روز گذشته جمهوری اسلامی ایران به عنوان مرکز محور مذاکرات امنیتی خاورمیانه میزبان رجب طیب اردوغان رئیس‌جمهوری ترکیه بود. بعد از اقدامات فتنه برانگیز بارزانی در اقلیم کردستان که در نهایت امنیت منطقه را به خطر انداخته و تمامیت ارضی عراق را نابود می‌کند ترکیه تصمیم گرفت که از ایران برای کمک به کاهش تنش در عراق کمک گیرد. بر همین اساس مقرر شد تا همکاری نزدیکی را در حفظ تمامیت ارضی عراق با هدف کاهش تنش‌های منطقه‌ای و رسیدن به ثبات دنبال کنند. بر همین اساس به جز دیدار روسای جمهور دو کشور چند مقام امنیتی ترکیه نیز به ایران آمدند تا محور مذاکرات رنگ و بوی امنیتی - سیاسی با چاشنی اقتصادی بگیرد. بر همین اساس سخنان دو رئیس‌جمهور به منزله هشداری محترمانه برای حفظ ثبات در منطقه می‌تواند تلقی شود.
افزایش همکاری اقتصادی
در همین راستا دیروز نشست مشترکی بین روحانی و اردوغان برگزار شد که رئیس‌جمهور در این نشست گفت: ما تغییر مرزهای جغرافیایی را به هیچ عنوان نخواهیم پذیرفت، تصمیم‌های اشتباهی که برخی از سران این اقلیم اتخاذ کردند باید آن را جبران کنند.
اما حجت‌الاسلام حسن روحانی با تشکر از پذیرش دعوتش توسط همتای ترکیه‌ای خود صحبت‌های خود را با طرح مسایل اقتصادی آغاز کرده و گفت: بر این نکته تأکید می‌کنم ظرف سال‌های اخیر روابط دو کشور در زمینه‌های سیاسی منطقه‌ای و فرهنگی و اقتصادی روز به روز در حال توسعه بوده است. مقرر شد تصمیم‌هایی که امروز (دیروز) راجع به توسعه روابط بانکی گرفتیم تا پایان هفته آینده نهایی شود. در زمینه ترانزیت کالا بین دو کشور در سه نقطه مهم مرزی که تسهیلات در زمینه معبر‌ها و مسائل گمرکی می‌تواند به توسعه روابط کمک کند، تصمیم گرفته شد هر ۳ مرز به‌صورت ۲۴ساعته به کار ادامه دهند و ۲ مرز از فردا ۲۴ساعته می‌شود و مرز سوم نیاز به کارهای فنی و ساختمانی دارد که با اتمام آن مراحل، آن هم ۲۴ساعته می‌شود. در زمینه روابط نفت و گاز تصمیم بر این شد که طرف ترکیه گاز بیشتری از ایران برداشت کند و در این زمینه بین دو وزارتخانه مذاکره صورت گیرد و همچنین طرف ایرانی اعلام آمادگی کرد آماده استقبال از سرمایه‌گذاران ترکیه در بخش گاز است.
رئیس‌جمهور با تأکید بر توسعه گردشگری بین دو کشور اظهار داشت: اراده دولت بر این مبنا است که توسعه بخش اقتصادی و تجاری به‌گونه‌ای باشد که رقم آن به مرز ۳۰ میلیارد دلار برسد.
اردوغان نیز صحبت‌های خود را مانند روحانی با طرح منافع اقتصادی دو کشور آغاز کرده و اظهار کرد: پیش از این برای حجم مبادلات و روابط تجاری به اندازه سی میلیارد دلار در نظر گرفته شده بود اما سطح تجاری به اندازه ۱۰ میلیارد دلار هدف‌گذاری شده است. لذا در چهارمین شورای عالی همکاری‌های دو کشور هدف ۳۰ میلیارد دلار گذاشته و نقشه راه رسیدن به این هدف بررسی شد.
وی افزود: من مطمئن هستم که با افزایش حجم روابط و نزدیکی بیش از پیش ایران و ترکیه در دوران اخیر سیر روابط دو کشور در یک محور مثبت به سرعت ادامه خواهد یافت. رئیس‌جمهور ترکیه تصریح کرد: در چارچوب این نشست وزرای دو کشور در زمینه‌ها و بخش‌های مختلف اعم از انرژی، گردشگری، حمل‌ونقل زمینی و حتی صنایع و دفاع موضوعاتی مطرح شد و توصیه‌های لازم از طرف ما به وزرای ذیربط صورت گرفت.
اردوغان گفت: ضمنا تصمیم گرفتیم با همکاری بانک‌های مرکزی دو کشور و نیز همکاری‌های بانک‌های دیگر بخش تامین مالی همکاری‌های دو کشور را تامین کنیم. ضمنا برای نجات روابط اقتصادی خود از فشار بازار ارز تصمیم گرفتیم مبادلات تجاری و اقتصادی خود را با استفاده از پول ملی و محلی خود انجام دهیم.
وی ادامه داد: مسئولین بانک مرکزی دو کشور هفته آینده گردهمایی کرده و قرارداد همکاری در زمینه بانک مرکزی را نهایی خواهند کرد. علاوه بر این تصمیم گرفته شد که برای احداث شعب بانک‌های ایران در ترکیه و به طور متقابل احداث شعب بانک‌های ترک در ایران مراکز و بخش‌های ذیربط تشکیل شوند. وی ضمن تاکید بر افزایش روابط دو کشور در زمینه گردشگری گفت: ما خواستار به اشتراک گذاشتن تجربیات خود در زمینه گردشگری با کشور دوست و برادر خود، ایران هستیم.
اردوغان تاکید کرد: من مطمئن هستم که با تقویت روابط در زمینه گردشگری از ترکیه ده‌ها هزار شهروند برای بازدید از ایران به عنوان کشوری که از تمدن دیرینه برخوردار است، خواهند آمد.
وی اظهار کرد: میزان سفرهای شرکت هواپیمایی ترکیه که در حال حاضر رقم بالایی است حاکی از اهمیتی است که در این زمینه نسبت به ایران قائل هستیم. ما سرمایه‌گذاران ترکیه‌ای برای سرمایه‌گذاری در ایران را تشویق می‌کنیم.
روحانی: سران اقلیم باید تصمیمات غلط‌شان را جبران کنند
در ادامه اما روحانی با اشاره به تحولات منطقه و مذاکرات صورت‌گرفته با رئیس‌جمهور ترکیه در زمینه اقلیم کردستان گفت: با توجه به مسائل منطقه‌ای به‌ویژه سوریه و اقلیم کردستان عراق مذاکراتی مفصل داشتیم. دو کشور تشدید اختلافات قومی و مذهبی را که از سوی توطئه‌گران و بیگانگان برای منطقه ما طراحی شده و همچنین مسئله تجزیه‌طلبی در منطقه را به هیچ عنوان نمی‌پذیرند و از دیدگاه دو کشور، عراق یک کشور واحد است، سوریه یک کشور واحد است.
وی اضافه کرد: ما تغییر مرزهای جغرافیایی را به هیچ عنوان نخواهیم پذیرفت. کردستان عراق از همسایگان خوب و برادر ما است و ما نمی‌خواهیم فشاری را به مردم کردستان عراق وارد کنیم، اما تصمیم‌های اشتباهی که برخی از سران این اقلیم اتخاذ کردند باید آن را جبران کنند، بنابراین ۳ کشور ایران، ترکیه و عراق ناچار هستند با اقدامات جدی و ضروری خودشان اهداف راهبردی را در منطقه تأمین کنند.
رئیس‌جمهور ترکیه نیز با اشاره به موضع مشترک ایران و ترکیه درباره همه‌پرسی کردستان عراق، گفت: در عراق مخاطب ما دولت مرکزی این کشور است و همه‌پرسی اقلیم را نامشروع می‌دانیم.
وی با اشاره به بحث‌های مربوط به منطقه گفت: در چارچوب مسائل منطقه‌ای مسئله عراق در رده اول قرار دارد و تشکیل مکانیزم‌های سه‌جانبه برای حل این مسئله بررسی شده است.
اردوغان با اشاره به رفراندوم در اقلیم کردستان عراق اظاهر کرد: البته پیش از این هر دو طرف تاکید کردند که همه‌پرسی غیرقانونی که از سوی اقلیم کردستان عراق انجام شد را به رسمیت نمی‌شناسند.
رئیس‌جمهور ترکیه ادامه داد: ترکیه با اقلیم کردستان عراق ۳۵۰ کیلومتر مرز دارد و در شرق این منطقه نیز ایران حضور دارد. در جنوب منطقه اقلیم نیز دولت مرکزی عراق قرار دارد و در غرب آن سوریه. اقلیم کردستان عراق در این میان چه می‌کند من نمی‌دانم. وی ادامه داد: در حال حاضر در سطح جهان بجز اسرائیل هیچ کشور دیگری از اقلیم کردستان عراق حمایت نمی‌کند و از نظر ما تصمیمی که با نشستن با سرویس جاسوسی موساد حاصل شود به هیچ‌وجه مشروع و قابل پذیرش نیست.
اردوغان گفت: من مطمئن هستم که مدیریت اقلیم کردستان عراق با قرار دادن فرد معلوم در طرف راست خود و فرد معلوم دیگر در طرف چپ خود به هیچ جایی دست نخواهد یافت و این تصمیمات بیشتر منجر به منزوی شدن خود او خواهد شد. ما به عنوان ایران و ترکیه در این زمینه موضع قاطعی اتخاذ کرده ایم. در عراق مخاطب ما دولت مرکزی این کشور است و همه‌پرسی اقلیم کردستان را قطعا نامشروع می‌دانیم.
وی تصریح کرد: هم ایران هم ترکیه و هم دولت مرکزی عراق در قبال اقدامات اقلیم کردستان عراق تدابیری را به اجرا گذاشته‌اند و من‌بعد تدابیر شدیدتری در راه خواهد بود.
مبارزه با تروریسم بین‌المللی
یکی دیگر از محورهای مورد بحث مبارزه با تروریسم بین‌المللی بود که رئیس‌جمهور در اینباره نیز خاطرنشان کرد: مبارزه با تروریسم به‌عنوان یکی از اهداف مهم دو کشور است و ما با هرگروه تروریستی هرکجا که باشند باید مبارزه کنیم چه به‌نام داعش باشد چه به‌قول آقای اردوغان دَعش باشند، چه جبهه‌النصره باشند و یا به هر اسم دیگری! باید بدون اراده قدرت‌های منطقه و دولت‌های منطقه تروریسم اجازه فعالیت‌های ناجوانمردانه و ضدانسانی را نداشته باشند.
اردوغان اما در پایان صحبت‌هایش به سوریه اشاره کرد و گفت: به همین شکل در سوریه نیز مکانیزم سه‌جانبه‌ای فعال کرده‌ایم. در سوریه برای مناطق کاهش تنش ارزش زیادی قائل هستیم. مطمئن هستم که با تلاش و مبارزه مشترک ما در سوریه با گروه‌های تروریستی از جمله داعش و النصره، به داد مردم مظلوم این مناطق خواهیم رسید. رئیس‌جمهور ترکیه همچنین درباره کمک به مظلومان جهان نیز گفت: من مطمئن هستم که دفاع مشترک ما از کلیه مظلومین جهان یک وظیفه و دین به گردن ما است و در این راستا وزرای ذیربط ما و نیروهای مسلح و اطلاعاتی دو کشور کلیه اقدامات لازم را انجام خواهند داد.
منطقه غرب آسیا این روزها با مشکل جدیدی به نام زیاده‌خواهی بارزانی مواجه شده است که اگر این روند ادامه یابد می‌تواند بحران مضاعفی برای منطقه ایجاد کند، بر همین اساس در حالی که هیچ کشوری از تجزیه عراق حمایت نکرده است اما به جای کمک گرفتن از آنها ترجیح دادند جمهوری اسلامی ایران را به عنوان قدرت منطقه‌ای و محور مقاومت منطقه با توجه به نفوذی که دارد به عنوان حلال مشکلات برگزینند. از این‌روست که بعد از پیگیری مذاکرات سوریه در آستانه حالا قرار است تهران محور اصلی مذاکرات امنیتی منطقه نام گیرد و نقش اساسی‌ای در حل این بحران ایفا کند.
ترکیه یکی از این کشورهاست که امیدوار است ایران راه‌حلی برای مدیریت بحران جدید منطقه ارائه کند، بر همین اساس سران این کشور که تا پیش از این سیاستهای همگونی با ایران نداشتند حالا برای نا امن نشدن مرزهایشان و جلوگیری از تجزیه عراق از کشورمان کمک می‌گیرند.
ایران و ترکیه ۴ سند همکاری امضا کردند
اسناد و یادداشت تفاهم همکاری در حضور روسای جمهوری اسلامی ایران و ترکیه از سوی مقامات عالی‌رتبه دو کشور به امضا رسید.
تفاهم همکاری گمرکی بین وزارت امور اقتصادی و دارایی جمهوری اسلامی ایران و وزارت گمرک و تجارت جمهوری ترکیه، یادداشت تفاهم همکاری بین بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و بانک مرکزی جمهوری ترکیه، یادداشت تفاهم همکاری بین سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران و اداره کل آرشیو دولتی نخست‌وزیری جمهوری ترکیه و یادداشت تفاهم همکاری بین صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران و سازمان رادیو و تلویزیون دولتی جمهوری ترکیه اسنادی بود که در راستای تعمیق هر چه بیشتر سطح مناسبات تهران - آنکارا به امضاء رسید.
نویسنده: سوشیانت آسمانی
