آبان به نیمه رسیده بود و حال هوا بدک نبود که مصاحبه‌ای بعد از مدتها از رئیس سازمان محیط زیست درباره آلودگی هوا و پیش‌بینی آینده خواندیم، هر چند عادت نداشتیم اظهارنظرهای غیرسیاسی از خانم ابتکار ببینیم! اما به آینده اوضاع امیدوار شده بودیم و فکر می‌کردیم حداقل تنفسمان راحت می‌شود که چند روز بعد هوا وارونه شد و تا دیروز (دوشنبه) شش روز متوالی آلودگی شدید را طی کرده‌ایم و به گفته سازمان هواشناسی این زمان تا باد نوزد بهتر نمی‌شود! ششمین روز است که مردم تهران به همراه مردم چند کلانشهر دیگر کشورمان از جمله اصفهان، شیراز و ...در کیفیت بد هوا و در شرایط ناسالم نفس می‌کشند و این داستان هر ساله پاییز و زمستان در کلانشهرها است با اینکه این داستان هر سال تکرار می‌شود اما دریغ از یک راهکار عملیاتی که حداقل میزان آلودگی را کاهش دهد.
«هر ۳ماه یکبار از جایگاه‌ها، بنزین را دریافت کرده و با استاندارد تطبیق می‌دهیم، اما این روزها از ۵ سال قبل بهتریم.»
«در شهرهای بزرگ براساس تدابیری که وزارت نفت برای توزیع بنزین یورو ۴ داشته، همه خودروها استاندارد یورو ۴ را تبعیت می‌کنند و سازمان حفاظت محیط زیست نیز علاوه بر اینکه هر سه ماه یکبار از جایگاه‌ها، بنزین را دریافت و استاندارد بنزین را اندازه‌گیری و مطابقت می‌دهد، کیفیت هوای کلانشهرها را نیز به طور مستمر و برخط با تجهیزات اندازه‌گیری، پایش می‌نماید.»
«با تدابیر ویژه‌ای که دولت یازدهم داشته و اقدامات خوبی که در زمینه از رده خارج کردن خوردوهای فرسوده صورت گرفته، اوضاع بهتر از قبل باشد؛ این در حالی است که تاکنون تعداد قابل توجهی از تاکسی‌ها، از رده خارج شده و برنامه مرتبط با آن نیز در حال اجرا است.»
«خودروسازان هم ملزم به تولید خودرو با استاندارد یورو۴ هستند که در این راستا سازمان حفاظت محیط زیست به صورت مستمر، تمام خطوط تولید خودروهای کشور را بازرسی می‌کند؛ ضمن اینکه در خودروهای وارداتی نیز الزام رعایت استاندارد یورو ۵ وجود دارد.»
همه جملاتی که خواندید جملات امید بخش معصومه ابتکار در پانزدهم آبان‌ماه است اما اینکه با همه این امیدها چرا حال هوا خوب نیست را خودش باید پاسخ دهد.
البته خانم ابتکار که همین الان که در حال تدوین متن هستیم به مراکش سفر کرده! این روزها که مردم نفسشان از آلودگی هوا تنگ شده، در کانال تلگرامی خود آورده است پدیده‌ای که این روزها با آن مواجه هستیم «وارونگی دما» است! و خواسته به نوعی از مراکش با مردم همدردی کند!
همیشه وقتی صحبت از آلودگی هوا در تهران و سایر کلانشهرها مطرح می‌شود عده‌ای صحبت از ساماندهی و خروج صنایع از شهرها را مطرح می‌کنند و عده‌ای نیز شادمان از وارد کردن بنزین‌های وارداتی مدام از تأثیر این بنزین‌ها در کاهش میزان آلودگی می‌گویند اما اگر این بنزین‌های وارداتی چاره مشکل آلودگی هوا بود پس چرا این روزها بازهم همان قصه هر ساله تکرار می‌شود؟
در این روزها که مردم بسیاری از کلانشهرها کامشان با دود سیاه تلخ شده است و چشمانشان رنگ آبی را نمی‌بیند رئیس سازمان محیط زیست در کانال تلگرامی خود به تشریح پدیده وارونگی دما می‌پردازد در این پست تلگرامی خانم رئیس آمده است: «پدیده‌ای که با آن اکنون مواجه هستیم اینورژن یا وارونگی دما نام دارد که با شروع فصل سرما، تغییرات جوی و سکون هوا در سطح زمین موجب تجمع آلاینده‌ها می‌شود. با شروع روز و آغاز فعالیت‌ها، دمای هوای سطح زمین زیاد می‌شود.
این هوای گرم هنگام صعود و حرکت به سمت بالا یا هنگام جا به جایی به وسیله باد با لایه‌ای هم دما از هوا که توسط تابش خورشید در طبقات فوقانی جو تشکیل شده برخورد کرده و این مانع صعود و تبادل هوا می‌شود.
نتیجه آن تشکیل یک سطح پوششی بالای شهر است که با گذشت زمان و افزایش فعالیت‌های انسانی به دلیل حبس هوا در زیر این لایه، مانع از بالارفتن مواد آلاینده می‌شود.
در به وجود آمدن چنین پدیده‌ای، آلاینده‌ها دخیل نیستند و وضعیت جوی تعیین‌کننده است. در چنین مواقعی باید با اتخاذ تدابیری که تردد وسایل نقلیه و هرگونه منشاء آلایندگی را کاهش می‌دهد، از تشدید وضعیت جلوگیری کرد تا اینورژن خاتمه یابد.»
و در آخرین پست اینستاگرامی خانم رئیس هم خاطره‌ای از سفر به شیراز و عکس از دریاچه مهارلو آمده است و هیچ اشاره‌‌ای به این روزهای آلوده نشده است!
انگار خانم رئیس کارهای واجب‌تری مانند ارائه لایحه مقابله با حیوان آزاری و سفر به مراکش دارد و رسیدگی به موضوع آلودگی هوا را در وظایف خود از قلم انداخته است. هر چند که شاید مقصر همین این داستان‌ها باد باشد که نوزیده!
ابتکار در مراکش
در حالیکه مردم کلانشهرها و البته پایتخت‌نشینان نفسشان از سیاست‌های غلطی که باعث شده هوا بد باشد به شماره افتاده و هوای سیاه و آلوده را تنفس می‌کنند رئیس سازمان محیط زیست که به گفته بسیاری از کارشناسان و نمایندگان مجلس متولی اصلی این موضوع در کشور است همچنان ترجیح می‌دهد در مورد این موضوع صحبتی نداشته باشد و چمدانش را برای فرار از آلودگی هوای تهران ببندد.
این اولین‌باری نیست که در اوج آلودگی هوا ابتکار رئیس محیط‌زیست آلودگی هوا را بر نمی‌تابد و به سفر می‌رود تا مبادا آلودگی هوا ذره‌ای خاطرش را برنجاند، و چه اتفاق و همزمانی جالبی است این سفرهای ناگهانی خانم رئیس با آلودگی هوا!
سوم و دهم دی‌ماه سال گذشته نیز در حالی که مردم ۱۸ روز در آلودگی شدید هوا نفس می‌کشیدند خانم رئیس به آذربایجان غربی و کیش سفر کرد.
اواخر سال گذشته هم که یکدفعه در اوج آلودگی سر از ایتالیا و فرانسه در آورد تا از برکات تجربیات آنها مردم را بهره‌مند سازد. آنگونه که در سایت سازمان محیط زیست آمده است، معصومه ابتکار معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در این سفر ضمن شرکت در کنفرانس بین‌المللی تغییرات آب و هوا (COP۲۲) که از ۷ نوامبر (۱۷ آبان) در مراکش فعالیت خود را آغاز کرده است، در دوازدهمین کنفرانس اعضای پروتکل کیوتو نیز حضور دارد.
شاید هم نباید زیاد به این بانو انتقاد کرد، ابتکار که یکبار پیش‌بینی خود را از آلودگی هوای تهران و بهبود اوضاع نسبت به پنج سال قبل گفته بود، همین عدم حضور در روزهای آلوده در شهرهای درگیر با این پدیده است که باعث شده معاون روحانی اوضاع را بهتر بداند چرا که اساس او در روزهای آلوده نیست تا درد مردم را از نزدیک لمس کند، حتما برای ابتکار تنفس هوا با توجه به سفرهای پی در پی به نقاط خوش آب و هوا بهتر شده است اما مردم چه؟! آیا مردم هم اوضاع بهتری دارند؟!
بارها نوشتیم که مردم به همراهی و همدردی مسئولان هم قانعند و با سطح توقع پایینی که دارند به بیان تلاشها و همدردی راضی می‌شوند اما انگار خانم ابتکار ترجیح می‌دهد همچنان به سفر در شرایط سخت و ترک فضا در مواجهه با مشکل ادامه داده و حداقل کاری را هم که می‌تواند انجام ندهد.
مائده شیرپور
