همانطور که قبلا اعلام شد، ایالات متحده آمریکا همه تحریمهای هستهای علیه ایران را بازگرداند. آیا شما فکر میکنید که این تحریمها در راستای منافع ملی ایالات متحده آمریکا در بلندمدت است؟
اعمال مجدد تحریمهای نفتی علیه ایران در تاریخ ۵ نوامبر بصورت یکجانبه از سوی دولت ترامپ با بی پروایی و بی مسئولیتی رئیس جمهور آمریکا و تصمیم او در ماه می برای نقض توافق هستهای ایران همراه شد. ترامپ بدون اعتنا به تعهد ایران به این توافق، تحریمها علیه تهران را مجددا اعمال کرد. این یک نمره منفی قابل توجه دیگر برای دولت ترامپ بود که در مسائل منع اشاعه تسلیحات هستهای اعتبار کمی را دارد. فشار حداکثری که دولت ترامپ از آن حرف میزند یک استراتژی مناسب برای جایگزین کردن برجام نیست. اگر چه در کوتاه مدت بعید است که تحریمهای آمریکا موجب شود ایران به تعهدات خود در برجام عمل نکند اما در بلند مدت پایداری این توافق هستهای در معرض خطر قرار میگیرد.
آمریکا هشت کشور را بطور موقت از ممنوعیت خرید نفت ایران معاف کرده است. به نظر شما آیا این کشورها میتوانند جایگزینی برای نفت ایران پیدا کنند؟
دولت ترامپ تشخیص داد که در تاریخ ۵ نوامبر نمی تواند صادرات نفت ایران را به صفر رسانده و یا حتی صادرات این کشور را به نزدیکی صفر برساند از همین رو استثناهایی را قائل شد که به موجب آن کشورها میتوانند به واردات نفت از ایران ادامه بدهند و این یک منفعت قابل لمس برای ایران است. تاثیرات معاف شدن این هشت کشور از تحریمهای نفتی ایران بر اقتصاد این کشور هنوز مشخص نیست. بخشی از این ابهام بدلیل آن است که هنوز جزئیات این معافیتها از جمله اینکه کشورها چه میزان نفت از ایران میتوانند وارد کنند مشخص نیست.
حتی با وجود این استثناها، تحریمهای جدید نفتی ایران را از برخی از فوایدی که به موجب توافق هستهای ۲۰۱۵ برجام به تهران وعده داده شده بود محروم میکند. با این وجود ما انتظار نداریم که در کوتاه مدت و به دلیل این تحریمها تغییری در پایبندی ایران به تعهدات خود در برجام ایجاد شود.
«استیو منوچین» وزیر خزانه داری آمریکا اعلام کرده که واشنگتن خواستار توقف سرویس دهی «شبکه جهانی پرداخت» (سوئیفت) برای طرفهایی است که تحریمهای ایران را نقض میکنند در غیر اینصورت سوئیفت نیز ممکن است با تحریمهای آمریکا مواجه شود، آیا آمریکا میتواند چنین کاری را انجام بدهد؟
سوئیفت مجبور به همراهی با خواسته آمریکا نیست اما با اعلام ۵ نوامبر دسترسی برخی از بانکهای ایرانی به سوئیفت قطع شد. سوئیفت اعلام کرده که از تصمیم برای تعلیق دسترسی بانکهای ایران متاسف است اما این کار برای حفظ ثبات در سیستم بانکداری بین المللی ضروری است.
این وضعیت کار را برای کشورهای دیگر از جمله متحدان نزدیک آمریکا برای آنکه تجارت قانونی با ایران داشته باشند سخت میکند. این وضعیت بر عملکرد مکانیسم اتحادیه اروپا موسوم به «اس پی وی» (ساز و کار مالی مستقل اروپا) که اجازه تجارت قانونی با ایران را میدهد، تاثیر میگذارد و این امر خیلی مهم است.
اگر ایران نتواند نفت صادر کرده و با سوئیفت کار کند، برجام چه معنایی دارد؟ منظور این است که اگر آمریکا بتواند اراده خود را بر این دو موضوع که برای ایران کلیدی هستند تحمیل کند آیا ماندن در برجام برای ایران منطقی است؟ اگر چنین اتفاقی رخ بدهد واکنش اتحادیه اروپا، چین و روسیه چگونه خواهد بود؟
هرچند معافیت هایی برای صادرات نفت ایران اعلام شده اما همکاری در پروژههای هستهای که در برجام به آنها اشاره شده به شکل مثبتی به ثبات این توافق مرتبط هستند و اعلام ۵ نوامبر و بازگشت تحریمهای ایران تاثیری منفی بر اقتصاد ایران داشته و بهره مندیهای ایران را که به موجب برجام به این کشور اعطا شده بود را کاهش میدهد.
پایبندی کشورهای باقی مانده در برجام شامل انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه و چین به این توافق و گسترش موقعیتهای انجام تجارت قانونی با ایران یک پیام مهم در خصوص حمایت سیاسی را مخابره کرد اما این امر نمی تواند زیان هایی را که با بازگشت تحریمهای آمریکا متوجه ایران شده را جبران کند.
ما قویا تمامی طرفهای حاضر در برجام را دعوت به ادامه عمل به تعهداتشان در برجام و حفظ تجارت قانونی با ایران فرا میخوانیم. جامعه جهانی باید قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل که توافق برجام را تائید کرد، پایبند باشد و از همه کشورها بخواهد از آن حمایت کنند تا زمانیکه آمریکا به تطبیق خود با این توافق پرداخته (به برجام بازگردد) و امکان مذاکرات جدید با رویکرد برد-برد برای تداوم برجام با تکیه بر اصول اصلی این توافق فراهم شود. مهر