چند صباحی است که «هر جا حرف از فساد به میآید؛ نام یک شرکت دولتی به چشم می خورد» . هنوز جلسات دادگاهی شرکت دولتی که با ارز دولتی اقدام به واردات گوشت قرمز کرده بود و با قیمت ارز آزاد نسبت به فروش آن در بازار اقدام کرده بود به پایان نرسیده که روز روز گذشته اقدام یک شرکت دولتی در واردات انحصاری کره به تیتر یک خبرگزاری ها تبدیل شد. شرکتی از نبود نظارت کافی بهره گرفته و با استفاده از ارز دولتی اقدام به واردات کره آن هم به شکل انحصاری کرده است.

داستان تکراری رانت
داستان از این قرار بوده است که درپی حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی واردات کره از خرداد ماه سال جاری، یک شرکت خاص با واردات بیش از ۷۰ درصد کره دولتی کشور در کمتر از ۳ ماه، انحصاری را به نفع خود ایجاد کرده و موجودی کره دولتی سایر کارخانه ها رو به اتمام است.
در اواخر فروردین ماه سال جاری، بعد از اینکه تخصیص ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی برای واردات گوشت قرمز منتفی شد، طی نامه‌ای از سوی دفتر برنامه‌ریزی تأمین، توزیع و تنظیم بازار وزارت صمت، در اواسط خرداد ماه (۱۳ خرداد ۱۳۹۸)، چند قلم کالای دیگر از جمله کره، چای، حبوبات و کاغذ نیز از فهرست اقلام وارداتی مشمول ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف شدند.
طبق این تصمیم، مقرر شد که دریافت مابه التفاوت ارزی به ازای هر دلار ۴,۸۰۰ تومان از محموله‌های تأمین ارز شده کره، حبوبات، چای و کاغذ که از تاریخ ۱۸ خرداد از گمرکات کشور ترخیص می‌شوند، اجرایی گردد و محموله‌های ترخیص شده تا قبل از تاریخ فوق الذکر با ارز ۴,۲۰۰ تومان مشمول رصد، پایش و عرضه با نرخ مصوب سازمان حمایت بر مبنای ارز ۴۲۰۰ تومانی است.
در همان زمان ها معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران اقدام به جمع بندی آمار روزانه گمرک می کند تا در کنار جبران کم کاری گمرک درارایه گزارش ماهانه ؛میزان مجموع واردات ۲ ماه ابتدایی سال جاری مشخص شود. نکته جالب در اطلاعات به دست آمده آن بود که در سه ماه ابتدایی سال جاری حدود ۴۲ هزار تن کره به ارزش ۲۶۳ میلیون و ۶۹۳ هزار دلار به کشور وارد شده است، در حالی که کل واردات این محصول در سال گذشته حدود ۳۳ هزار تن به ارزش ۲۱۴ میلیون و ۳۰ هزار دلار بوده است.
معمای این حجم واردات به واسطه رانت اطلاعاتی و مشخص نشدن اینکه این شرکت چطور توانسته با چنین اقدامی رقبای خود را از دور خارج کند به یک طرف اما سوی دیگر این داستان نامه ای است که
شرکت های صنایع لبنی به برخی مسئولان دولتی نوشتند و اعلام کردند، ظرفیت کره وارد شده توسط آنها با ارز ۴۲۰۰ تومانی رو به اتمام است اما یک شرکت که حجم زیادی کره با ارز دولتی وارد کرده حداقل تا پایان سال می تواند کره را با قیمت ارزان در بازار توزیع کند که این به معنی آن است دیگر شرکت ها توان رقابت برای حضور در بازار را نخواهند داشت و بازار حداقل به مدت یک سال در اختیار این شرکت خواهد بود.
طبق اطلاعات منتشر شده ۱۲شرکت تولید کننده فرآورده های لبنی با ارسال نامه ای مشترک به مدرس خیابانی قائم مقام وزیر صمت، مهرفرد قائم مقام وزیر جهاد کشاورزی و تابش ریاست سازمان تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان این نکته را مطرح کردند که با توجه به ۳۳ هزار تن حجم واردات کره در سال گذشته که ارزش آن بالغ بر ۲۱۴ میلیون دلار بوده، تخصیص ۲۶۳ میلیون دلار، در ۳ ماه ابتدایی سال جاری برای ۴۲ هزار تن واردات و عدم تناسب تخصص مجوز و ارز ۴۲۰۰۰ ریالی برای واردات در سال ۱۳۹۸ موجب کاهش شدید موجودی‌ها و بعضا تعطیلی برخی از واحدها شده به طوری که موجودی اکثر قریب به اتفاق واحدهای بسته‌‌بندی کره تا ابتدای مهر ماه سال جاری به پایان خواهد رسید.
به همین منظور واحدهای بسته‌بندی کره در جلسه برگزار شده در دفتر انجمن صنایع فرآورده‌های لبنی ایران به دلیل برقراری ثبات و رقابت سالم و عدم تعطیلی واحدها پیشنهاد کردهاند تا با اصلاح عاجل شرایط ایجاد شده با تخصیص ارز ۴۲۰۰۰ ریالی به نسبت متعارف سال ۱۳۹۷ به سایر واحدها و یا هر طریقی که امکان پذیر است شرایط رقابتی به بازار را بازگردانده تا از تطعیلی کارخانجات تک محصولی که بیش از ده هزار نیروی کار مستقیم و غیرمستقیم در آنها اشتغال دارند جلوگیری و شرکت‌ها به حیات و ممات خود ادامه دهند که در نهایت ضمن رعایت عدالت، بازار لجام گسیخته فعلی شیر خام و چربی شیر کنترل شود.

پیدا کنید پرتقال فروش را
نکته قابل تامیل دراین بین اما صحبت های دبیر انجمن صنایع لبنی است که اعلام کرده است اختصاص ۱۹۹ میلیون دلار از ۲۶۳ میلیون دلار ارز دولتی برای واردات کره به یک شرکت خاص موجب تعطیلی سایر کارخانه‌ها شده ودراین بین انجمن دخالتی نداشته است.
رضا باکری دبیر انجمن صنایع لبنی با طرح این مساله که واردات کره در سال گذشته آزاد بوده است و همه شرکتها می توانستند برای واردات این محصول اقدام کنند گفته است ؛تخصیص ارز واردات کره برای همه شرکت های صنایع لبنی آزاد بوده است، برخی از شرکت ها در زمان اختصاص ارز ۴۲۰۰ تومانی اقدام به ثبت سفارش و واردات کرده اند اما برخی شرکت ها از این فرصت استفاده نکرده اند و انجمن دخالتی در این امر نداشته است.
باکری مدعی شده است که این شرایط به صورت طبیعی و نتیجه عمل خود شرکت‌های صنایع لبنی است و کسی موجب تعطیلی این شرکت‌ها نشده است؛ در سال گذشته با توجه به اینکه کره چند مرتبه از گروه یک به گروه دو رفت‌وبرگشت داشت برخی شرکت ها نتوانستند برای واردات تصمیم درستی بگیرند و نگران ضرر و زیان ناشی از واردات بودند و به اندازه کافی اقدام به واردات این محصول نکردند.
نکته جالب و قابل تامل دیگر درصحبت های دبیرانجمن صنایع لبنی است که وی مدعی شده تا پایان سال کره گران نمی شود چراکه تا پایان امسال ذخایری از محل واردات صورت گرفته با ارز ۴۲۰۰ تومانی وجود دارد و این محصول با نرخهای قبل و هر کره ۱۰۰ گرمی به قیمت ۴۵۰۰ تومان به فروش می‌رسد.

وقتی همه خواب بودند
آنچه که از آن در این گزارش به عنوان رانت اطلاعاتی یاد شده چند نکته قابل توجه و البته قابل تامل دارد که به نظر می رسدبیش ازآنکه مردم نگران گرانی کره باشند باید زنگ خطری برای متولیان و ناظرانی باشد که با وجود آنها این قبیل اقدامات و سوئاستفاده صورت میگیرد و دست آخر اسم آن را بهره گیری از فرصت نام گذاری میکنند.
شرکت یاد شده در حالی با استفاده از رانت اطلاعاتی نسبت به واردات کره اقدام کرده که حجم کره وارداتی در ۳ ماهه ابتدایی سال به ۴۲ هزار تن کره کرده که در سال قبل از آن تنها ۳۳ هزار تن کره وارد کشور شده است و این به خوبی نشان می دهد که متولیان امر هیچ تمایلی بر بستن دروازه های وارداتی ندارند؛ حتی اگر در شرایط جنگ اقتصادی قرار داشته باشیم و یا اینکه کمبود ارز و درآمد ارزی درکشور بیداد کند.
نکته قابل تامل دیگر آن است که ناظرینی که در مصاحبه های مکرر خوداز نظارت تیزبین و دقیق خبر می دهند و مدام براین عبارت تاکیددارند که با متخلفین برخورد می شود ،چرا با وجود بروز چنیناطلاعات و اخباری هیچ گونه بازخواستی از شرکت یاد شده نکرده و گزارشی را هم دراین خصوص اعلام نکرده اند که در رویارویی با چنین پرسشی تنها دو گزینه باقی می ماند نخست آنکه این شرکت ها پیش چشم همین ناظرین اقدام به واردات کره کرده اند و یا اینکه ناظرین مثل همیشه درخواب بودندکه این حجم کرده آن هم از مبادی رسمی گمرک کشور وارد شده و میلیون میلیون ارز کشور به آن اختصاص یافته است.