ترامپ در اقدامی ناگهانی مک مستر را از سمت مشاور امنیت ملی آمریکا برکنار و جان بولتون نماینده سابق آمریکا در سازمان ملل را جانشین وی اعلام کرد. حال این سوال مطرح است که این اقدام چه تاثیری بر رفتارهای آمریکا در قبال ایران از جمله بر روی برجام خواهد داشت؟
با توجه به اقدامات اخیر تراکپ در گماشدن پومپئو در سمت وزیر امور خارجه و انتخاب بولتون در سمت مشاور امنیت ملی می توان گفت که حلقه اطرافیان ترامپ رادیکال تر از قبل شده لذا تشدید تحرکات ضد ایرانی ترامپ دور از ذهن نخواهد بود. در این میان سابقه افرادی مانند بولتون نشان می دهد که مواضع آنها در قبال ایران با محوریت فشار حداکثری و ادعاهای جنگ طلبانه همراه بوده اما حتی در دوران بوش نیز جرات اجرای گزینه نظامی را نداشته اند. با این شرایط می توان گفت انتخاب این افراد به منزله استفاده از گزینه نظامی خواهد بود چنانکه فرماندهان نظامی نیز بر ناتوانی آمریکا برای اجرای این گزینه تاکید دارند. بر این اساس هدف دیگری از چینش چنین تیم رادیکالی از سوی ترامپ باید دنبال شود که ارزیابی مواضع و رفتارهای آمریکا در یک سال ریاست جمهوری ترامپ می تواند آن را روشن سازد.
ترامپ تاکید دارد که برجام گزینه ای نادرست بوده و باید اصلاح شود. این اصلاح که اروپا نیز بر آن تاکید دارد در قالب نابودی اتمام توان هسته ای ایران، کاهش توان موشکی و نظارت کامل بر پایگاه های نظامی ایران و در نهایت مقابله با اقدامات منطقه ای ایران است.
ترامپ در ماه های اخیر خواستار رویکرد جهانی به اجرای این خواسته ها شده است. درهمین حال امریکایی ها به شدت بر روی ایجاد اختشاش در داخل ایران حساب باز کرده اند که تصویب قانون آزادی دسترسی ایرانیان به اینترنت، گزارش جدید شورای حقوق بشر در قبال ایران و متهم کردن آن به نقض حقوق اقلیت ها نمضایودی از آن است. در همین حال آمریکا طرح افزایش تحریم های ایران را مطرح کرده در حالی که ادعای لزم بازنگری در برجام را نیز مطرح کرده و خواستار همراهی جهانی با آمریکا برای بازنگری در برجام شده است.
با توجه به این شرایط می توان گفت آمدن بولتون و پومپئو اقدامی برای تشدید تحرکات رادیکال آمریکاست که چند هدف را دنبال می کند. نخست آنکه با تشدید فضای تحریم و تهدید به دنبال استمرار فضای خود تحریمی با قرار دادن بازار ایران در قالب شرطی است. اینکه آیا امریکا برجام را تمدید می کند یا از آن خارج می شود محورهای این خود تحریمی است که آمریکا همواره به دنبال گرفتار سازی ایران در این فضای تحریمی بوده و هست. دوم آنکه آمریکا به دنبال ترساندن جهان از اروپا گرفته تا سایر کشورها است که از یک سو عدم سرمایه گذاری و روابط اقتصادی کشورها با ایران را پیگیری می کند و از سوی دیگر سوق دادن کشورها به اعمال فشار بر ایران برای پذیرش بازنگری در برجام و رسیدن به برجام های جدید بر اساس اهداف امریکا را دنبال می کند. آمریکا به دنبال نمایش فضای جنگی است تا با این حربه جهان را به رویارویی با ایران سوق دهد.
با توجه به انچه ذکر شد می توان گفت که آمریکا سیاست چماق بزرگ را اجرا می کند که راهکار مقابله با آن نیز تکیه به داشته های داخلی و اقتصاد مقاومتی و بهره گیری از دستاوردهای منطقه ای و جهانی و عدم رویکرد به مذاکره در شرایط فشار است چرا که مذاکره در این شرایط برابر با تشدید فشارها و تحریم ها خواهد بود.
نویسنده: علی تتماج
