گشایش روابط عربستان در قبال قطر و پیش از آن، اقدام پادشاه در فراهم کردن مقدمات سلطنت فرزندش همگی حاکی از قریبالوقوع بودن پادشاهی محمد بنسلمان است.
به گزارش میزان به نقل از پایگاه خبری «النشره»، تحولات چند روز اخیر از جمله گشایش روابط عربستان در قبال قطر و پیش از آن، اقدام پادشاه در فراهم کردن مقدمات پادشاهی فرزندش همگی حاکی از قریبالوقوع بودن پادشاهی محمد بنسلمان است.
پادشاهی قریبالوقوع محمد بنسلمان
در این میان جای هیچ تردیدی نیست که ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه سعودی مقدمات پادشاهی هر چه سریعتر پسرش محمد را فراهم کرده است و چه بسا مهمترین گام برای تحقق این امر تعیین او به عنوان ولیعهد و کنار گذاشتن محمد بن نایف ولیعهد سابق و به حاشیه راندن او به شکل نهایی بود.
اما گام دوم برای تحقق این هدف این بود که ملک سلمان در تعطیلات طولانی در مغرب پسرش را مسئول اداره امور کشور کرد که بیتردید ولیعهد نیز از این فرصت برای تثبیت پایههای حکومت خود و در اختیار گرفتن تصمیمات امنیتی، دیپلماتیک و سیاسی کشور استفاده کرد.
پایان صفکشی عربستان علیه قطر
در این میان عربستان پس از چند هفته صفکشی در برابر قطر و سیاستهای این کشور و نیز متهم کردن آن به تروریسم، با دو تصمیم تعجب همه را برانگیخت، اول اینکه پادشاه اجازه گشودن گذرگاه مرزی سلوی به روی حجاج قطری را صادر کرد تا بدون روادید برای ادای فریضه حج وارد عربستان شوند و همچنین با اعزام هواپیماهای ویژه سعودی به فرودگاه دوحه به منظور انتقال حجاج با هزینه خود و استقبال از آنان به عنوان میهمان در کشورش موافقت کرد.
تصمیم دوم نیز میزبانی محمد بنسلمان از عبدالله بنعلی بنعبدالله بنجاسم یکی از اعضای خاندان حاکم قطر بود که در جریان آن بر روابط برادرانه بین عربستان و قطر و مردم این دو کشور تاکید شد.
تجدید نظر در سیاستهای سابق به نفع عربستان است
این اقدام از نظر زمانی غیرمنتظره بود، اما از نظر مضمون ناگهانی نیست زیرا بنابر دلایل متعدد سیاسی و نه شخصی تجدید نظر در تصمیم قبلی به میزان زیادی به نفع عربستان است. به عبارت بهتر از نظر سیاسی عربستان در سطح بینالمللی و منطقه خلیجفارس در وضعیت خوبی قرار ندارد، تا جایی که وحدت شورای همکاری خلیجفارس بیش از هر زمان دیگری در معرض خطر قرار گرفته است و این وضعت برای ریاض و وجهه آن به عنوان رهبر این کشورها سودی ندارد.
خودداری کویت و عمان از همراهی با سیاستهای عربستان
این در حالی است که در بحران روابط با قطر دو کشور کویت و عمان بر خلاف بحرین و امارات متحده عربی با عربستان همراه نشدند در نتیجه دستهبندی بین این کشورها به شکل آشکار و خطرناک نمود یافت.
ناکامی عربستان در تحریم قطر
از سوی دیگر تحریم اقتصادی قطر هیچ یک از اهداف محور سعودی را تحقق نبخشید، زیرا غرب، ایران و ترکیه این وضعیت را برای قطر جبران کردند در نتیجه این نگرانی به وجود آمد که قطر دراین وضعیت پابرجا مانده و غرب نیز در کنار آن باشد حال آنکه دوحه با آگاهی نسبت به چگونگی بهرهبرداری از ثروت خود و معاملات گسترده با آمریکا و اروپا موجب شد عربستان تحت فشار قرار بگیرد.
کنار رفتن قریبالوقوع ملک سلمان از تخت پادشاهی
از نظر داخلی نیز تصمیم اخیر عربستان مبنی بر گشایش روابط نسبت به قطر به نفع ریاض و آغاز دوران محمد بنسلمان است اما در عین حال به معنی پایان زودهنگام پادشاهی پدرش است آن هم در شرایطی که بسیاری از پیشبینیها حاکی از این است که ملک سلمان به زودی به نفع پسرش از تخت پادشاهی کنار میرود.
عربستان در تکاپوی بازیافتن جایگاه از دست رفته
به هر حال گشایش روابط عربستان در قبال قطر پس از یک دوره تحریم و توقف، میتواند از نظر روانی، سیاسی و دیپلماتیک عربستان را به عنوان حامی کشورهای عرب حاشیه خلیجفارس معرفی کند تا به این ترتیب عربستان جایگاه خود در خلیجفارس را که به پایینترین سطح تنزل کرده بود، بازیابد به ویژه اینکه نفوذ آن در منطقه در برابر ایران و ترکیه کاهش یافته است.
بیتردید تصمیم ولیعهد سعودی بازتابهای مثبتی خواهد داشت و به پادشاه آینده امکان خواهد داد روند امور را در داخل کشور تحت کنترل در آورد و مانع هرگونه تلاش برای ایجاد بیثباتی شود و راه مخالفان داخلی و خارجی برای جلوگیری از به سلطنت رسیدن او را سد کند.
علاوه بر این در این شرایط ملک سلمان از خود تصویر یک پادشاهی را ارائه میکند که میتواند بنابر منافع منطقه تصمیم بگیرد و قادر است موانع شخصی و سیاسی که مانع وحدت کشورهای عرب حاشیه خلیجفارس است، پشت سر بگذارد.
آیا عربستان در قبال ایران نیز سیاست گشایش روابط را در پیش میگیرد؟
به هر حال آزمون قطر یا همان از سرگیری روابط با آن، تاثیر مثبتی بر محمد بنسلمان خواهد داشت تا جایی که باید پرسید آیا گام بعدی شامل گشایش روابط عربستان با ایران خواهد بود؟ فایده این سیاست جدید برای عربستان چه خواهد بود؟
سوال دیگر اینکه در پرتو حضور نیروهای بزرگ در منطقه خلیجفارس و تقویت حضور میدانی آنان در اطراف این کشورها عربستان چه تصویری از این منطقه خواهد داشت و تعامل آن چگونه خواهد بود؟
پاسخ به این سوالها چندان به درازا نخواهد کشید به ویژه اینکه روند امور و تحولات منطقه خلیجفارس و به طور کلی در خاورمیانه سیر شتابانی پیدا کرده است.