بحران قره‌باغ میان جمهوری آذربایجان و ارمنستان دوباره چنان شعله ور شد که نتیجه آن جنگی تمام عیار میان طرفین بود که دامنه آن می‌رفت تا کشورهای منطقه را نیز در بر گیرد. سرانجام پس از دو هفته درگیری در منطقه مورد مناقشه «قره باغ کوهستانی» منابع خبری از آغاز مرحله اجرایی شدن توافق آتش‌بس در این منطقه با میانجی گری روسیه خبر داده‌اند. نشستی که به گفته منابع خبری ۱۰ ساعت در مسکو به طول انجامید و در نهایت لاوروف وزیر امور خارجه روسیه از توافق دو کشور برای رسیدن به آتش بس خبر داد.
حال این سوال مطرح است که راهکار دائمی شدن آتش بس چیست و دو کشور چگونه می‌توانند از تکرار این جنگ‌ها جلوگیری نمایند؟ نگاهی به بحران قفقاز نشان می‌دهد که دو دسته عوامل در این بحران‌ها تاثیرگذار هستند. بخشی از این وضعیت برگرفته از اختلافات موجود میان دو کشور است که به دلیل عدم رسیدن به توافق نهایی برای حل اختلافات همچون آتش زیر خاکستر باقی مانده و از هر چند گاهی شعله ور می‌شود. بر این اساس گام ابتدایی برای صلح پایدار میان طرفین، رویکرد آنها به حل اختلافات بر سر میز مذاکره است و تا این مهم محقق نشود نمی‌‌توان امیدی به آتش بس پایدار داشت. نکته دیگر بازیگران خارجی است که در این معادلات ایفای نقش می‌کنند.
بحران اخیر نشان داد که از یک سو برخی رژیم‌های بحران‌ساز در منطقه همچون رژیم صهیونیستی برای رسیدن به اهدافشان همچنان سیاست اختلاف افکنی و گرفتن ماهی منافعشان از آب گل آلود روابط میان همسایگان را دنبال می کنند چنانکه در بحران اخیر حمایت رژیم صهیونیستی از آذربایجان از دلایل این بحران بوده بگونه‌ای که ارمنستان رسما سفیر خود را از تل آویو فرا خواند. در کنار صهیونیست‌ها، رفتارهای ترکیه نیز جای تامل دارد. اسناد نشان می‌دهد که ترکیه به دنبال ایجاد پایگاه نظامی دائمی در قفقاز است که بخشی از اهدافش برای منافع فردی و بخشی نیز در قالب اهداف ناتو صورت می‌گیرد.
ترکیه بر این تصور است که با این اقدامات می‌تواند نفوذ خود در قفقاز را گسترش داده و همزمان نیز خود را ناجی ناتو در منطقه معرفی نماید. رفتاری که البته در نهایت به منافع آمریکا و صهیونیست‌ها ختم می‌شود چرا که ناتو یعنی آمریکا و آمریکا نیز یعنی رژیم صهیونیستی. بر این اساس می‌توان گفت که راهکار ارمنستان و جمهوری آذربایجان برای رسیدن به صلح و امنیت پایدار کنار نهادن اختلافات بر اساس مذاکرات سیاسی و نیز تعهد آنها به عدم پذیرش دخالت خارجی در این روند است. رفتارهایی بحران سازی در ظاهر در حمایت از یکی از طرف‌های درگیری صورت می‌گیرد اما در نهایت به یک نتیجه ختم می‌شود و آن استمرار بحران میان دو کشور و کل منطقه است.
نویسنده: سید مهدی لنکرانی
