اگرچه دلارهای سعودی به سکوت بیشتر رسانه‌هاي غربی در برابر فاجعه تلخ منا و بدتر از آن توجیه بی‌کفایتی عربستان انجامید، اما رسانه‌هاي مستقل ابعاد تازه‌اي از ناتوانی سعودی‌ها را آشکار ساخت.
تمرکز بر جنگ یمن، حمایت از داعش، ناتوانی ساختاری در اداره مناسک حج، اختلافات میان خاندان فرتوت سعودی و تلاش برای تغییر هویت اسلامی مکه با ساخت و سازهای برگرفته از مدل غربی از مهمترین مواردی است که در تفسیر دلایل ایجاد چنین فاجعه‌اي به آن اشاره مي‌شود. برخی شخصیت‌هاي سیاسی خواستار واگذاری اداره امور حج به سازمان‌هاي اسلامی شدند. رهبران مقاومت اسلامی در منطقه نیز از بی‌کفایتی سعودی‌ها انتقاد کردند.
دبیرکل حزب‌الله لبنان، سعودی را مقصر بروز فاجعه «منا» دانست و خواستار تشکیل کمیته‌ای متشکل از نمایندگان کشورهای مختلف برای تحقیق درباره آن شد. نوری مالکی معاون رئیس‌جمهوری عراق نیز در بیانیه‌اي خواستار واگذاری اداره مناسک حج به سازمان همکاری اسلامی شد. وی چندی پیش در یک نشست خبری در تهران با بیان اینکه عربستان باید تحت قیمومیت بین‌المللی قرار گیرد گفت تا زمانی که اندیشه وهابیت و راه‌های گسترش آن در جهان خشکانده نشود؛ نمی‌توان به ریشه‌کن کردن تروریسم امیدوار بود. سیاست روز این موضوع را در گفت‌وگو با چند روزنامه‌نگار بررسی کرد.
نامزد ریاست جمهوری مصر: تمرکز بر جنگ‌های منطقه، عربستان را از امور داخلی بازداشته است
عبدالله الاشعل مقام سابق مصری بر این باور است که مدیریت و حمایت مالی و سیاسی از جنگ یمن، سوریه، لشکرکشی به بحرین، حمایت از داعش در عراق و سوریه، عربستان را ناتوان کرده است و بیشتر تمرکز این کشور برای بازیابی توانمندی سیاسی از دست رفته در منطقه است.
وی ادامه داد: سعودی‌ها بشدت نگران گسترش انقلاب‌هاي عربی به داخل مرزهای خود هستند و از این‌رو تلاش مي‌کنند تا با برگه داعش، تاثیرگذاری خود را برای غرب همچنان حفظ کنند. این در حالی است که درآمد هنگفت مراسم حج و نیز نفت این کشور بجای اینکه در داخل و برای مردم این کشور و نیز مدیریت مناسک حج بکار رود، در ایجاد درگیری‌ها و حمایت از گروه‌های القاعده و داعش هزینه مي‌شود.
نویسنده و کارشناس مصری: عربستان شايستگي خود را از دست داده است
این کارشناس مصری به بی‌کفایتی سعودی اشاره کرد و گفت: عربستان از مدت‌ها پیش، شایستگی خود را از دست داده است. بیشتر توان این کشور برای حفظ و تضمین ثبات و پایداری خاندان سعودي است. که تضمین این ثبات در داخل مرزهای سعودی، به دست نمی‌آید. ناگزیر، سعودی‌ها دست به دامن شرایط منطقه‌اي و نیز بهره‌برداری از رویدادهای عراق و سوریه و بحرین شده‌اند. وي افزود: البته غرب نیز با سعودی همراه است و اگر نگاهی به رسانه‌هاي آنها داشته باشیم مي‌توان دریافت که امروز جهان هزینه دوستی غرب و سعودی را مي‌پردازد. این را نیز باید گفت که توجیه سعودی‌ها و قدردانی آنان پس از این حادثه دردناک نیز بدتر از فاجعه بود.
اين نويسنده مصري اضافه كرد: سعودی‌ها اشتباه کردند که تقصیر را متوجه حجاج یا دیگران انداختند. پرسش اینجاست که قدردانی از نیروهای امنیتی آن هم پس از این فاجعه و ناتوانی چه پیامی مي‌تواند داشته باشد؟
فیصل عبدالستار تحلیلگر لبنانی: عربستان سعودی نیازمند ساختاری سیاسی است
این تحلیلگر لبنانی گفت: آنچه در مکه رخ داد، فاجعه‌اي تلخ و نشان از ناتوانی در مدیریت مناسک حج مي‌باشد. البته اینگونه رویدادها در تاریخ مدیریت سعودی‌ها وجود داشت که این‌بار در ابعاد گسترده‌اي رخ داد. دولت سعودی به جای برخورد با مقصران به فرافکنی روی آورد و تاسف‌انگیز که با ابزار رسانه‌اي خود در صدد توجیه آن برآمد.
وی ادامه داد: به اعتقاد من عربستان سعودی نیازمند ساختاری سیاسی جدید است و تا زمانی که توسط یک خاندان فرسوده مدیریت مي‌شود نمی‌توان به تکرار نشدن چنین رخدادهایی امید داشت. این تحلیلگر لبنانی ادامه داد: سعودی‌ها تمام توان خود را بر درگیری‌هاي منطقه گذاشته‌اند و تلاش مي‌کنند تا خود را رهبر جهان اسلام بدانند. در چنین شرایطی است که تمامی امکانات بجای اداره امور داخلی به مدیریت جنگ و ناامنی هزینه مي‌شود.
روزنامه نگار مصری مقیم عمان: مردم بي‌گناه هزينه رقابت شاهزادگان سعودي را پرداخت كردند
خالد العرابی روزنامه‌نگار مصری مقیم عمان در این‌باره گفت: سعودی‌ها یک اشتباه مدیریتی بزرگ نیز داشتند و آن این بود که به جای تسهیل تردد حجاج به ساخت و سازهای غیر‌ضروری و برگرفته از مدل‌هاي غربی در اطراف کعبه روی آورده‌اند. هزینه‌هاي هنگفتی که شرکت بن‌لادن با مدیریت پسر پادشاه سعودی مي‌کند از این دست است.
اين روزنامه‌نگار مصري افزود: این در حالی است که این‌بار هزینه رقابت شاهزادگان سعودی برسر خالد العربي با اشاره به اینکه سعودی‌ها بایستی در سیاست‌هاي خارجی و داخلی خود بازنگری کنند. العرابي گفت: از طرفی سازمان همکاری اسلامی نیز باید نشست فوق‌العاده برگزار کند و به این موضوع با حضور نمایندگان تمامی کشورهای اسلامی رسیدگی کند.
روزنامه‌نگار سوری: اختلافات میان شاهزاده‌هاي سعودی را نباید نادیده انگاشت
قاسم مستو روزنامه‌نگار سوری با اشاره به اختلاف جانشین ولیعهد سعودی با ولیعهد گفت: به اعتقاد من اختلافات میان شاهزاده‌هاي سعودی نکته مهمی است که نباید آن را در ایجاد این حادثه نادیده انگاشت.
وي افزود: دست‌کم باید این نکته را در نظر داشته باشیم که این اختلافات به ناتوانی و بی‌توجهی در اداره مناسک حج انجامیده است بویژه اینکه شاهزاده‌هاي سعودی بی‌میل هم نیستند تا با مدیریت یا ایجاد اینگونه رویدادهای تلخ، تقصیر را متوجه یکدیگر کنند و اینگونه زمینه را برای حذف رقیب فراهم کنند.
روزنامه‌نگار سوری در ادامه سخنانش گفت: آبشخور وهابیت باید از میان برود و عربستان باید تحت قیمومیت بین‌المللی قرار گیرد. وی تاکید کرد به اعتقاد من نباید از کنار این حادثه به آسانی گذشت. ایجاد کمیته تحقیق مورد نظر سيدحسن نصرالله دبیرکل حزب‌الله لبنان و نیز پیشنهاد نوری مالکی برای واگذاری امور حج به سازمان همکاری اسلامی، بهترین راهکار برای جلوگیری از چنین رویدادهای تلخ و ناگواری است که چندین بار در مکه رخ داده است.
