ایران خواهد داشت؟
در روزهای منتهی به نشست اخیر اف.ای.تی.اف ، جریان رسانهای حامی آن تاکید میکرد که با ورود ایران به لیست اقدامات مقابلهای، مبادلات بانکی ایران با جهان قطع میشود، اما شواهد نشان میدهد که حامیان لوایح اف.ای.تی.اف دست به یک بزرگ نمایی در بیان پیامدهای لیست اقدامات مقابلهای اف.ای.تی.اف زدند و درک درستی از آن ندارند. چنین تصور نادرستی را میتوان از آغاز همکاری ایران با اف.ای.تی.اف در سال ۹۵ عنوان کرد، یعنی زمانی که اف.ای.تی.اف برای ترغیب ایران به انجام برنامه اقدام، نام ایران را به طور اسمی و نه واقعی از لیست اقدام مقابلهای تعلیق کرد و تصور همگان نیز بر آن بوده است که کل موارد نه گانه اقدامات مقابلهای ذیل توصیه شماره ۱۹ علیه ایران تعلیق شده است.
بررسیهای دقیقتر از بیانیههای اف.ای.تی.اف نشان میدهد که بند A «شناخت تقویتشده مشتری» به عنوان مهمترین بند اقدامات مقابلهای هیچگاه تعلیق نشده و از سال ۹۵ تاکنون علیه ایران در حال پیگیری بوده است. علاوه بر بند A، در ژوئن ۲۰۱۹ بند H (افزایش نظارت بر شاخهها و شعب خارجی مؤسسات مالی ایران)، و در اکتبر ۲۰۱۹ بندهای B و I (معرفی سازوکارهای پیشرفته برای نظارت بر تراکنشهای مالی و افزایش نظارتهای خارجی روی گروههای مالی و تمام زیرگروهها و شعبههای مستقر در کشور مربوط) از اقدام مقابلهای اف.ای.تی.اف علیه ایران اجرا شده است. حتی با عملیاتی شدن تهدید اخیر اف.ای.تی.اف به اجرای پنج بند دیگر از اقدامات مقابلهای، باز هم وضعیت ایران تغییر نخواهد کرد؛ چراکه اساساً این بندها در قیاس با بند A بسیار ناچیز هستند.
همچنین این نکته را هم باید خاطرنشان کرد که اف.ای.تی.اف در تعامل با کشوری که طبق توصیه شماره ۱۹ تحت اقدامات مقابلهای قرار میگیرد، درنهایت میتواند درخواست افزایش نظارت داشته باشد.