دیرزمانی است که بیاعتمادی در فضای نظام بانکی کشور گسترده شده است؛ بیاعتمادی که از یک موسسه شروع شد و حالا مانند دومینویی بیانتها یک به یک موسسات مالی و اعتباری اعم از مجوزدار و بدون مجوز را درگیر کرده است.
البته این اتفاق تا پیش از این از سوی بسیاری از کارشناسان و متخصصان این حوزه پیشبینی شده بود؛ درست آن زمانیکه هر روز شاهد شکلگیری یک موسسه بودیم و به قدری نرخ این موسسات برای پرداخت سود جذاب بود که مردم هم بدون هیچگونه بررسی و با علم به اینکه به وجود آمدن این قبیل موسسات با توجه به فرِایندی که باید طی کنند تحت لوای بانک مرکزی، سرمایههای خود را رهسپار این موسسات کردند اما حالا که بانک مرکزی هم اذعان دارد که این موسسات بدون مجوز به وجود آمدند و خودش هم به عنوان متولی اصلی نظام بانکی توان رویارویی با آنها را ندارد کار به تجمع و تحسن و زد و خورد مردم و سپردهگذاران و... کشیده شده است.
عرصه بینظارتی
کارشناسان و تحلیلگران نظام بانکی در واکاوی و بررسی این رویداد این مساله را عنوان میکنند که برخلاف آنچه مطرح میشد بانک مرکزی به عنوان سکاندار اصلی یکی از ارکان اقتصادی کشور وارث یکی بیانضباطی و بینظارتی در نظامهای پولی و مالی بوده و عملکرد وی منجر به آن شده تا بانکهای دولتی و خصوصی، عرصه را به موسسههای غیرمجاز ببازند.
کارشناسان براین اعتقادند که روند بیتوجهی بانک مرکزی منجر به آن شده تا به جای بانکهای دارای مجود موسسات مالی و اعتباری بازیگران اصلی تعیین نرخ سود شوند و با وعده سودهای بالای ۳۰ درصد؛ مردم را وسوسه کنند که هرچه بیشتر سرمایه خود را در آنجا سپردهگذاری کنند سالانه یک سوم موجودی خود را میتوانند سود دریافت کنند.
به گفته این افراد متخصص بررسی روند این حرکت آن بود که هرچه میزان موجودی اشخاص بیشتر بود، نرخ سود هم با درصد بیشتری پرداخت میشد و در نتیجه شرایطی به سمتی رفت که بانکها نیز برای اینکه از قافله جذب سپردهها عقب نمانند، وارد این گود شدند و این چنین بود که روند نرخ سود و بینظمی و دور زدن مصوبات بانک مرکزی در پرداخت سود یکسان زده شد.
این اتفاق درحالی رخ داد که بانک مرکزی در طول سالهای اخیر همواره عنوان کرد که ساماندهی بازار پولی و مالی کشور و تعیین تکلیف غیرمجازها اولویت این بانک است.
کارشناسان با بیان اینکه این اولویت منجر به آن شد تا بانک مرکزی سیاست تجمیع، انحلال و تعیین تکلیف این موسسات که بیش از ده سال با پرداخت سودهای بالا به مرز ورشکستگی رسیده بودند را در دستور کار خود قرار دهد اما غافل از آنکه مشکل اصلی بانک مرکزی در برخورد با این موسسههای غیرمجاز، این بود که اغلب آنها به دلیل وابستگی سهامداران و گردانندگان آن به برخی نهادها و مراکز قدرت، حاضر به پاسخگویی به بانک مرکزی نبودند.
بهانههای غیرقابل قبول
مهرداد لاهوتی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه هیچ بانکی دچار مشکل نشده است به سیاست روز گفت: اساس شکل گیری بانکها براساس یکسری شرایط و ضوابط و قراردادهای خاص است و بانک مرکزی تنها به کسانی که این شرایط را داشته باشند مجوز ایجاد بانک را میدهد و مابهازای آن بانکها میتوانند از امکانات بانک مرکزی و همچنین تسهیلات بین بانکی بهرهمند شوند.
وی افزود: با وجود این ضوابط و مقررات بانکها در انجام تعهدات خود دچار مشکل نخواهند شد اما این مساله تا زمانی صادق است که سپردهگذاران به یک جا برای گرفتن سپردههای خود هجوم نیاورند و اگر این روند ادامه داشته باشد باید انتظار هر اتفاق ناخوشایندی را دراین بازار داشت.
این نماینده مجلس با بیان اینکه فضای بیاعتمادی بر نظام بانکی کشور گسترده شده است خاطر نشان کرد: اتفاقاتی که این روزها در نظام بانکی کشور رخ داده و رشد بیرویه و بدون نظارت موسسات اعتباری و ناتوانی آنها در باز پرداخت سپردههای مردم موجب شده تا سایر مردم به عملکرد بانکها که دارای مجوز هم هستند بدبین شوند.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با رد صحبتهای رئیس کل بانک مرکزی مبنی براینکه بانک مرکزی توانایی برخورد با این موسسات را ندارد گفت: ایراد بزرگی که به صحبتهای سیف وارد است آن است که مدعی است زور بانک مرکزی به این موسسات مالی و اعتباری نمیرسد چراکه این موسسات به افرادی وصل هستند که پرنفوذ و با قدرت هستند.
وی افزود: آنچه مسلم است بانک مرکزی وظیفه دارد تا با تمام امکانات نسبت به رصد فعالیت و نظارت این قبیل موسسات اقدام کند واین بهانه به هیچوجه پذیرفته نیست؛ چراکه امروز برای ایجاد یک بقالی هم روند و فرآیند کار کاملا معلوم و با حساب و کتاب است و اینکه یک موسسه مالی و اعتباری که میخواهد سپردههای مردم را بگیرد بدون مجوز و نظارت به فعالیت بپردازد به هیچ وجه قابل قبول نیست.
لاهوتی تاکید کرد: این موسسات که مجوز ندارند متقابلا نمیتوانند ازامکانات بانک مرکزی در رویارویی با چنین مشکلاتی بهره بگیرند و ماحصل آن این میشود که امروز با فضای بیاعتمادی و... در نظام بانکی روبهرو هستیم.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با بیان اینکه مجلس هم دراین زمینه وارد عمل شده است خاطرنشان کرد: مجلس درین زمینه اقداماتی کرده است اما خروجی نهایی آن آن خروجی نیست که به مردم کمک کند.
وی با اشاره به اینکه سهلانگاری انجام شده از سوی بانک مرکزی را قبول داریم اما باید به این موسسات و بانک مرکزی فرصت داده شود تصریح کرد: مردم باید در این شرایط تا حدودی همراهی کرده و فرصت دهند تا این مشکل را بتوان به مرور مدیریت و حل کرد و هجوم به یکباره مردم برای باز پس گرفتن سپردههایشان شرایط را بدتر میکند هرچند که آنها نیز حق دارند.
این عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی ابراز امیدواری کرد تا با اقدام قابل توجه و هرچه سریعتر بانک مرکزی شاهد حل ایت مشکل و ادامه فعالیت این موسسات و بانکها براساس استانداردها لازم باشیم.