گفته شده که سن بازنشستگی باید اصلاح و به ۶۵ سال برسد، اما سوال مهم اینجاست که آیا صندوق میتواند قرارداد با کارکنان دولت را یکطرفه تغییر دهد؟ بر همین اساس مروری به چرایی و البته چگونگی موضوع مطروحه داریم.
سالهای طولانی است که بازنشستهها در ایران با مشکلات فراوان دست و پنجه نرم میکنند و در این مدت، هیچ کدام از دولتها گوش شنوایی در برابر مسائل و مصائب این عده که ۳۰سال آزگار برای این مرز و بوم زحمت کشیدهاند، نداشته و مرهمی بر دردهایشان ننهادهاند.
کافی است که پای درد و دل بازنشستهها بنشینید تا متوجه شوید استرس ناشی از نداشتن حقوق کافی، گرانی خدمات بهداشتی و درمانی و ناکارآمدی بیمههای درمانی و گرانی روزانه مواد غذایی و کالاهای اساسی چه بر سر پدران و مادران این سرزمین میآورد. وضعیت نامطلوب زندگی چنان عرصه را بر این عزیزان تنگ کرده که پس از بازنشستگی و به جای استراحت بعد از ۳۰ سال کار مداوم به دنبال شغل جدید مانند مسافرکشی، فعالیت در آژانسها، دستفروشی، نگهبانی و... بوده تا پیش خانواده شرمنده نشوند.
بازنشستهها در تمام طول سالهای کاری، حق بیمه خود را برای داشتن زندگی بهتر پس از اتمام مدت خدمت، پرداخت میکنند اما نمیدانند که حقوق در نظر گرفته شده برای آنها به عنوان مستمری بازنشستگی هیچ تناسبی با هزینههای جاری زندگی ندارد و گویا مسئولان و تصمیمگیران تا به حال اطلاعی از هزینههای واقعی، تورم، گرانی و... نداشتهاند که چنین ارقامی را مصوب و برای پرداخت ابلاغ میکنند.
وضعیت تاسفبار کیفیت زندگی بازنشستهها آنچنان وخیم است که در خرداد۹۵، علی ربیعی، وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی بیان کرد؛ با شکاف ۶۷ درصدی مزد تا تورم طی ۸ سال گذشته هنوز نتوانستیم یک زندگی با کرامت برای بازنشستگان ایجاد کنیم.
به گفته وی، الگوی افزایش پلکانی حقوق بازنشستگان پس از بررسیها و قراردادن الگوهای مختلف به تصویب دولت رسید که این افزایش حقوقها، باید به جبران عقبافتادگی حقوق از نرخ تورم سال گذشته، از رتبههای پایین شروع شود. البته با وجود گذشت بیش از ۶ ماه از این سخنان هنوز هیچ اتفاق مثبتی برای افزایش کرامت بازنشستگان نیفتاده و مشکلات به قوت خود باقی است.
حالا به تازگی زمزمههایی از افزایش سن بازنشستگی میرسد!
بحران برای بازنشستگان در آینده
جمعیت ایران رو به پیری نهاده و به دلیل نبود برنامهریزیهای مناسب و کارشناسی شده تا چند سال دیگر شاهد بروز بحران برای این قشر خواهیم بود زیرا متولدین دهههای ۵۰ و۶۰ تا چندی دیگر به سن بازنشستگی میرسند و با توجه به کاهش زاد و ولد، در تامین نیروی کار به مشکلات متعدد برمیخوریم و در کنار آن دولت نیز با مشکلات متعددی به منظور تامین مستمری بازنشستگان مواجه خواهد شد.
متاسفانه هیچ کدام از دولتها در دهههای گذشته توجه جدی نسبت به حل مشکلات بازنشستهها و بهبود کیفیت زندگی و معیشت آنها نداشته و این مساله سبب شده تا اکنون این قشر با مصائب بیشماری دست و پنجه نرم کند.
میزان پایین حقوق و مستمری و همچنین کیفیت نامطلوب زندگی سبب شده تا بازنشستهها اصلا احساس رضایت نکرده و به دنبال افزایش حقوق منطقی و متناسب با تورم و افزایش قیمت کالاهای اساسی و... باشند. اما نکته مهم توجه به این است که صندوقهای بازنشستگی با افزایش جمعیت بازنشستگان دچار مشکلات خواهند شد اما آیا این موضوع دلیل بر تغییر قانون میتواند باشد؟!
سن بازنشستگی باید به ۶۵ سال برسد
عضو هیئت مدیره صندوق بازنشستگی کشوری در این مورد گفت: سن بازنشستگی باید در کشور افزایش یابد.
کمال الدین پیرموذن، اظهار داشت: با تصویب بازنشستگی پیش از موعد در مجلس هشتم، هزینههای بسیاری بر صندوق بازنشستگی کشوری تحمیل شد؛ به همین منظور باید در کمیسیونهای مختلف مجلس دهم، به ویژه کمیسیون اجتماعی، از مصوبات غیرکارشناسی جلوگیری شود. وی با اشاره به لزوم رفع خلاهای قانونی و پیگیری مطالبات صندوق از دولت، تصریح کرد: مصوبات غیرکارشناسی مجلس و عدم توجه نهاد دولت به محدودیت منابع مالی صندوق بازنشستگی باعث دو چندان شدن مشکلات و بروز بحران در این صندوق شده است.
پیرموذن بیان داشت: برای کاهش چالشهای کنونی صندوق بازنشستگی کشوری، طرحهایی در دست تدوین است که امیدواریم با پیگیری مستمر مسئولان صندوق و ایجاد هماهنگی لازم بین متولیان دو قوه مجریه و مقننه، مشکلات به حداقل برسد.
وی با بیان اینکه پس از محیط زیست و آب، صندوقهای بازنشستگی مهمترین بحران پیش روی کشور است، اظهار داشت: افزایش بهرهوری صندوق بازنشستگی کشوری و رفع مشکلات بحرانی آن، از مهمترین اهداف مدیرعامل و هیات مدیره صندوق است که در سایه همراهی و توجه سایر دستگاههای اجرایی محقق میشود.
پیرموذن با بیان اینکه با استفاده از نظرات صاحب نظران و تجارب کشورهای پیشرفته، باید سن بازنشستگی افزایش یابد، تاکید کرد: مجلس و دولت باید تصمیم جدی و تاثیرگذاری در زمینه افزایش سن بازنشستگی تا ۶۵ سال بگیرند.
اما واضح است که همچین رویهای بدون تبعات نخواهد بود چراکه فردی که بیمه شده برای سن بازنشستگی خود برنامهریزی کرده و نمیتوان حالا با این رویه بدون اقناع از سوی مسئولان کنار آید.
کسانی که افزایش سن بازنشستگان را پیشنهاد دادند نوک دماغشان را میبینند!
در ادامه علیاصغر ملکمحمدی کارشناس قوانین اداری به سیاست روز گفت که آنهایی که دنبال افزایش سن بازنشستگی هستند نظر خودشان را داده و افق دید وسیعی برای بررسی تبعات ماجرا ندارند.
وی با اشاره به این نکته که برخی از اعضای سازمان بازرسی و معاونت فنی تلاشهایی برای این ماجرا داشتند اما پیشنهادات آنها قبول نشده گفت: این پیشنهادات حتی در لایحه برنامه ششم به سازمان مدیریت پیشنهاد شد ولی هم سازمان و هم کمیسیون تلفیق مجلس افزایش سن بازنشستگان را قبول ندارد.
ملکمحمدی ادامه داد: اکثرا با افزایش سن بازنشستگی مخالفند چراکه خود مخاطبین که کارکنان دولت باشند موافقان این نیستند و نمایندگان نیز موافق نیستند ولی کسانی که دنبال این ماجرا هستند بیشتر از نوک دماغ نمیتوانند ببینند. آنها برای مشکلات صندوق یا افزایش سن بازنشستگی را پیشنهاد میدهند و غیر از این راهها انگار رای به ذهنشان نمیرسد یا نمیخواهند برسد! با وجودی که برای برطرف کردن مشکلات صندوق راههای اساسی زیادی وجود دارد.
وی با اشاره به اینکه افزایش سن بازنشستگی تاثیر چندان در بنیه مالی ندارد، خاطرنشان کرد: اکنون صندوق بیش از ۸۰ درصد بودجه خود برای پرداخت حقوقها را از دولت کمک میگیرد با این روند و کم نکردن کارمندان دولت تاثیر چندانی در بودجه صندوق به وجود نخواهد آمد.
ملکمحمدی با اشاره به این نکته که اگر انتخاب بیمه در دولت اختیاری شود شاید با افزایش سن بازنشستگی افراد به سمت بیمههای خصوصی سوق یابند، گفت: اکنون بیمههای خصوصی مشتریان چندانی ندارند چراکه فرمول صندوق را نمیدانند و حقوق تضمینی آنها برای ده سال بعد قطعا کفاف زندگی بازنشسته را نمیدهد اما معلوم نیست در صورت تصویب افزایش سن بازنشستگی و اجباری نبودن پیوستن به صندوق، اقبال بخش خصوصی بیشتر شود و همین موضوع باعث رقابت سالم بین صندوق و بخش خصوصی شود.
وی گفت: خیلیها از من میپرسند این قانون چقدر جدی است و اگر خیلی جدی است قصد بازنشستگی در مدت باقی مانده را دارند اما من میگویم فعلا لایحه یا قانونی نیامده ولی ممکن است در لایحه دایمی شدن قانون مدیریت خدمات کشوری دولت این پیشنهاد را به مجلس بیاورد اما هنوز کسی چیزی ندیده است.
اما یک منبع آگاه از دل مجلس به سیاست روز گفت که هنوز طرح یا لایحهای برای افزایش سن بازنشستگی به نمایندگان مجلس ارائه نشده و مجلس هم ارادهای برای تصویب این قانون ندارد.
حال باید دید راه برونرفت از بحران صندوق بازنشستگی چطور تعبیه شده و آیا افزایش سن بازنشستگی بحرانزداست یا بحرانساز!
نکته مهمی که باید در این راستا مورد توجه قرار بگیرد این است که قشری که به استخدام دولت در آمدهاند مانند دیگر اقشار از شرایط ایدهآلی برخوردار نبوده و در صورت تصویب قوانین بدون بررسی تبعات آن زندگی اقتصادیشان ممکن است مورد تهدید قرار گیرد اما در این میان شاید بهترین نحوه تصمیم درباره مشکلات صندوق بررسی راهها و گشایشهای اقتصادی خود صندوق و سپس بررسی هزینه از زندگی کارکنانی است که سی سال صادقانه برای دولت کار کردهاند. شاید هم لازم باشد نگاهی به دخل و خرج صندوق انداخت و بررسی کرد چطور میشود صندوق با حقالبیمههای واریز شده دچار بحران شده باشد و اولا بحران واقعی و درست است و تبعات این بحران نباید تنها به گردن کارمندان افتد و مدیران و مدیریت غلط که بحرانساز شده نیز باید پاسخگو باشند.
سوشیانت آسمانی