سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه سفری دوره‌ای به منطقه داشته و با مقامات کشورهای کویت، قطر، امارات و بحرین دیدار نموده است. حال این سوال مطرح است که اهداف وی از این سفر چیست و مسکو چه منافعی را در قبال آن دنبال می‌کند؟
سفر لاوروف را می‌توان برگرفته از مجموعه تحولات منطقه دانست که مسکو تلاش دارد با مدیریت آن ضمن کسب منافع در حوزه عربی برای اهداف جهانی نیز از آن بهره گیرد. مهمترین مولفه مطرح در منطقه عربی، تنشهای ایجاد شده میان اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس با قطر است. این مسئله در حالی زمینه‌ساز چالش‌های جدی در منطقه شده که تاثیرات آن بر معادلات دیگر منطقه و فرامنطقه‌ای نیز قابل توجه است. کشورهای عربی حوزه جنوبی خلیج‌فارس از یک‌سو رابطه نزدیکی با آمریکا دارند و از سوی دیگر گروه‌های تروریستی نیز تحت حمایت آنان هستند. روسیه اکنون چند هدف عمده را در دستور کار دارد.
نخست مسئله سوریه و پایان بحران این کشور است. دوم ارتقای جایگاه جهانی و منطقه‌ای به عنوان میانجی‌گری تاثیرگذار است به ویژه اینکه آمریکا و اروپا تاکنون از اجرای این مهم ناتوان بوده‌اند. سوم آنکه روسیه به دنبال حل بحران در افغانستان و البته لیبی است. مجموع این مولفه‌ها در حالی از سوی روسیه پیگیری می‌شود که کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس در این معادلات تاثیرگذار هستند.
مسکو در مرحله نخست سعی دارد تا نقش یک میانجی موفق را در حل اختلافات منطقه ایفا کند چنانکه از اصول رایزنی‌های لاوروف را پایان دادن به اختلافات میان قطر و سعودی تشکیل می‌داد. تحقق این امر در حالی ارتقای جایگاه روسیه در حوزه عربی را رقم می‌زند بلکه در عرصه جهانی نیز جایگاه آن را بالاتر از آمریکا قرار می‌دهد. نکته دیگر آنکه روسیه سعی دارد کشورهای عربی را به پایان دادن به حمایت از تروریسم در سوریه متقاعد سازد در حالی که همزمان نیم نگاهی نیز به تحرکات این کشورها در افغانستان و لیبی دارد. حقیقت آن است که بخشی از بحران‌های این کشورها نشات گرفته از رقابت عربی است که با حمایت از جریان‌های خاص به بحران این کشورها دامن می‌زنند لذا مسکو در رایزنی‌های خود مقابله با این وضعیت را نیز در دستور کار دارد.
در این میان نباید فراموش کرد که میان قدرت‌های بزرگ رقابتی شدید برای حضور در غرب آسیا وجود دارد بگونه‌ای که هر کدام تلاش دارد تا نقش آفرینی بیشتری در این عرصه داشته باشد. بر این اساس سفر لاوروف را باید برگرفته از همین سیاست روسیه دانست که در برابر آمریکا، انگلیس، فرانسه، آلمان و چین صورت می‌دهد. در جمع‌بندی کلی از آنچه ذکر شد می‌توان گفت که سفر لاوروف برگرفته از تمایلات روسیه برای توسعه نفوذ در غرب آسیاست که محوریت آن را نیز روابط اقتصادی و نیز میانجی‌گری برای کاهش تنشهای منطقه تشکیل می‌دهد.
هر چند که وابستگی این کشورها به آمریکا و نگاه منفی این کشورها به منطقه ابهامات بسیاری در تحقق اهداف روسیه ایجاد خواهد کرد. البته باید توجه داشت که کشورهای عربی سرخورده از آینده آمریکا هستند و لذا یافتن نیروی جایگزین را دنبال می‌کنند و روسیه می‌تواند تا حدودی در این عرصه جایگاهی برای خود کسب کند هر چند کشورهایی همچون انگلیس و فرانسه از آن کشور جلوتر خواهند بود.
نویسنده: فرامرز اصغری
